Жөнөкөй скинхед чеченге кол салгандан көрө көчө шыпырган кыргызга кол салганды оңой көрөт
Узак убакыттан алып караганда, соңку эки жыл салыштырмалуу тынчыраак болгондой сезилет. Башкача айтканда, скинхеддер башка расадагы адамдарга азыраак кол салышты же бизге андай окуялар тууралуу маалымат жетпей жатат. Москва, Санкт-Петербург өңдүү ири шаарларда милиция чет-өлкөлүктөргө такай чабуул жасап келгендерди кармоо операцияларын күчөткөнүн көрдүк. Эми дайыма ушундай болот деп ойлобойм. Кичине эле милиция бош келсе, улутчулдар кайра активдеше башташат. Азырынча ушул эки шаарда кырмабаштардын чабуулдары азайды. Калган шаарларда абал мурдагыдай эле.
Төрөкул Дооров: Акыркы эки жылда скинхеддердин чабуулдары азайганына укук коргоо органдарынын иши активдешкени эле себеп болдубу же коомдо да чет-өлкөлүктөргө карата мамиле өзгөрүп жатабы?
Премьер-министр В.Путин футбол фанаттары менен жолугушууда, Москва, 21-декабрь, 2010
Биз муну укук коргоо органдары активдүү иштей баштаганы менен байланыштырып жатабыз. Тилекке каршы, коомдо маанай өзгөргөн жок. Муну Манеж аянтында болгон акыркы окуялар деле көрсөттү. Мен мында футбол фанаттарынын ал жерде тополоң чыгарышканын эмес, ошол окуяларга карата орусиялыктардын мамилесин өзгөчө бөлүп айтмакмын. Акыркы сурамжылоолорго караганда, орусиялыктардын 10-15% Манеждеги окуяга өздөрү да катышкысы келгенин айтышты. Бул дегени өлкөнүн калкынын ушул бөлүгү Орусияда адамды расасына карата басмырлоону колдойт, ошого катышкысы келет дегенди билдирет. Анын үстүнө 2003-жылдан бери эле “Орусия орустар үчүн!” деген ураанды жалпы өлкө калкынын жарымынан көбү колдоп келатат. Бул – диагноз, коомдо ксенофобиялык өнөкөт оору бар экенин айгинилейт.
Төрөкул Дооров: Сиздер жылдык отчетуңуздарда укук коргоо органдарынын активдүү ишин белгилеген экенсиздер. Азыр эле сиз айткан Манеж аянтындагы окуялардан кийин премьер-министр Владимир Путин футбол фанаттары менен жолугушуп, ал жерде: “Силер өзүнчө бир үлкөн күчкө айландыңар. Мен ошон үчүн силер менен жолугушуп жатам”, - деп белгиледи. Муну сырттан карагандардын көбү “Путин да ал улутчулдарды колдоп жатат” дегендей комментарийлеп жатышты. Эмне үчүн өкмөт-башчы андай деди деп ойлойсуз?
Москвада футбол күйөрмандарынын тополоңу, 11-декабрь, 2010
Менимче, бул бийликтин эмне кылаарды билбей, абдырап калганынан кабар берет. Жогорку бийлик көптөн бери улутчулдукту өзү каалагандай башкара алаарына ишенип келген. Бирок анын коркунучун даана сезгенде эмне кылышты билбей калды. Карап көрсөңүз, президент Дмитрий Медведев Манеждеги тополоңдон 3-4 күн өткөндөн кийин гана алгачкы билдирүүсүн жасады. Медведев менен Путин болсо биргелешкен билдирүүсүн андан алты күн өткөндөн кийин гана жарыялашты. Мунун баары бийликте азыркы улутчул маанайды кантип басыш тууралуу планы жоктугун билдирет. Путиндин фанаттар менен жолугушуусу, бир чети, “Кайсыл бир кыймылды баса албасаң, аны өзүң башкарып ал” деген өңдүү схемага туура келет. Путин дал ошол үчүн алар менен жолугушту деп толук ишеним менен айта албайм. Бирок ал жолугушуунун болгонунун өзү, кайсыл бир деңгээлде, улутчулдук биздин өлкөдө легалдашты, “орус нацизми мыйзамдаштырылды" деп түшүнсө болот.
Төрөкул Дооров: Быйылкы отчетуңуздарда кырма баш улутчулдардын колунан 2010-жыл ичинде 37 адам өлгөн болсо, ошолордун 16 борбор азиялыктар экенин айтыпсыздар. Буга чейин Кавказдан чыккан улуттар скинхеддерден көбүрөөк жабыркашчу. Бул ирет Борбор Азиядан чыккандар көбүрөөк өлгөнү эмнеден кабар берет?
Галина Кожевникова: Мунун баары миграциянын агымына жараша болот деп ойлойм. Мурда Кавказдагы ар кайсыл мамлекеттерден келгендер көбүрөөк болчу. Азыр деле орустар арасында кавказдыктарга карата жек көрүү сезими күч. Бирок алар Орусияда көптөн бери жашашат. Ошондуктан улутчулдардын чабуулдарына туруштук берүүнү да үйрөнүштү. Маселен, азыр скинхеддер азербайжандыктарга же чечендерге кол салгандан коркуп калышты. Анткени алар өч алганы келип союп кетиши мүмкүн. Ал эми борбор азиялыктар азырынча андай күчкө ээ эмес. Ошондуктан жөнөкөй скинхед деле чеченге кол салгандан көрө көчө шыпырган кыргызга кол салганды ыңгайлуу көрөт. Анткени ал көчөдө иштейт, жалгыз. Аны уруп-сабап кетишсе да, ал эч нерсе кыла албайт. Милицияга барса, аны укпай коюшу мүмкүн. Кээде, керек болсо, дворниктин өзүн башка эле кылмыштарды мойнуна илип отургузуп коюшу да ажеп эмес.
