Күлкү кербени

“Баатырдын атын алыстан ук, жанына келсең бир киши” демекчи, Шакебизди бир көрсөм деп эңсеген кыргыздар миңдеп саналса керек. Биз болсо көптүн көзүн “катырган” бул киши менен күн сайын “сүзүшүп”, чайлашып, кээде акыйлашып келе жатабыз. Баарыбыздан кыйла улуу болсо да, баарыбыз текши Шаке дейбиз.

“Азаттыктын” айдоочусу күнүгө жерге жарык кире электе гезиттерге баяндама жасай турган Шакебизди, таңкы маекке чыкчу кабарчыны жумушка биринчи жеткирет. Гезит базарынан бир кучак гезит алган Шайлообек агайыбыз машиненин жарыгында окуп барат. Эгер кимдир бирөө таңкы үрүл-бүрүлдө машиненин ичинде гезит окуп бара жаткан кишини көрүп калса, аны “Азаттыктын” Шакеси деп биле берсе болот.

- Гезиттердин бойогу кургай электе Шайлообек агай болуп биз гезиттерди алабыз да. Ошол гезиттерди Шайлообек агай таңкы саат төрт-бештен тарта жетиге чейин окуп чыгып, эл-журтка айтып бериш керек. Түнкү саат төрт-беш болсо, ичинде бирөө гезит окуп баратат. Көргөн бирөө "ушул кишиге таң атпай гезит окуган зарыл бекен деп айтат го" деп күлүп калабыз,-дейт Шайлообек агай менен таң сүрө эфирге чогуу келчү кабарчыбыз Замира Кожобаева.

“Азаттыктын” кеңсесиндеги кабарчылар жакшы көргөн бир жай бар. Ал - биздин чакан ашкана. Таңкы эфир бүткөндөн кийин бул жерде идиш калдырап-шалдырап, кадыресе тиричилик башталат. Таңкы “булбулдардын” бири Замира адатынча чай белендеп, сүт бышырып дегендей. Шайлообек агай таттууну жакшы көрөт деп, жумушка эрте келчү жетекчибиз Султан Жумагулов дайыма колуна бир таттуу кармай келет.

- Эртең менен Шакенин тамашалары менен көңүлүбүз ачылат. Чай ичише баштайбыз. Бирөө сүт, бирөө пирожный ала келет. Бир күнү капкара болгон кекс көтөрүп келдим. Шаке карап туруп, “ушундай да кара нан алып келесиңби?” деп алымсынбай калды. Ага чейин жакшы бир печенье, пирожный алып келсек “ой, бул сонун турбайбы, жеп көрө элек турбайынбы” деп калчу. Анан Шакеге жеп көрсөңүз десем “Апей, кудая тобо, ушундай да капкара, анан таптаттуу нан болот экен, э" деп жатпайбы. Баарыбыз каткырып күлдүк. Шакемдин жоруктары көп. Бу кишини ит деле, мышык деле, балдар деле, чоңдор деле жакшы көрө берет. Адатта дүйнөсү таза кишилер ушундай бардыгына батымдуу болот.

Кийинки күндөрү Шайлообек агайдын чай ичкенге да чолосу тийбей калды. Азыр ал 60 жылдык мааракесине кам уруп, колу бошобой жүрөт.
(Эртең менен шашып келип калган Шайлообек агайды Султан Жумагулов тамашалап калды)

-Ой Шаке, эмне бүгүн таттуу токочко келген жоксуз?

- Ай, эс алыш керек болуп жатат, психологически. (Шайлообек агай гезиттерди барактап кирди. Бул күндөрү гезит беттери Шайлообек агайдын сүрөттөрүнө толуп калган)

- Сизди тытты го туш тарабыңыздан?

- Ой, тытып жатып акыры өзүм качтым. Ой, менин эч жерим калган жок ай. (Гезиттерди барактап) Көрдүңбү ай, улут сыймыгына айланыш тез эле экен. Юбилейимди өткөрөм десең эле улут сыймыгына айланат экенсиң (каткырып).

- "Мен көп болуп кеттим" дебейсизби?

- Аа, мына, дагы мен! (Шайлообек агай гезит беттеринен өзүнүн сүрөтүн карап жатат)

- О кокуй, кызды кучактап алгансызбы? Бул ким?

- Ооба да, мобул таластык кыз болчу.

- Анан эмне кучактап алгансыз?

- Ушуну ала калсам деп жүргөм да. Ал болсо, “мени менен Таласка кетсең мен сага тийем Шайлообек Дүйшеев” дечү. Ушинтип эле айтчу. "Ой, Таласка барып мен жинди болуптурмунбу, кел Ат-Башыга ала кетейин" десем барбайт. Анда кете бер дедим. Азыр кээде телефон чалып калат “Дүйшеев кандай?” депчи.

