آمریت آبدات تاریخی هرات می گوید که کار ترمیم و مستحکم کاری منار پنجم این ولایت ادامه دارد.
نزدیک به ده کارگر با پوشیدن لباس و کلاه ایمنی در اطراف منار پنجم که با کیبل ها بسته شده است، کار می کنند. تلاش این کارگران این است که این منار خمیده را از فروریختن نجات دهند.
این منار ۶۰۰ ساله که کج شده است، بیش از پانزده سال می شود که توسط کیبل ها نگهداری می شود.
اکنون بنیاد آغا خان کار مستحکم کاری منار پنجم را مدیریت می کند و قرار است تا دو سال دیگر، این منار پس از بازسازی به حالت عادی برگردد. اما فعالان فرهنگی نگران فروپاشی صدها آبده و مکان تاریخی دیگر هرات هستند که سال ها می شود نفس های آخر شان را می کشند.
منار پنجم که در آرامگاه ملکه گوهرشاد بیگم و مجموعه مُصلی هرات واقع است، از سوی بنیاد آغا خان مرمت و بازسازی می شود.
زلمی صفا آمر آبدات تاریخی ریاست اطلاعات و فرهنگ هرات می گوید، قرار است تا دو سال دیگر، کار بازسازی منار پنجم در سه مرحله شامل مستحکم کاری، نصب کاشی ها و برگشت به حالت اولی، به پایان برسد.
به گفته او، منار پنجم هرات بیش از پانزده سال می شود که توسط کیبل ها نگهداری می شود و سازمان یونسکو برای آگاه بودن از این منار، پنج سال می شود که با نصب ۳۲ سنسور حرکات آن را زیر نظر دارد.
صفا به رادیو آزادی می گوید:
" در قسمت تحکیمات منار پنجم کار می شود و طی سه فاز قرار است این کار انجام شود. کار فاز اول تقریبا هفتاد درصد پیش رفته است و سی درصد مانده که شامل گذاشتن سازه در قسمت شرقی منار است که تا دو ماه دیگر کار آن تکمیل می شود."
هرات پنج منارتاریخی دارد که چهارمنارآن استوارومنارپنجم کج شده.
برخی از کارشناسان فرهنگی در هرات می گویند، در حالی که کار بازسازی منار پنجم جریان دارد؛ صدها آبده تاریخی دیگر هرات در حالت فروپاشی و نابودی قرار دارد.
نعمت الله سروری یک تن از این کارشناسان است.
او می گوید، در سال های اخیر ده ها مکان و آبده تاریخی هرات از بین رفته است.
او نسبت به اوضاع دشوار ساحات باستانی هرات و تخریب آن هشدار می دهد:
" این آبدات نشانه هویت تاریخ افغانستان است، نشانه اجداد و نیاکان هنرمند و دانشمند ما است که این آبدات را به هزاران مشکل ساختند اما امروز متاسفانه به این آبدات تاریخی توجه نمی شود."
بیشتر از ۷۸۰ آبده و مکان تاریخی و باستانی در ولایت هرات وجود دارد.
انجمن حامیان میراث های فرهنگی هرات می گوید که، به علت بی توجهی دولت در زمینه مرمت و بازسازی آبدات تاریخی و ساخت و سازهای خودسرانه از سوی مردم در اطراف این مکان های تاریخی، هرات شامل فهرست میراث های جهانی در سازمان یونسکو نشده است.
عبدالقیوم وزیری رئیس این انجمن به رادیو آزادی می گوید:
" دولتمردان ما و حتی مردم ما سهل انگاری هایی کردند که ما نتوانستیم هرات را در لیست حفظ میراث های جهانی یونسکو ثبت بکنیم."
بر بنیاد آمارهای مدیریت آبدات تاریخی ولایت هرات، بیشتر از ۷۸۰ آبده و مکان تاریخی و باستانی در این ولایت وجود دارد.
در حال حاضر در کنار منار پنجم، کار مرمت و بازسازی آرامگاه نور الدین عبدالرحمان جامی به همکاری دولت ترکیه و خشت فرش بام های مسجد جامع بزرگ شهر هرات از بودجه تجار و افراد خییر جریان دارد.
اما در یک سال گذشته پس از بازگشت طالبان به قدرت، کار بازسازی گدام های تاریخی شهر هرات، آرامگاه خواجه محمد غازی در ولسوالی زنده جان و برخی مکان های تاریخی دیگر هرات به علت نبود بودجه، متوقف شده است.
