Соңку эки жылдан бери өкмөттүн оозунан түшпөгөн сөз “Doing business” – «Ишкердикке шарт түзүү» болууда. Инвестициялык кеңештин 8-отурумунда да мына ушул маселе талкууланды. Президент К.Бакиев экономикалык кризис күчөгөнү Кыргызстанга келчү инвесторлордун саны азаярын эскертип, өкмөт ишкердикке мыкты шарттарды түзүп берүүгө милдеттүү экенин белгиледи.
- Шүгүрчүлүк деш керек, мен айтып коеюн, кийинки кездери алдыга жылуу сезилип жатат. Аны ишкерлер да айтып жатышат. Аны экономикалык абал да ырастоодо. Кыргызстанда мамлекет менен бизнес бирин-бири түшүнө баштады.
Өлкөдө ишкердикке дурус дегидей шарт түзүлүп калганын Европа өнүгүү жана реконструкция банкынын Борбор Азия, Кавказ жана Түштүк-Чыгыш-Европа өлкөлөрү боюнча бизнес тобунун директору Оливер Дескамп да ырастап, аны ыксыз текшерүүлөр менен лицензиялоо жөрөлгөсүнүн кыйла жөнөкөйлөштүрүлгөндүгүнө байланыштуу ырастады.
- Сиздер кысталыш кезеңде инвестицияга жагымдуу климат түзүү, ишкердикке көмөк көрсөтүү аракетин жасап, инвестиция тартуу аракетин улантып жатасыздар. Бул эң туура жол,- деп айтты О.Дескамп мырза.
Кыргызстандын өкмөт башчысы Игорь Чудинов жаңы Салык кодексинин айланасында кыйладан бери талаш-тартыштар жүрүп жатканын белгилеп, аны жаңылоону алгачкы жыйынтыктар чыккандан кийин жүргүзүү туура болоруна токтолду.
- Быйыл 1-кварталдын жыйынтыгы чыккандан кийин, бюджетке канча киреше түшкөнүн талдап чыккандан кийин бул маселеге кайрылсакбы, деген менде сунуш бар.
Жаңы Салык кодекси ишке киргенден кийинки үч ай ичинде салык мурдагыга салыштырмалуу арбын чогултулганын, антишке патенттин жоюлуп кетишинен чочулаган ишкерлер акчаны арбын төгүү жөнүндө милдеттенме алышкандыктары себеп болгонун жыйында Салыктар боюнча комитет төрагасы Акматбек Келдибеков маалым кылды.
- Мисалы, «Фаиза» кафеси мурда ай сайын болжол менен 144 миң сом төлөп келсе, эми жаңы контракт боюнча 250 миң сом төлөйт. 74% арбын төлөйт. Экинчи мисал, «Байтур» сөзсүз төлөй турган патентинен тышкары бардык тейлөөсүнө буга чейин ай сайын 38 миң сом төлөп келсе, эми 100 миң сом төлөйт.
А.Келдибеков өткөн жылдын ушул мезгилинде бюджетке салык төлөөчүлөрдөн 4 миллиардга бираз жете бербеген акча түшсө, быйыл ал 5 миллиард сомго жакын каражатты түзгөнүн маалымдады. Канттагы цемент-шифер, Майлысуудагы электр лампа, биртоп кирпич зооттору токтоп калганда алдагыдай акча негизинен соода, тейлөө тармагынан түшкөнү инвестициялык жыйында маалымдалды. Жыйында бажы тармагындагы коррупцияга бөгөт коюу, чек ара аркылуу агылган акчаны бюджетке буруу амалында бажы постторун автоматташтырылган системага өткөрүү иштери жасалып жатканы айтылды. Тек, бул иштер эмдиги жылдын жарымына чейин созулары, долбоордун программасынын иштелип чыгышы кыйла убакытты алары кабарланды.
Өкмөттүн «көмүскө» капиталды ачыкка чыгаруу аракети натыйжасыз аяктагандан кийин эми жашырын мүлктү мыйзамдаштыруу боюнча мыйзам долбоору даярдалып жатканы маалым кылынды. Президент К.Бакиев Инвестициялык кеңеш жыйындарында такай козгоп келаткан бирөөнүн мүлкүн тартып алуу, басып алууга бекем укуктук чек коюу жөнүндө жаңы мыйзам долбоору даярдалып, ушу тапта ал өкмөт ичиндеги жөрөлгөлөрдөн өтүп жатканы белгилүү болду. Инвестициялык кеңештин кийинки жыйыны президенттик шайлоого жакын өтмөкчү.