Эл менен тамашалашып жаткан Шайлообек агай ошол эле учурда компьютерди чакылдатып, колундагы толтура кагазын ары-бери оодарып, шашып терип отурат. Мен жумушта Шайлообек агайдын жанында отурам. Ал киши менен спорттук баяндамачы Кабыл Макеш бир компьютерде кезектешип иштешет. Эртең менен Шайлообек агай, түштөн кийин Кабыл агай ээлейт. Кээде экөө тең бир учурда келип калганда талашып, бирин-бири куйкум сөздөр менен чымчып-чымчып алмайлары да бар:

- "Компьютерди бошотуңуз" деп мен келем. Анан "экөөбүз бир поезде чиркешип, бир вагондо баратабыз" деп тамашалап коебуз. Ал ырларын, макалаларын терет. Анан кээде шашканда "мобурекини интернеттен тиякка жөнөтө койчу, же азыр жөнөтө калайын" деп чыйпылдап калат. Компьютерди жакшы билбейт деп ойлочубуз. Азыр болсо аны тытып калды,-дейт Кабыл Макеш.

"Азаттыктын" техникалык менеджери Съездбек Бекжанов Шайлообек агай компьютерди тез өздөштүрүп кеткенине ушул күнгө чейин таң калат. “Азаттыктын” жаштары агайды хакер деп тамашалашат.

- Агайдын курагындагы кишилерде көп эле кыйынчылык болсо керек. Агайды болсо хакер деп койсок болот. "Азаттыкка" келген жаштарга жанагы Adobe Audition деген программаны ушул Шайлообек агай үйрөткөнүн айтып калышат. Шайлообек агайга компьютерди бизде мурда иштеп кеткен дагы бир хакер эже Жаркын Суран кызы үйрөткөн экен. Көрсө Жаркын эже Шайлообек агайдан өткөн хакер экен. Шайлообек агай өзү ошентип айтып калат.

Бирок Шайлообек агайга компьютердин бир нерсеси жакпайт экен.

- Компьютер менен басып отургандан рахат ала албайм да. Анткени калем менен жазганга ушунча көнүп калгам. Кол жазма менен иштегенде, мен өзүмдү бир жерге жыйнап алып, акырын ошол сыясын төгүп жаткан калемдей болот да. Компьютерге алымсынбайм. Эми бул цивилизациянын, урбанизациянын бир көрүнүштөрүнө менин ички дүйнөмдүн каршылыгы болсо керек.

Негизи Шакеге 60 жаш жарашпайт. Анткени уландардан кем калышпай шуулдап, анча-мынчаны жеткирбей басканы шайдоот. Ишин тез, көзгө илинтпей жасап басып кеткенинде элес албай да калабыз. А эгер жумушка келбей калса, кадимкидей жоктоп издейбиз.

Кашаң ат минген Осмонкул

Айыл-кыштактарга автоунаа жете элек кез. Өнөрпоздорду бир айылдан экинчи айылга жеткизүүнү жергиликтүү активдер моюндарына алышчу экен.

Кара-Кулжа районунун Сары-Бээ айылынан Осмонкул Бөлөбала уулуна кашаң ат тийип калат.

Ошондо үзөңгүнү үзө тээп, үстөккө-босток камчыланган Осмонкул ат үстүндө минтип ырдаптыр:

"Бурулуштан чыкканда,
Үрккөн атты бериптир.
Аркасынан Осмонкул,
Түрткөн атты бериптир ".


* * * * *

Түгөлбайдын тамашасы

Белгилүү жазуучу Түгөлбай Сыдыкбеков кыргыздын нукура сөздөрүн бүт билчү эле дешет.

Бир жолу…

Акын-жазуучулар жана Түгөлбай. Суроо-жооп. Суроолордун багыты жалаң жаныбарлардын балдарынын аталышы жөнүндө болот.

Аңгыча, бирөө сурайт:

- Маймылдын баласын эмне дейт?

Анда Түгөлбай:

- Маймылдан баласын "Сулайман" дейт, - дептир жазуучу Сулайман Маймыловду сөөмөйү менен көрсөтүп.

* * * * *

Акындын каты

Таланттуу акын Тургунбай Эргешов студент кезинде атасына төмөндөгү мазмунда кат жазыптыр:

"К" тамгасы каткалаң,
Кыйналып жүрөм ачкадан.
Карызым чачтан көбөйдү,
Кайрылсаңыз акчадан.

* * * * *

Сойку кой

Филармониянын бир бөлмөсүндө беш-алты адам аңгемелешип олтурушкан.

Бирөөсү өрдөгүн учургусу келдиби же чын эле болгон окуяны эстедиби, айтор:

- Биздин кой бир жылда эки жолу төлдөдү, - дейт жакасын карманып.

Ошондо Асанкул Шаршен уулу:

- Ой, ал кой - сойку окшойт, - дептир.

* * * * *

Наам жөнүндө талкуу

Атагы таш жарган обончу, композитор Рыспай Абдыкадыровдун эмгеги бааланбай жүргөн кез.

