Лондонда Қытайдың Шыңжаң өлкесіндегі мұсылмандарға жүргізіп отырған саясаты жайлы "Ұйғыр трибуналы" деп аталатын тыңдауда бірнеше қазақ куәлік берді. Олар Қытай лагерінде болған кезде өздері көрген адам түршігерлік жағдайларды баяндады.
Қытай компартиясының бас газеті "Жэньминь жибаоның" онлайн нұсқасы 12 шет тілінде хабар тарата бастады, солардың бірі – қазақ тілі. Сарапшылардың кейбірі мұны қазақ тілі өрісінің кеңейгені десе, енді бірі Қытайдың Қазақстанға мәдени, ақпараттық ықпалын күшейтуді көздейтін "жұмсақ күші" деп санайды.
Бішкекте өткен қазақ-қырғыз айтысында Шыңжаңнан көшіп келген қырғыз Акматбек Султануулу Қытайдағы мұсылмандарға қысымды айтып, көзіне жас алды.
Украина соты Қытайдың Шыңжаң өлкесінде туған 24 жастағы қазақ Ерсін Еркінұлын, Украинадан пана сұраған өтініші қаралып болғанға дейін, босқындар орталығында қалдыруға шешім шығарды. Бірнеше күн бұрын Словакия шекарадан заңсыз өткен Еркінұлын Украинаға кері қайтарған.
Қытай әлем бойынша науқан жүргізіп, шетелде жүрген ұйғырларды қайтарып жатыр. Әсіресе, Пекин экономикалық ықпалын жүргізіп отырған Пәкістан біршама ұйғырды Қытайға қайтарды. Енді Пекин дәл осы тәсілді Таяу Шығыс пен Орталық Азиядағы ұйғырларға қарсы қолданғысы келеді.
Украина ресми тұлғалары мен парламент мүшелері Пекиннің Киевті Шыңжаңдағы ұйғыр, қазақ және өзге де мұсылмандар құқығының бұзылуын тексеруді қолдаудан бас тартуға қысым жасап көндіргенін айтады.
Пәкістан премьер-министрі Имран Хан Қытай саясатын мақтағаны үшін қатты сынға қалды, бірақ Пекин мен Исламабадтың әріптестігі тек нығайып жатыр.
25 жыл ішінде 28 елден 1,5 мыңдай мұсылман Қытайға мәжбүрлеп жөнелтілген. Шыңжаңнан қашқан оларды Пекинге ұстап бергендердің көбі - мұсылман елдері. Ғалымдар жаңа зерттеуінде мұсылман елдерін Қытайды адам құқықтарын бұзды деп сынамақ түгіл, онымен ауыз жаласып отыр деп айыптайды.
Reuters агенттігінің екі тілшісі Қытайдың Шыңжаң өлкесінде екі апта болып, ондағы тұрмыс-тіршілікті бақылап қайтты. Олар мұсылмандар қамалған лагерьге жақын жерлерде туристік нысандар ашылып жатыр, ал басқан ізіңді сақшылар аңдып жүреді дейді.
Қытайдың Global Times басылымының мақаласына фактчек
Халықаралық Amnesty International құқық қорғау ұйымы Қытайдың Шыңжаң аймағындағы мұсылмандарды "жүйелі түрде, мемлекеттің ұйымдастыруымен жаппай қамау, ұрып-соғу және қудалау" әрекеттері адамзатқа қарсы қылмыспен пара-пар деп мәлімдеді.
Тағы
