Кылмыш

Ошто облустук милиция жетекчилери өз ара мушташканы белгилүү болуп, кызматтан алынды. Интернетте кийимдери, бети-башы канжалаган мас кишилердин видеосу тарап, алар милиция кызматкерлери экени айтылган.

Погончондор эмнеге мушташкан?

Социалдык тармактарда тараган видеодон улам Ош облустук ички иштер башкармалыгынын башчысы Жеңиш Жоробековго эскертүү берилип, анын үч орун басары - Алмаз Усеналиев, Салмоорбек Шералиев жана Улан Асанбаев кызматтан алынды. ИИМдин басма сөз кызматы топтолгон материалдарга ылайык иштен айдалган кызматкерлердин иш-аракетине юридикалык баа берилерин кабарлады.

“Кызматкерлердин бул жүрүм-туруму кызматтык милдеттерин ак ниеттүүлүк менен аткаруу принциптерин бузган. Милиция кызматкерлеринин ушул сыяктуу жүрүм-турумуна мыйзам чегинде эң олуттуу жана катаал мамиле жасалат”, - деп айтылат билдирүүдө.

Ошондой эле ИИМ “жетекчи курамынын кызматкерлери пикир келишпестик менен өз ара мушташкан” деп билдирди. Азырынча иштен алынган жетекчилер комментарий бере элек.

26-ноябрда интернетте тараган кыскача видеодо мас абалындагы эки киши көчөдө бири-бирин жөлөп-таяп басып баратканын, биринин бети, кийимдери кан экенин көрүүгө болот. Алар 27-ноябрда кызматтан алынган жетекчилер экени айтылды. Видео качан тартылганы жана облустук милициянын орун басарларынын мушташка жеткирген чырына эмес себеп болгону белгисиз.

Тартипсиз тартип сакчылары жазага тартылабы?

Тартип сакчыларынын өзү тартип бузган учур алгачкы жолу катталган жок. Жарандык активист Афтандил Жоробеков мындай жосунсуз жоруктардын токтобой жатышына милиция өкүлдөрүнүн жазасыз калып жатканы себеп болууда дейт.

“Адашпасам, бир жыл мурун башкы прокурор жаткан мейманканада милициянын мушташы болгон. Тилекке каршы, ал окуяда кылмыш иши козголуп, аягы билинбей калды. Андан мурун Жалал-Абадда дагы ушундай мушташ болгон. Анда деле эч ким жазаланган эмес. Ошто мыйзам иштебейт. Ошондуктан мындай окуялар дагы кайталанат”, - деди Жоробеков.

Өткөн жылы сентябрь айында башкы прокурор Курманкул Зулушев Оштогу иш сапарларынын биринде милиция кызматкерлеринин мушташына өзү күбө болгонун айтып, күч органдарын кескин сынга алган. Погончондордун мушташын атайын кызмат териштирип жатканы айтылып, бирок аягы эмне менен бүткөнү беймаалым кала берген.

Иштен айдалган милиция жетекчилери кимдер?

Эми иштен айдалган милиция жетекчилерине кыскача токтолсок.

Алмаз Усеналиев - 2022-жылы декабрь айында Нарын облустук ички иштер башкармалыгынын кылмыш иликтөө бөлүмүнүн жетекчилик кызматынан алынган. Ага Кочкордогу уюшкан кылмыштуу топ боюнча кызматтык иликтөөнүн жыйынтыгы себеп болгон. Андан 2-3 ай өтпөй Усеналиев Ош облустук ички иштер башкармалыгынын башчысынын орун басары болуп барган. Ошентип, кемчилиги үчүн иштен алынган полковник көп өтпөй жогорку кызматка барган.

Ал эми Салмоорбек Шералиев жөнүндө ачык булактардан маалымат таба алган жокпуз.

Сындан арылбаган министр жана иликтөө

Ички иштер органдарында ишиндеги кемчилиги үчүн кызматтан кетип, кайра башка орунга баргандар арбын. Маселен, уурдалып ажал тапкан Айзада Канатбекованын өлүмүнө байланыштуу окуяда Бишкек шаардык милициясын ошол кезде жетектеп турган Бакыт Матмусаев кызматтан алынган. Кийин ал ички иштер министри Улан Ниязбековго кеңешчи болгону айтылган.

Министр демекчи, аялдардын укугу, активисттерди аңдуу сыяктуу иштерде Ниязбековго сын-пикир көп айтылып келе жатат. Анын отставкасын талап кылган бир нече акциялар дагы өткөн. Жакында эле Temirov LIVE Ютуб каналында Улан Ниязбековдун ишмердигиндеги шек жараткан жагдайлар тууралуу видео жарыялады. Анда министрдин буга чейинки кызматы, мүлкү жана байланыштары баяндалат.

