Өзбек диниятчысынын ок жеши Ташкенттин буйрутмасыбы?

Расмий Ташкенттин куугунтугуна кабылган диниятчынын өмүрүнө кол салынышы ар кандай жоромолдорго жем таштоодо.

Окуя 22-февралда Швециянын Стромсунд шаарчасында болду. 53 жаштагы Абыд кары Назаров түш ченде, бешим намаздан кайтып келе жаткан кезде өзү турган көп кабаттуу үйдүн жанынан ок жеген.

Диниятчынын жакындарынын айтымында, аны күтүп турган белгисиз адам абдан жакын аралыкка келгенде, үч -төрт ирет ок чыгарган. Жаракат алган имам жардам сурап, кыйкырган кезде небереси чуркап чыгып, ок аткан адам качып кетүүгө үлгүргөн.

Өзбекстандык диниятчынын өмүрүнө кол салуу фактысы боюнча бейшембиде Эстерсунд шаарында швед полициясы басма сөз жыйын өткөрдү. Ага катышкан журналист, Швециянын коомдук радиосунун кабарчысы Йоханна Вактолдун “Азаттыктын” өзбек кызматына айтканына караганда, полиция бул кылмышка шектүүнү таба элек:

- Алар ок жеген адам Өзбекстандан келгенин, диний лидер, имам экендигин ырасташты. Ал башына кеминде бир ирет ок жеген. Полиция ок бир нече жолу атылганы жөнүндө эч нерсе айтпады. Ок жеген адам ооруканада, ал өтө оор жаракат алган. Азыркы учурда полицияда алар шек санаган адам жок.

Журналист Йоханна Вактол кошумчалагандай, швед полициясы кылмыш жасалган аймактан тапанча табылганын да маалымдады. Бирок тапанчанын добуш өчүргүчү болгон деген мурдагы маалыматтарды ырастаган жок. Оор жаракат алган имам учурда Умея шаарындагы ооруканада жатат.

Өмүрүнө кол салынган Абыд кары Назаров деген ким? Өзбекстандык көз карандысыз саясат таануучу Камоллидин Рабимов:

- Абыд кары Назаров 1990-жылдары, 1996-жылга чейин Ташкенттин борбордук мечиттеринин биринин имамы болгон. Ал жылдары абдан таасирлүү имам эле, азыр деле ошондой бойдон калууда. Өзбекстандын бийликтери аны экстремизм, атүгүл жихадчылык боюнча айыптап жүрөт. Бирок мен имамдын маалымат чөйрөсүндөгү ишине байкоо салып келе жатам. Ал, биринчиден, жихадчылыкка эч качан чакырган эмес. Экинчиден, өзүнүн интернеттеги сайтында мусулмандар Усама бин Ладендин жолун жолдобошу керектиги тууралуу бир канча жолу айткан. Ал исламдык ой жүгүртүүнү өнүктүрүүнүн тынч, ырааттуу, ошол эле учурда ургалдуу жолун карманган.

Абыд кары Назаров он төрт жыл, башкача айтканда, 1998-жылдан бери бозгунда жашайт. 1998-жылдан тарта коңшу Казакстанда баш калкалап жүрсө, 2006-жылы Бириккен Улуттар уюмунун Качкындар иши боюнча жогорку комиссариатынан качкын макамын алгандан кийин Швециядан башпаанек тапкан.

Эми анын өмүрүнө Европадан кол салынышы түрдүү жоромолдорго жем таштады. Адегенде эле сакалчан диниятчы швед улутчулдарынын бутасы болдубу деген суроо жаралбай койгон жок.

Имамдын өмүрүнө кол салынышы жөнүндө жергиликтүү басма сөзгө жазган швед журналисти Торд Андерссон uznews.net жаңылыктар сайты менен маегинде ал мындай ойдо эместигин белгиледи.

Ал эми немис парламентинин Жашылдар партиясынан шайланган депутаты, Бундестагдын Германия-Борбор Азия тобунун жетекчиси Виола вон Крамон кол салуунун саясий жүйөлөрүн иликтөөгө чакырды.

Немис парламентарийинин пикиринде, эгер бул кол салууга Өзбекстандын атайын кызматтары тартылган болсо, Евробиримдик тараптан чечкиндүү саясий жооп болушу керек.

Ташкентик саясат таануучу Камоллидин Рабимов кол салуу Өзбекстандын атайын кызматтары тарабынан уюштурулду деген ишенимде:

- Жүз пайыз ишенимдемин - бул режимдин колунан келген иш. Улутчулдар же башкалар эмес, режим эле. Эмне үчүн? Анткени менимче Каримов өзү кетер алдында өзбек коомчулугун ал кеткенден кийин коомдун жүрүм-турумуна жана ой жүгүртүүсүнө таасир бере ала турган адамдардан тазалоону чечкендей. Абыд кары Назаров - өзбек оппозициясында да таасирлүү адам. Бирок ал оппозициянын диний канатын башкарган, саясатка кийлигишкен эмес. Диний аброюн саясий максатта пайдаланган эмес. Болгону диний насыяттары менен өзбек бийликтерин чыңалткан абалды жараткан. Себеби өзбек бийликтери ислам экстремизми же терроризм менен эле эмес, динчилдиктин деңгээли менен күрөшүп жатышат. Күрөштөгү максат - ислам дини эмес, динчилдиктин деңгээли. Мечиттер, имамдар иштей берсин, бирок алар мамлекеттик структураларды, мамлекеттик бийликти, Каримовдун легитимдүүлүгүн бекемдөөсү керек.

Абыд кары Назаров буга чейин өзү да ага өзбек бийликтери таккан айыптарды такай четке кагып келген. Ал "Азаттыкка" курган маегинде Каримовдун бийлиги Исламга карата "адилет" мамиле кылбай, мурдагы советтик замандагы жектөөнү улантып жатканын сындаган. Имамдын ырастоосунда, өкмөттүн басымына моюн бербей койгон соң, бийлик аны Өзбекстандагы эң коркунучтуу вахаби катары көрсөтүп, "террорчуга" айланткан.

Абыд кары Назаров ошондой эле өз жолдоочулары менен бирге Өзбекстанда ислам мамлекетин түзүүгө аракеттенген деген айыптарды четке каккан. "Биз адам укуктарын урматтаган жана диний эркиндик сакталган коомду каалайбыз", - деп айткан имам "Азаттыкка".