Өзбекстан пансионаттарга байланыштуу маселени өткөн жылы 28-декабрда Ташкенде болгон кыргыз-өзбек өкмөттөр аралык комиссиянын жетинчи отурумунда койгон. Ысык-Көлдөгү пансионаттар менен катар өзбек тарап Камбар-Ата-1 ГЭСин эл аралык экспертизадан өткөрүү, чек ара боюнча талаптарды ачыктаган. Натыйжада кыргыз тарап ГЭСтин курулушу экспертизадан өткөрүлөрүн билдирген. Ал эми бир жылдан ашык убакыттан бери токтоп турган чек ара боюнча сүйлөшүүнү жандантууну эки тарап макулдашкан.
Көз кызарткан пансионаттар
Пансионаттар демекчи, өзбек тарап көтөрүп жаткан кайсы пансионаттар? Алар ушул кезге чейин кандай шартта, кайсы мыйзамдын негизинде иштеп келишкен?
Эгерде пансионаттар өзбек тарапка бериле турган болсо, ага байлап газ маселесин узак мөөнөткө чечип алса болот.
1990-жылдардын башында Мамлекеттик мүлк фондун жетектеп турган Эсенгул Өмүралиевдин айтымында, СССР урагандан кийин кол коюлган келишимге ылайык союздук бюджеттин эсебинен салынган ишкана, объектердин баары кайсы республиканын аймагында жайгашса, ошол өлкөнүн менчигине өтөт деп белгиленген. Ал эми республикалар бюджетинен салынган объекттер сүйлөшүү аркылуу чечилет деп келишилген. Мына ошол келишимге ылайык, Ысык-Көлдөгү пансионаттар Өзбекстан жана Казакстанга 15 жылга ижарага
- Ошондо 1992-жылы мен Мамлекеттик мүлк фондун башкарып турганда, биз казактар менен өзбектерге ошондой шарт койгонбуз. Себеби келишимдер тургандан кийин өзүбүздүн менчикке ала албайбыз. Ошон үчүн биз аларга 15 жылга ижарага бергенбиз.
Белгилеп кете турган нерсе, казак тарап 15 жылдык ижара мөөнөтү бүткөндөн кийин жаңы келишимге жетишип, төрт пансионатты өз менчигине, ал эми пансионаттар турган жерди 49 жылга ижарага алды. Ал эми өзбек тарапка кайсы пансионаттар ижарага берилгени тууралуу Өмүралиев буларды маалымдады:
- Өзбектер бүгүн иштетип аткан пансионат төртөө. Анын ичинен иштеп атканы экөө. Бул Боз-Теридеги “Алтын-Кум”, анан Кара-Ойдо “Рахат” деген бар, “Диларом” дегени бар. Ал иштейби, иштебейби билбеймин. Анан төртүнчүсү “Ташсельмаш”. Ал Тоңдо. Бүгүнкү күндө менимче, ал иштебей турат.
Жоюлуп кеткен Туризм боюнча агенттиктин акыркы жетекчиси Турусбек Мамашев өзбек тарап пансионаттар боюнча маселени буга чейин эле көтөрүп келишкенин белгиледи:
- Булар дагы сурагандай кат жазышкан. Ошондуктан өзбектер бул маселени сөзсүз көтөрүшөт. Алар сураган пансионаттар төрт-бешөө. Көлдүн түштүк жагында, түндүк жагында бар. Ошол эле “Рахат”, “Диларом” дегендер. Булар мен билгендер, - деген Мамашев бул пансионаттар Кыргызстан менчигине өткөрүлүш керектигин кошумчалады.
Кыргызстан эмне кылыш керек?
Азыркы мезгилде “Рахат”, “Алтын-Кум” пансионаттарын өзбек тарап иштетип жатат. Бирок алардын ижара мөөнөтү 2008-жылы соңуна чыккан. Кыргызстандын атын атагысы келбеген белгилүү дипломатынын пикиринде, өзбек тарап бул пансионаттарды Казакстан сымал өз менчигине алууну көздөп жатат. Ал прецендент болуп калган. Бирок Кыргызстан менен Казакстандын мамилесинин деңгээли менен Бишкек менен Ташкендин мамилесинде айырма бар. Ошондуктан “Рахат”, “Алтын-Кум” жана башка пансионаттардын маселесин кандай чечүү Кыргызстандын жеке ички иши.
Эсенгул Өмүралиев болсо пансионаттар маселесин чечүүдө Кыргызстан газ сыяктуу маселелерди узак мөөнөткө чечип алса болот:
- Эгерде бул маселе менен газдын маселесин байлап, узак мөөнөткө чечип алышса, же болбосо башка маселелерди байлап чечип алса болот. Бул жерде мындай да, ээси ким болот андан эч нерсе өзгөрүп кетпейт.Эң негизгиси ал эки пансионатта тең биздин жарандар иштеп атат. Салыктарын төлөйт. Инвестиция келет.
Ошентип Өзбекстан өз менчигине алууга кызыгып жаткан бул пансионаттарга байланышкан маселе кандай чечилээри азырынча белгисиз.
