Мелис Чойбеков 20 жылдан бери Казакстандын Караганды облусунан көмүрдү дүңүнөн ташып келип ишкерлик кылат. Ал ташыган көмүрдү Талас шаарындагы айрым мамлекеттик мекемелер, ортомчу ишкерлер сатып алышат. Ал чек арадагы тоскоолдуктар акыркы кездери ишкерлердин бизнесин бир топ аксатып жатканына токтолду:
- Казакстандык үч ишкер менен мыйзам чегинде иш алып барам. Бир канча база менен 500-1000 тоннадан көмүр алууга келишимим бар эле. Ошону да бере албай жатышат. Анткени аларга акимчилиги кыргыздарга сатпагыла деп эскертүү бериптир. Алар да коркуп жатышат. Кечээ түнкү саат 12де эптеп жүктөп беришти. Таңга маал 4-5те көрүнүп калбайлы деп эптеп жолго чыктык. Жагдайыбыз өтө кыйын болуп жатат.
Мелис Чойбеков чек арадагы абалдан улам Казакстандан көмүр жылдагыдан аз келип жатканын белгиледи:
- Өткөн жылдары айына 500-600 тонна көмүр ташыган учурлар болгон. Азыр болсо бир айда ашып кетсе 60-70 тонна эле келип жатат. Мурун Казакстандын МАИ кызматкерлери "чай пулду" аз алчу. Азыр аларга да үч-төрт эселеп чыгаша болуп жатабыз. Мурда бир "КамАЗ" Казакстанга эки миң сом чыгаша менен кирип чыкса, азыр 10 миң сомго чейин чыгым болууда.
Кечиккен казак көмүрү, томсоргон Кара-Кече
Кечиккен казак көмүрү, томсоргон Кара-Кече
Көмүр бизнесинин минтип артка кетиши өз кезегинде Таласта көмүргө баанын өсүшүн шарттады. Былтыр бул убакта көмүрдүн тоннасы 4000-4500 болуп жатса, азыр 6500 сомго чыккан. Таласта көмүр саткан Зина Дүйшембиева буларга токтолду:
- Казакстандын Каражыра көмүрү бир жумада араң бир жолу келет. Тоннасын 5000-6000 сомдон алабыз. Биз бир аз тыйын кошуп, 6500 сомдон сатып жатабыз. Анткени биз көмүрдү каптаган жумушчуларга да акча төлөшүбүз керек. Мурдагы жылдары бул мезгилде көмүр тынбай келчү. Батпай калып, эшиктин алдына чыгып алып сатчубуз. Азыр болсо дарбазанын ичинен араң көрүнөт. Азыр келсе да эки-үч күндө эле түгөнүп калып жатат.
Таластыктар негизинен Казакстандын Шабыркүл жана Каражыра деген жерлеринен келген көмүрдү жагышат.
Өкмөттүн облустагы өкүлүнүн регионду өнүктүрүү бөлүмүнүн жетекчиси Казбек Медетбеков билдиргендей, күз-кыш мезгили үчүн облуска 55700 тонна көмүр керектелет.
Жергиликтүү бийлик азырынча көмүр тартыштыгы жарала электигин билдирди. Ал эми баанын өсүшүн токтотуу жана ишкерлер кириптер болгон кыйынчылыкты азайтуу максатында жеңилдетилген шартта Нарындан көмүр ташып келүү боюнча сүйлөшүүлөр жүрүп жатканы белгилүү болду.
Бирок көмүр бизнеси менен шугулданган таластык ишкерлер Нарынга чейинки жолдун алыстыгын, Өтмөк менен Төө-Ашуу күзүндө жана кышында тайгалак болорун эске алып, Кара-Кечеден көмүр ташууга анчейин көңүлдөнбөй турушат. Алар Кара-Кечеде бир нече күндөп кезекке туруу шарты да чочулатып жатканын айтышты.
Кабарларда кыргыз-казак чек арасындагы кризис жеңилдегени айтылганы менен Таластагы "Чоң-Капка" чек ара өткөрмө бекетиндеги жагдай өзгөрүүсүз калууда. Мамлекеттик чек ара кызматы 6-ноябрда "Чоң-Капкада" жалпысынан 80дей унаа кезек күтүп турганын кабарлады.