Чогулушта кимдир бирөө:

- Биздин өлкөдө эмне үчүн адам өлгөндөн кийин ага ардактуу наам ыйгарылат? - деп чоңдорго кайрылып калат.

Анда көпчүлүктүн арасында олтурган Рыспай:

- Себеби, өлгөн адам көппөйт, - деген экен.

* * * * *

Рыспай ким болуп иштейт?

Рыспай Оштон такси жалдап алып Алайдагы досунун үйүнө бараткан.
Аңгыча, бекеттен (посттон) таксистти көпкөлөң автоинспектор "тырыштыра" баштайт.

Ал жүргүнчүгө да кайрылып, минтип сурайт:

- Сен ким болуп иштейсиң?

Өмүрүндө эч кимден тайманбаган таланттуу обончу:

- Мен Рыспай Абдыкадыров болуп иштейм, - дептир.

* * * * *

Таш чайнаган редактор

Жазуучу Бекмырза Рахман уулу (ыраматылык) "Чалкан" журналында редактор болуп иштеп жүргөн кезинде конокко барып калат.

Палоо жеп отурса, тишинен "пычыр-пучур" эткен үн чыгып кетиптир.

Ошондо үй ээси:

- Таш бар бекен? - дейт ыңгайсызданып.

Аны уяткаргысы келбеген редактор:

- Эчтеке эмес (Ничего)! Күрүчү да бар экен, - дептир.

* * * * *

Уурдап келген кашыгым кана?

Акын Жолдошбек Зарлыкбековдун студенттик курагы.

Бир мертебе Жокем лекциядан келээри менен керебетке жатып, дептерин бетине жапкан бойдон уктап калбайбы. Аны менен бирге жашагандар ошол күнү жакшы көргөн кыздарын конокко чакырышмак.

- Жолдошбекти ойготолубу?

- Мейличи. Уйкусун кандырып алсын.

Анан даярдыктар көрүлө баштайт.

Бөлмөнү жасалгалашып, бирөөнүн телевизорун, бирөөнүн люстрасын, бирөөнүн кадакта өсүп турган гүлүн сурап келишет. Дагы бирөөлөрдүн идиштерин…

Аңгыча, кыздар киришет. Аларды бирден орундукка жайгаштыргандан кийин:

- Биздин бөлмөбүз ушул, - деп жигиттердин бири мактана баштайт. - Жашообуз башка студенттердикинен жогору. Кеч киргенден кийин телевизор көрүш үчүн бардыгы биздикине топтолушат. Идиш-аякты бизден сурап кетишет.

Дал ушул учурда ойгонуп, катарга кошулган Жолдошбек:

- Ой-йи-ий, сонун телевизор го! Кимдики? - дейт таңыркап. - Мобу тарелка кимдики? Гүлү мага жагып калды. Ал эми мобу чыныларды кимден сурап келдиңер? Кечээ мен ы-столобойдон бир кашык уурдап келдим эле. Ошол кана?..

* * * * *

Тырыңдоо

Обончу, гитарист Анарбек Сардарбековдун 4-5 жаш курактагы убагы.

Бир жолу ал балдар бакчасына баргысы келбей, кежирлик кыла баштабаспы. Ошондо эжеси атасына даттанды:

- Ата-а, Анарбегиңиз жөн баспай жатат!

- О-ой, Анарбек, "тырыңдабай" жөн бас! Болбосо…

Карагул аксакалдын ачуулуу доошун укканда дароо коркуп кетип, эжесин ээрчий жөнөп, бирок "коркунучсуз" жерге жетип алгандан кийин Анарбек кайра атасына кыйкырат дейт:

- Э-эй, ата?

- Ыя?

- Тырың-тырың!

* * * * *

Жамбыл жана "Ош Таймс"

Куудул Жамбыл Камчиевдин "Ош таймс" гезитине төмөндөгү мазмунда макала жарыяланыптыр:

"Жаандан кийин чыккан козу карындай жайнаган эркин гезиттердин ичинен "Ош таймс" гезити аябай кызыктуу чыгууда. Айрыкча белгилүү куудул Жамбыл Камчиев жазган макалаларды мен аябай кызыгуу менен окуйм".

Ким жазды экен? -деп бул макаланын этегине көз жүгүрсөк, Жамбыл акенин өзү болуп чыкпаспы.

* * * * *

Унчукпай жазып жүрө бер!

- Китептерим да чыгып атат. Ар кайсы журналдарга, гезиттерге да чыгармаларым жарыяланып жүрөт, бирок бир сынчы да бирдеме деп пикирин айтпай келатат! - деп калыптыр жазуучу Тойчубай Субанбеков баягы жылдары Бектуруш Салгаманиге.

- Эч ким унчукпаса, демек, эч кимге зыяны жок экен, жазгандарыңдын. Ошон үчүн сен дагы унчукпай жазып жүрө бер да! - дептир акын Бектуруш.

* * * * *

Орозбек Бөрүгулов,
“Азаттыктын” окурманы.
"Күлкү кербени".