“Бул көчө катуу кайтарууга алынган. Спутниктеги картада үйлөрдүн бассейндери бар экенин көрүүгө болот. Бизге жеткен маалыматтар боюнча, Улан Ниязбеков ушул көчөдө жашайт. Чындыгында Оксфорд мектебинин жанындагы бул үйлөрдүн бири Улан Ниязбековдун апасы Сабира Мырсалиевага таандык. Быйыл дагы жанаша жайгашкан эки хансарай сатып алынганын биле алдык. Ал үйлөр тууганы Мырсалиев Абдымаликке катталган. Жалпысынан бул хансарайлардын баасы 1,5 млн долларга жакын же болжол менен 170 млн сом”, - деп баяндалат иликтөөдө.

Азырынча министр Ниязбеков журналисттердин видеосуна жооп бере элек.

Ички иштер министрлигинин мурдагы кызматкери Улан Жумаков милицияга карата айтылган дооматтарга макул эмес. Ал кемчиликтер менен кошо реформага аракет болуп жатканын айтты.

"Министр чоң аракет кылып жатат. Машина, форма, жол инспекторлоруна техника сыяктуу иштер жасалып жатат. Оң жактарын дагы айтышыбыз керек. Терроризм менен күрөшүүдө чоң иштер жасалды. Дмитриевка, Оштогу атышууларда жакшы иш кылды. Чет өлкөлөрдүн президенттери чогулган жыйындардын бардыгында коопсуздукту жетиштүү камсыздады. Тоноо, карактоо сыяктуу криминал менен дагы ишти күчөтүш керек. Болгону кол алындагы шалаакы иштеген жетекчилерди кызматтан айдашы зарыл", - деди Жумаков.

Ички иштер министрлигинин сентябрь айындагы жыйынында соңку алты ай ичинде 137 кызматкерге ар кандай тартип жазалары берилгени кабарланган. Алардын 63ү жетекчилик кызматта иштегендер. Ошол эле учурда “Тартип уставына" өзгөртүү киргизилип жатат. Анда кемчилик кетирген кызматкерлерди ички иштер органдарынан бошотуу менен гана чектелбестен, атайын наамынан ажыратуу дагы каралган.

УКМК кылмыштуу топтордон жана ар кандай мыйзамсыз аракеттерден баш тарттыруу боюнча иш уланганын 25-ноябрда билдирип, кримтөбөл Камчы Көлбаев менен түшкөн сүрөтү талкууга түшкөн Ильяскожо Ажибаевдин, Кадыр Досоновдун уюшкан кылмыштуу тобунун мүчөсү катары милициянын каттоосунда турган төрт адамдын видео кайрылуусун жарыялады. Ильяскожо Ажибаев - Жогорку Кеңештин депутаты Чыңгыз Ажибаевдин атасы.

"Фейк аккаунттар таратып жатат"

“Мага коюлуп жаткан “Дед Хасан” же “прокурор” деге н каймана аттардан баш тарткам, менде андай каймана аттар болгон эмес. Менин атым Ильяскожо. Ушул убакытка чейин Кыргызстандын мыйзамы менен жашап келгенбиз, жашай беребиз. Менин эч кандай кылмыштуу топторго тиешем жок”.

УКМК тараткан видеодо өзүн тааныштырып жаткан 59 жаштагы Ильяскожо Ажибаев кримчөйрө менен байланышы болбогонун айтууда. Анын ысымы буга чейин кримтөбөл Камчы Көлбаев менен түшкөн сүрөтү интернетке жарыялангандан кийин көп айтыла баштады.

Автору белгисиз болгон сүрөт дзюдо боюнча спорт комплексинин курулушу менен таанышуу учурунда тартылганын анын уулу, Жогорку Кеңештин депутаты Чыңгыз Ажибаев буга чейин “Азаттыкка” билдирген.

Ал 26-ноябрда атасынын атайын кызмат тараткан видеодогу кайрылуусу боюнча мындай комментарий берди:

“Видео кайрылуу бир жарым ай мурда ата-энемдин көмүр казган ишканасынын салык маселеси боюнча чакырганда тартылган экен. Атам андай топторго эч кандай тиешеси жок. Видеодо атам баш тарттым деген жери жок, эч тиешем болгон эмес деп жатат. Кудай деп эл катары жашап, эч кимдин акысын жеп же мүлкүн тартып алган эмеспиз. Муну фейк аккаунттар таратып жатат”.

Депутат атасынын бир тууган иниси 30 жыл мурда Чолпон-Ата шаарынан үйлөнгөнүн, ошол себептүү алардын үй-бүлөсүн Көлбаевге байланыштырып жатышканын, ортодо эч кандай мамиле жок экенин айтууда.

Сүлүктүдөгү "көмүр мафиясында" аты аталган Ажибаев

Улуттук коопсуздук комитети Сүлүктү шаарындагы көмүр казган айрым ишканалардын сатуудан жана экспорттоодон коррупциялык схемалары аныкталганын 10-ноябрда билдирген. Текшерүүнүн жыйынтыгында ондой ишкананын салыгы кайра эсептелип, 250 миллион сомдой салыктын 80 миллион сомдон ашыгы өндүрүлгөн.

"Азаттыктын" "Сүлүктү: салыктан качкан "көмүр мафиясы" аттуу иликтөөсүндө атайын кызмат кылмыш ишин козгоп, казынага 48 млн 275 171 сом төктүргөн “Рио Групп” ишканасына Илияскожо Ажибаевдин аялы Асилхан Макамбаеванын тиешеси бар экени айтылган.

