Жалгыз тамы барлар банктан насыя алалбай калабы?

Банктардын башын кошкон бул уюмдун айтымында, эгер мыйзам долбоору сунуш кылынган редакцияда жактырылса, жалгыз үйлүү кардарларга банктар такыр эле насыя бербей калат. Парламент өкүлдөрү талаштуу мыйзам долбоору утурумдук көйгөйдү чечүү аракетинде жаралганын билдирүүдө.

Бизнес чөйрөнүн бир нече ассоциациясы президенттин, премьер-министрдин жана парламент төрагасынын дарегине апта башында жолдогон кайрылуусунда Банктар союзунун Жарандык кодекс менен “Күрөө жөнүндөгү” мыйзамга сунушталган өзгөртүү жана толуктоолорго кабатырлануусу камтылган.

Банктар союзунун төрагасы Анвар Абдраев “Азаттык” менен маегинде белгилегендей, парламенттин кароосундагы сунуштар банкка коюлган күрөөнү сотсуз алуу тартибин тумалак жоюп, менчигинде бир эле турак-жайы бар кардардын күрөөгө коюлган мүлкүн алуу мүмкүндүгүн жокко чыгарат:

- Биздин өлкөдө калктын басымдуу бөлүгүнүн жалгыз сандагы гана турак-жайы бар, же жок. Эгер банктарда кооптонуу жаралса, биздин жарандар кантип насыя ала алышат? Анткени тобокелчилик көбөйүүдө. Жарандык кодекстин кээ бир беренелерине сунушталган өзгөртүүлөргө ылайык, жалгыз турак-жайы бар кардардын күрөөгө коюлган мүлкүн каржы-кредит мекемелери ала албайт. Бул эмнеге алып келет? Мындай шартта биздин өкмөттүн ипотекалык кредиттөөнү, биринчи кезекте социалдык ипотеканы өнүктүрүү боюнча жарыялаган мамлекеттик программасынын өзү суроо астында калууда. Ал жерде да жалгыз үй жөнүндө сөз жүрүп жатат да.

Абдраев Кыргызстан учурунда “Күрөө жөнүндөгү” мыйзамды бери дегенде он жыл кечигип кабыл алганын кошумчалады. 2005-жылдан бери иштеп келген мыйзамда насыясын кайтара албай калган кардардын күрөөгө коюлган мүлкүн сотсуз алуу эрежеси каралса да, ал башка мыйзамдарга кайчы келгендиктен, аны иш жүзүнө ашыруу абдан эле татаал.

Анвар Абдраевдин ырастоосунда, эми сунуш кылынган түзөтүүлөр кабыл алынса, бул банктардын жалгыз үйлүү кардарга насыя берүүдөн баш тартышына алып барбастан, банк секторунун өнүгүшүнө да терс таасирин тийгизет:

- Мен муну олуттуу артка кетүү деп эсептейм. Бул кредиттик ресурстун биздин жарандарга жеткиликтүүлүгүн гана начарлатпастан, каржы секторуна инвесторлордун кызыгуусун басаңдатат, биздин банк сектору менен байланышы бар инвесторлордун келишине кедергисин тийгизет.

Жогорку Кеңештеги “Республика” партиясынан депутат Мирланбек Бакиров - Жарандык кодекске жана “Күрөө жөнүндөгү” мыйзамга өзгөртүү киргизүү боюнча демилгечилердин бири. Банктар союзу каршы чыккан документ өлкөдөгү утурумдук көйгөйдү жөндөө аракетинен улам жаралганын айтты:

- Бул мыйзам долбоору каяктан чыкты? 2010-жылдын апрель-июнь окуяларында жабыркаган ишкерлер, банктан, микрокаржы уюмдарынан насыя алгандар парламент алдында митингге жыйналып, өз талаптарын койгондон кийин чыккан мыйзам долбоору. Жашап жаткан жалгыз менчик үйү күрөөдө турса, “банк тарабынан алынбасын, бир жыл болобу, эки жыл болобу бизге мөөнөт берсин, биз төлөйбүз” деген шайлоочулардын, жабыркаган (апрель-июнь окуяларында) жарандардын талабынан келип чыккан мыйзам.

Ошону менен катар Мирлан Бакиров утурумдук көйгөйдү чечүүнү көздөгөн талаштуу мыйзам парламенттин комитеттеринде биринчи окуудан гана өткөнүн, али талкууну талап кыларын белгилеп, ал банктардын жалгыз үйлүү жарандарга насыя беришин татаалдаштырарын моюнга алды.

Ал эми Банктар союзу апрель-июнь окуяларында жабыркагандардын көйгөйүн жалпы банк секторунун ишине таасирин тийгизүүчү мыйзам эмес, карыз берген жана алган тараптын өз ара мунаса табуусу, меморандумга кол коюшу менен чечүүгө чакырууда.

Кыргызстан коомчулугунда банктык кредиттердин үстөк пайызынын жогору болгонуна байланышкан нааразы маанай бар. Банк секторунун өкүлдөрү болсо үстөк пайыздар төмөндөшүнө өбөлгө түзүлө электигин айтып келишет.

Өлкөдө банктардыкына салыштырмалуу үстөк пайызы жогору экендигине карабай микрокаржы уюмдарынан насыя алган жеке адамдардын саны улам өсүп бара жатканы менен кредиттин көлөмү жагынан коммерциялык банктар алдыда.

Улуттук банктын эсебинде, маселен, өткөн жылдын тогуз айынын жыйынтыгында коммерциялык банктардын кардарлар колундагы насыясынын көлөмү 30 миллиард сомду, орточо үстөгү 20 пайызды түзгөн. Мунун 2,8 миллиард сомго жакыны ипотекалык насыя болгон. Ал эми микрокаржы уюмдары, Улуттук статкомитеттин эсебинде, өткөн жылдын тогуз айында жеке адамдарга 16,5 миллиард сомго жакын насыя ажыратышкан.