از ماجرای قتل فرخنده ملکزاده دختری که به اتهام سوختاندن نسخه های از قران کریم در برابر زیارت شاه دوشمشیره کابل کشته شد، یکسال می گذرد.
" به آرمگاه فرخنده ملک زاده دختر جوانی که دقیقاً یکسال قبل جسد سوختانده شده وی به روی شانه های شماری از زنان انتقال داده شد و در همین محل دفن شد، آمده ام.
خانواده این دختر نامراد شاید در نظر داشتند که مقبره وی را مطابق خواست خود شان اعمارکنند، در اینجا من میبینم با آنکه بالای آرمگاه فرخنده چهارستون کانکریتی بنا شده اما ساختمان مقبره به صورت نیمه کاره است و تکمیل نشده زیرا تمام اعضای خانواده فرخنده بنابر برخی از دلایل امنیتی خانه و کاشانه شان را در افغانستان ترک کرده و به دیار دیگر مهاجرت کرده اند.
اینکه عملکرد نهاد های عدلی و قضایی در قبال آن رویداد هولناک و تراژیدی بزرگ که یکسال از آن می گذرد چی بوده در این گزارش به آن می پردازیم."
به تازه گی بصیر عزیزی سخنگوی لوی څارنوالی افغانستان از نهایی شدن احکام 13 تن از محکومین در قضیه قتل فرخنده خبر داده گفت که این فیصله نهایی دوسیه قتل وی می باشد.
وی گفت:
" به تعداد 13 نفر که در محکمه حاضر بودند و ایشان فعلاً در محابس افغانستان به سر می برند سه نفر شان به مدت بیست - بیست سال حبس تنفیذی و متباقی 13 نفر به مدت 16 سال حبس تنفیذی و یک شخص آخری که به مدت 10 سال حبس تنفیذی محکوم به مجازات شده اند که این فیصله نهایی دوسیه خانم فرخنده بود."
اما اعضای خانواده فرخنده می گویند که حکم نهایی محکمه برای آنان قابل قبول نیست.
مجیب الله ملکزاده برادر فرخنده که همراه با خانواده اش در یکی از کشورهای همسایه بسر می برد می گوید که در این قضیه عدالت تأمین نشده است.
وی گفت:
" این حکم از نظر ما قابل قبول نیست، فرخنده خود شهید شد و رفت اما دادخواهی ما خاص بخاطر فرخنده های دیگر است، دادخواهی ما از عدم عدالتی که فعلاً تأمین عدالت صورت نگرفته این است که باید عدالت تأمین شود برای فرخنده های که زنده است و به عدالت نیاز دارند."
در این حال دیده بان حقوق بشر نیز با نشر اعلامیه ای تصمیم ستره محکمه افغانستان را که در هشتم مارچ، روز جهانی زن در خصوص کاهش مجازات عاملان قتل فرخنده اعلام شد، به عنوان طنز تلخ یاد کرده است.
در همین حال پس از اعلام حکم نهایی محکمه در خصوص محکومین این قضیه و اعتراضات گسترده مدنی، رئیس جمهور اشرف غنی نیز با صدور یک فرمان از سرپرست جدید لوی څارنوالی خواست تا دوسیه قتل فرخنده و تمامی احکام صادر شده برای مجرمان این قضیه را مجددآ بازنگری کند.
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان نیز از اجراآت قانونی در خصوص قضیه قتل فرخندهناراضی به نظر می رسد.
شمس الله احمدزی رئیس دفتر ساحوی این کمیسیون در مورد به رادیو آزادی گفت که هنوز چند تن از عاملین قتل فرخنده فراری اند و نیروهای امنیتی موفق به دستگیری آنان نشده اند.