УКМКнын тизмесиндеги 22 миллион сомго жакын каражат төккөн “Кен Ордо” ишканасынын расмий кожоюну - Азамат Набиев. Ал Баткен облусунун мурдагы прокурору, буга чейинки чуулгандуу журналисттик иликтөөлөрдө аты аталган Нуркамал Набиевдин тууганы. Ал кызматта турганда Лейлектеги жер чырына байланыштуу кызматтан алынган. Депутат Чыңгыз Ажибаев болсо Нуркамал Набиевдин күйөө баласы.

Так ушул Набиевдин ысымы Лейлек районундагы Жаңы-Жер айылындагы мамлекеттик мүлктүн менчиктештирилиши боюнча иликтөөдө да аталган. Муну айтып чыккан Бешкент айыл өкмөтүнүн башчысы, кызматтан убактылуу четтетилген Бекжан Жалилов Ажибаев-Набиевдер райондогу кадрдык дайындоолорго чейин таасир эткенин айтууда.

“Лейлекте мамлекеттин ичиндеги мамлекетти түзүп алышкан. Айыл өкмөт, мэрлерге чейин башкарып алышкан. Тиги башчыны мындай кылышыбыз керек, ротацияга барышыбыз керек деп калышкан болчу. Аймактык шайлоо маалында да кримчөйрөнүн адамдарын жөнөтүп, бизди “келип кетсин” деп айттырып жиберген. Биз ага макул болбой, өз күчүбүз менен чыгабыз деп койгонбуз”.

Депутат Ажибаев болсо алар эл катары жашай турганын айтып, мыйзамсыз аракеттерге барышпаганын жогоруда айткан.

Дагы караңыз

"Эки жыл даярдандык, эми криминал болбойт". Өкмөт парламентте өзгөрүүлөрдү убада кылды

Кримчөйрөдөгү "Женгонун" карааны

Атайын кызматтын 25-ноябрда тараткан билдирүүсүндө "Женго" каймана аттуу Кадыр Досоновдун уюшкан кылмыштуу тобунун Кызыл-Кыя шаарындагы "положенеци" Гүлжигит Малабаев 23-сентябрда кармалганы айтылат. Ал ок атуучу куралдарды жана ок-дарыларды, ошондой эле маңзатты мыйзамсыз сактоо фактысы боюнча козголгон кылмыш ишинин алкагында кармалган.

УКМК берген мыйзамсыз аракеттерге жана уюшкан кылмыштуу топторго тиешеси жок экенин айткан адамдардын тизмесинде Кадыр Досоновдун уюшкан кылмыштуу тобунун мүчөсү катары милициянын каттоосунда турган Баткен шаарынын тургуну Равшанбек Абдырахманов ("Равшан тентек"), Кызыл-Кыя шаарында жашаган Асланбек Рахманкулов ("Голова"), Ильяз Саидбаев ("Илюха") бар.

Атайын кызматтын төрагасы Камчыбек Ташиев жогоруда сөз болгон Кадыр Досонов кылмыштуу топтон баш тартканын айтканы менен криминалдык иштерге аралашып жатканын 23-ноябрда Жогорку Кеңештин жыйынында билдирген.

"Женгону Бишкекке алдырып жатам. Ал буга чейин экран алдында убада бергени менен дагы деле кылмыштуу аракетин улантып жатканы белгилүү болду. Ал тергөө абагында отуруп алып, дагы деле таасир этүүгө аракет кылууда".

Быйыл 13-январда Ош шаарында бир кишини арматура менен койгулап жатышканы тартылган видео коомчулукта талкуу жараткан. Үрөй учурган бул окуяда бир адам өлүп, дагы бир киши катуу жабыркаганы маалым болгон. Шаардык милиция адам өлтүрүүнү уюштурууга айыпталган Досонов баштаган беш кишини кармаган. Кийин ушул эле ишке байланыштуу жалпы тогуз шектүү кармалганы белгилүү болгон.

Кадыр Досонов буга чейин оор беренелер менен айыпталып, бир нече жолу кесилип, кайра эркиндикке чыккан. Соңку ирет аны 2021-жылдын февраль айында УКМК кармаган. Учурда ал Оштогу тергөө абагында кармалууда. Былтыр сентябрда Жогорку Сот төмөнкү инстанциялардын өкүмүн жокко чыгарып, ишти кайра кароого жөнөткөн.

Кыргызстанда “кримчөйрөнүн анабашы” аталган Камчы Көлбаев 4-октябрда Бишкекте УКМКнын атайын операциясы маалында өлтүрүлгөн. УКМК ошол окуядан кийин өлкөдө криминалга каршы күрөш уланып жатканын билдирип келет.

9-октябрда УКМК аны менен байланышта болгон 40тан ашык адам кылмыштуу топтун активдүү мүчөсү катары кармалганын, ага тийиштүү делген жалпы наркы 1 миллиард долларлык активдер камакка алынганын билдирген.