- Шүгүрчүлүк деш керек, мен айтып коеюн, кийинки кездери алдыга жылуу сезилип жатат. Аны ишкерлер да айтып жатышат. Аны экономикалык абал да ырастоодо. Кыргызстанда мамлекет менен бизнес бирин-бири түшүнө баштады.
Өлкөдө ишкердикке дурус дегидей шарт түзүлүп калганын Европа өнүгүү жана реконструкция банкынын Борбор Азия, Кавказ жана Түштүк-Чыгыш-Европа өлкөлөрү боюнча бизнес тобунун директору Оливер Дескамп да ырастап, аны ыксыз текшерүүлөр менен лицензиялоо жөрөлгөсүнүн кыйла жөнөкөйлөштүрүлгөндүгүнө байланыштуу ырастады.
- Сиздер кысталыш кезеңде инвестицияга жагымдуу климат түзүү, ишкердикке көмөк көрсөтүү аракетин жасап, инвестиция тартуу аракетин улантып жатасыздар. Бул эң туура жол,- деп айтты О.Дескамп мырза.
Кыргызстандын өкмөт башчысы Игорь Чудинов жаңы Салык кодексинин айланасында кыйладан бери талаш-тартыштар жүрүп жатканын белгилеп, аны жаңылоону алгачкы жыйынтыктар чыккандан кийин жүргүзүү туура болоруна токтолду.
- Быйыл 1-кварталдын жыйынтыгы чыккандан кийин, бюджетке канча киреше түшкөнүн талдап чыккандан кийин бул маселеге кайрылсакбы, деген менде сунуш бар.
Жаңы Салык кодекси ишке киргенден кийинки үч ай ичинде салык мурдагыга салыштырмалуу арбын чогултулганын, антишке патенттин жоюлуп кетишинен чочулаган ишкерлер акчаны арбын төгүү жөнүндө милдеттенме алышкандыктары себеп болгонун жыйында Салыктар боюнча комитет төрагасы Акматбек Келдибеков маалым кылды.
- Мисалы, «Фаиза» кафеси мурда ай сайын болжол менен 144 миң сом төлөп келсе, эми жаңы контракт боюнча 250 миң сом төлөйт. 74% арбын төлөйт. Экинчи мисал, «Байтур» сөзсүз төлөй турган патентинен тышкары бардык тейлөөсүнө буга чейин ай сайын 38 миң сом төлөп келсе, эми 100 миң сом төлөйт.
А.Келдибеков өткөн жылдын ушул мезгилинде бюджетке салык төлөөчүлөрдөн 4 миллиардга бираз жете бербеген акча түшсө, быйыл ал 5 миллиард сомго жакын каражатты түзгөнүн маалымдады. Канттагы цемент-шифер, Майлысуудагы электр лампа, биртоп кирпич зооттору токтоп калганда алдагыдай акча негизинен соода, тейлөө тармагынан түшкөнү инвестициялык жыйында маалымдалды. Жыйында бажы тармагындагы коррупцияга бөгөт коюу, чек ара аркылуу агылган акчаны бюджетке буруу амалында бажы постторун автоматташтырылган системага өткөрүү иштери жасалып жатканы айтылды. Тек, бул иштер эмдиги жылдын жарымына чейин созулары, долбоордун программасынын иштелип чыгышы кыйла убакытты алары кабарланды.
Өкмөттүн «көмүскө» капиталды ачыкка чыгаруу аракети натыйжасыз аяктагандан кийин эми жашырын мүлктү мыйзамдаштыруу боюнча мыйзам долбоору даярдалып жатканы маалым кылынды. Президент К.Бакиев Инвестициялык кеңеш жыйындарында такай козгоп келаткан бирөөнүн мүлкүн тартып алуу, басып алууга бекем укуктук чек коюу жөнүндө жаңы мыйзам долбоору даярдалып, ушу тапта ал өкмөт ичиндеги жөрөлгөлөрдөн өтүп жатканы белгилүү болду. Инвестициялык кеңештин кийинки жыйыны президенттик шайлоого жакын өтмөкчү.
