Алардын арызында милиция кызматкерлери, коомчулук тарабынан кодуланып жана кысымга алынып жатканы айтылат. Дал ушундай адамдардын бири, бисексуал Данияр “Азаттыкка” маек курду.
- Атым Данияр, мен бисексуалмын. Тагыраак айтканда, мен эркектер менен да, кыздар менен да бирдей мамиле кура алам. Өзүм 5 жылдан бери ЛГБТ коомчулугунда иштеп келем. Ал - лесбиянкалар, гейлер, бисексуалдар жана трансексуалдар коому.
Данияр 29 жашта. Ага жараткан адаттан тыш сексуалдык касиет ыроологонун 23 жаш курагында билиптир. Дал ошол убакта ал кыздарга эмес, эркектерге тартылуу сезими күчтүү экенин сезген.
- Көп гейлер бала чагынан эле башкача экенин билишкенин айтышат. Бул жагынан мен өтө кеч жетилдим деп айтсам болот. 23кө чыкканча мен кадимкидей эле кыздар менен ынак мамиледе жүргөм. Алтурсун үйлөнөйүн деген ниетим бар болчу. Бирок бир күнү мен бир балага жолугуп, ага ашык болуп калганымды сездим.
Албетте мен балалуу болгум келет, үй-бүлө күткүм келет. Эркек мененби, кыз мененби - мен үчүн маанилүү эмес, эң негизгиси сүйсөң болду.
Даниярдын эң жакын достору анын сексуалдык бөтөнчөлүгүн билишет. Ата-энеси жана бир туугандары сыртынан сыр билдирбегени менен, шекшип турушат деген ойдо.
- Биздин үй-бүлөдө баары түшүнүктүү болсо да эч кимиси ачык айтпайт. Мисалы, мен жакында эле бала асырап алуу жөнүндөгү каалоомду ортого салсам, бири да эмнеге деп суроо берген жок . Мен 29ка чыксам да үй-бүлө күтпөй жүргөнүм, ал гана эмес кыздар менен мамиле курбаганым деле бөтөнчө сексуалдык багыттагы адам экенимден кабар берсе керек. Албетте үй-бүлөгө ачык айтуу баарынан кыйын. Менин оюмча, түшүнбөстүк жана басмырлоо да үй-бүлө тараптан болот. Себеби эч бир ата-эне өз баласын лесбиянка же гей экенин элестете да, көтөрө да албаса керек. Алар бул көрүнүш тээ башка жакта, Батышта болот деп ойлошот жана "башка бирөөнүн баласы болсо да, меники андай эмес" деген ой менен жашашат.
Даниярдын айтымында, ЛГБТ коомунун өкүлдөрүнө үй-бүлөнүн, коомчулуктун моралдык кодулоосу сезилсе, ал эми тергөө органдары тараптан ар дайым материалдык жана күч кысымы көрсөтүлүп турат экен. Данияр иштеген коом жыл сайын эл аралык уюмдарга отчет жиберип турат. Мына ошол документтерден даттануулардын 80 пайызга чейинкиси тергөө органдарынын кызматкерлери тараптан болгон кысымдарга байланыштуу экенин байкашкан.
- Эгерде милиционерлер баланын гей экенин билип калышса, дароо кодулай башташат. "Ата-энеңе, окуган жериңе айтабыз, болбосо баланча акча бер" деп сурашат. Өзгөчө өспүрүмдөрдү ушундай жол менен коркутуп, акча өндүрүшөт. Ал эми гей кокустан убактылуу кармоочу жайга түшүп жана анын гей экенин билинип калса, ага ошол эле милиционерлер сексуалдык зордук көрсөткөнгө чейин барышат. Менин таң калганым: эмнеге бала менен бала бири-бирин сүйсө, аны ар кандай ыплас сөздөр менен сөгүп, басмырласа болот, ал эми милиционерлер ошондой ыплас жосундарга барышса, кадыресе көрүнүш болуп эсептелинет?
Үй-бүлө, коомчулук, тартип коргоо органдары тараптан болгон кысымдан Кыргызстанда адаттан тыш сексуалдык багыттагылар өзүн ачык алып жүрө алышпайт. Алар үчүн түнкү клуб ачылган, көбүнчө ошол жерден жолугуп, буктарын чыгарышат. Башка да чогулган жерлери бар. "Бул жагынан алганда айылда жашагандарга бир аз оор болот", - дейт Данияр.
- Айылдыктар Бишкекке келгенге аракет кылышат. Айрымдарынын келгенге мүмкүнчүлүгү жок. Алар өмүр бою айылда кысынып жашаганга аргасыз. Тилекке каршы алардын өздөрү да, аялдары да өмүр бою бактысыз болушат.
Мен сүйүүдө эч бир айырмачылыкты көрө албайм. Бизде сен кыз менен эле жашай алсаң анда эркексиң деген түшүнүк бар. Андай эмес, биз бул стереотиптен алысташыбыз керек. Бирок жакынкы убакта бул ишке ашпаса керек. Бир аз жылыштар болуп келатат. Бизди түшүнгөн жаштар пайда болду. Бул, албетте, сүйүндүрөт.
Данияр кыргыз коомчулугу адаттан тыш сексуалдык багыттагы адамдарга үйүр алып, ичине батырыш үчүн дагы кыйла убакыт керек деп ойлойт. Азыр өлкөдө бул адамдардын мамилесине бөгөт койгон эч бир мыйзам жок. "Бирок аларды кодулоо, басмырлоо боюнча жоопко тарткан мыйзамды киргизип коюшса жакшы болот эле" деп эсептейт. Данияр өз келечегин бакыбат үй-бүлөнүн ээси катары элестетет.
- Албетте мен балалуу болгум келет, үй-бүлө күткүм келет. Эркек мененби, кыз мененби - мен үчүн маанилүү эмес, эң негизгиси сүйсөң болду. Мен чет өлкөгө кетким келбейт. Балким акча табуу үчүн, үй-бүлөмдү багуу үчүн барып, иштеп келмекмин. Бирок мен Кыргызстанда эле калгым келет. Албетте айрымдар үчүн өз жакындарына ким экенин айтуу өтө оор, ошондуктан алар Орусияга же башка чет өлкөлөргө кетип калышат.
Данияр сыяктуу бөтөнчө сексуалдык багыттагы адамдардын саны жылдан-жылга өсүүдө. Алардын башын бириктирген ЛГБТ коому 90-жылдардан кийин түзүлө баштаган. Ал убакка чейин жашыруун чогулуп турушчу, анткени Совет учурунда эркек менен эркек ортосунда сексуалдык катнаш боюнча атайын кылмыш беренеси бар эле.
Кыргыздарда “гей”, “лесбиянка”, “бисексуал” деген түшүнүктөр болгон эмес, ошондуктан бул терминдердин теңдеш котормосу да жок дешти адистер. Ал эми Батышта азыр адаттан тыш сексуалдык багыттагы адамдар эч кимди деле таңдандырбайт. Дүйнөнүн көптөгөн өлкөлөрүндө бала менен балага, кыз менен кызга үйлөнүүгө, ал гана эмес экөөлөп бала асырап алууга уруксат берген мыйзамдар бар.