وی افزود:
" کسیکه بالای جسد خانم فرخنده واسطه را گذشتاند او گرفتار نشده و جمعی یک تعداد کسانیکه گرفتار هم شدند متأسفانه از لحاظ حقوقی جزایی که برای مجرم داده می شود تناسب منطقی بین جزا و شدت عمل جرمی باید موجود باشد، در رابطه به یک تعداد کسانیکه به حبس ابد محکوم اند درست اما یک تعداد کسانی که به حبس های کوتاه یا حبس گذشته برایش کافی دانسته شده که این به تناسب این جنایتی که در محضرعام صورت گرفت جزای که از طرف محکمه برای شان داده شده عدالت را تأمین کرده نمی تواند."
فرخنده ملکزاده دختری 27 ساله افغان، به تاریخ 28 ماه حوت سال 1393 به اتهام سوختاندن نسخه از قرآنکریم از سوی مردان خشمگین در برابر زیارت شاه دوشمشیره کابل نخست مورد لت و کوب شدید قرار گرفت و سپس کشته شد و جسدش در دریای کابل به آتش کشیده شد.
رئیس جمهور محمد اشرف غنی کمیسیون ویژه یی را برای رسیده گی به این رویداد ایجاد کرد.
هر چند افراد دخیل در این قضیه ادعا کرده بودند که این دختر جوان قران کریم را آتش زده اما وزارت ارشاد، حج و اوقاف و وزارت امور داخله چندی بعد از آن رویداد پس از بررسی اعلام داشتند که قران کریم توسط این دختر حریق نشده و وی بیگناه بوده است.
تاجور کاکر یکتن از فعالان حقوق زن در افغانستان از عدم برگزاری علنی محکمه تمیز به شدت انتقاد می کند.
وی گفت:
" یک تعدادی که واسطه داشتند یا رشوه دادند جرم شان تخفیف داده شد و یک تعدادی که بیگناه بودند و از روی احساسات به آنجا رفته بودند برای آنها هم همان جزا تعیین شد حتی زمزمه های هم هستند کسانیکه واقعاً در این جرم دست داشتند آنها رها شدند، بسیار سوال ها پیش مردم است و سوال ها گنگ مانده، عوض اینکه اینها محکمه علنی شوند و تمام مسایل به مردم تشریح شود یک فیصله یی کردند و این فیصله غیر عادلانه است."
اما یکتن از مقامات ستره محکمه افغانستان که نخواست از وی نام برده شود در تماس تلیفونی به رادیو آزادی گفت که محکمه تمیز حکم محکمه استیناف مبنی بر برائت دادن به 20 تن از منسوبین پولیس را نقض کرد و این افراد که مرتکب غفلت وظیفوی شناخته شده اند دوسیه های شان دوباره بررسی خواهد شد.
وی گفت:
" در مورد 29 نفر حکم نهایی شده و در مورد 20 نفر حکم نقض شده و دوباره تحت پیگیری قرار می گیرد اما از لحاظ قانونی برای رئیس صاحب جمهور پیشبینی نکرده که صلاحیت تجدید نظر را رئیس صاحب جمهور داشته باشد، صلاحیت تجدید نظر صرف توسط افراد غیر قانع که به فیصله محکمه قناعت نکرده باشد و یا هم از طرف لوی څارنوالی صورت گرفته می تواند."
پس از قتل درد ناک فرخنده پولیس کابل 49 تن را به اتهام این قضیه بازداشت کرد.
محکمه ابتدائیه کابل چهار تن از متهمان را به اعدام محکوم کرد و از جمع متهمان غیر نظامی، هشت تن را به 16 سال زندان محکوم نمود و 18 تن را نیز بیگناه خواند.
همچنان این محکمه، 11 افسر و مامور پولیس را به جرم غفلت در نجات فرخنده، به یک سال زندان محکوم کرد و هشت نفر دیگر آنان را به دلیل نبود مدارک کافی برائت داد.
اما محکمه استیناف در غیاب خانواده فرخنده تصمیم خود را در مورد احکام محکمه ابتدایی اعلام کرد.
این محکمه با لغو احکام اعدام چهار تن از محکومین، احکام سه تن از آنان را به بیست سال زندان و یک تن را به ده سال زندان کاهش داد.
اما وژمه فروغ یکتن از فعالان حقوق زن در افغانستان می گوید که دستگاه قضایی این کشور در برابر قضایای مربوط به زنان از تبعیض و تعصب کار می گیرد.
وی گفت:
" بعد از آنکه فرخنده را در محضرعام شهید کردند ما شاهد هستیم که بینی یک خانم بریده می شود یا زنان دیگر در ولایت غور سنگسار شدند اما سیستم قضایی افغانستان هم یک سیستم کهنه است و جوابده برای نیازمندی ها نیست، با زنان جابرانه عمل می کنند، هر قدری که صدای خود را بلند کردیم و حکومت جواب نداده همین است که همه خاموشی اختیار نکردند بلکه موضوع تعویض شده است."
ماجرای این رویداد تلخ از یک دروغ توسط یکتن از مجاوران زیارت شاه دوشمشیره که تعویذ نویسی نیز بود آغاز و در نهایت به کشته شدن فرخنده انجامید.
اینکه آیا تعویذ نویسان اکنون نیز در زیارت شاه دوشمشیره به مردم تعویذ می دهند یا نه به این زیارت رفتیم:
" حاجی محمد نعیم خیراندیش هستم، من خدمتگار همین دوست خدا هستم، حالی در این زیارت تغییرات زیاد آمده از یک دقیقه بیشتر مردم را در داخل نمی مانم، خواهران ما که میآیند موبایل بازی قطع است و تعویذ نویسان را ما خود نمی مانیم."
در محلی که جسد نیم جان فرخنده با نهایت بی رحمی به آتش کشیده شد، کار ساخت و سازی یک مناری به یاد بود از وی از سوی حزب همبستگی ملی افغانستان آغاز شده است.
شماری از باشنده گان شهر کابل در حالیکه اعمار این منار را برای به یاد داشتن خاطره تلخ قتل فرخنده در اذهان عامه و انتقال این داستان به نسل های بعدی می ستایند، خواستار تطبیق عدالت در کشور اند.
وی گفت:
" یک انسان را کسی همین طور بی رحمانه می زند و می کشد؟ بالای فرخنده بسیار ظلم شد، فرخنده از یاد ما نمیرود هر جای که عکس اش را میبینم وحشتزده می شوم."
" فرخنده را به ناحق کشتند و سوختاندند، پرسان نبود همان نفرهای که کشتند کسی آنان را پرسان نکرد این دولت هیچ کاری نکرد دولت فاسد است."
باشنده گان کابل هنوزهم از ارگان های امنیتی و کشفی کشور می پرسند که چرا با گذشت یکسال هنوز هم عاملین فراری قتل فرخنده بازداشت نشده است؟
فریدون عبیدی رئیس تحقیقات جنایی کابل در صحبت با رادیو آزادی گفت که دو تن از عاملین اصلی قتل فرخنده فراری اند که تلاش ها به هدف دستگیری آنان تا کنون ادامه دارد.
" دو نفر از قضیه فرخنده مفقود اند که تحت تعقیب جدی پولیس قرار دارند اما بخاطری که در افغانستان نیستند و احتمالاً یا ایران یا پاکستانی ویا درکدام کشوری دیگری فرارکرده اند اما ما بالای آن کارمیکنیم تا موقعیت دقیق آنها تشخیص شود یا ازطریق پولیس انترپول که برای گرفتاری شان اقدام شود . "
انتقاد نسبت به حکم محاکم کشور در قضیه قتل فرخنده در حالی صورت می گیرد که پیش از این نیز شماری از فعالان جامعه مدنی، گفته اند که برخی از حلقات در نهاد های امنیتی تلاش دارند تا بر روند محاکمه متهمین این قضیه به نحوی نفوذ داشته باشند .
اعضای جامعه مدنی تأکید می ورزند که نهاد های عدلی و قضایی باید برای تأمین عدالت در کشور تحت تأثیر هیچ فرد و یا گروهی قرار نگیرد زیرا از طریق تطبیق قانون می توان گراف جرایم در کشور را کاهش داد.
گزارش: ویدا بره کی
