Биыл Қазақстанда соңғы отыз жылда бірінші рет президент ауысты: Нұрсұлтан Назарбаевтың орнына төңірегінде болған басқа адам келді. Бұрынғы президенті билікте қалған елде екінші президент қызметке қалай келген еді?
Назарбаев кім? Азаттық бұл сауалды экс-президентпен бірге қызметтес болған саясаткерге, құқық қорғаушыға, жазушы, тарихшы, саясаттанушы, жас белсендіге қойып, пікірлерін білді.
Ташкенттегі Орталық Азия елдері басшылары саммитіне Қазақстаннан қазіргі президент Тоқаев емес, экс-президент Назарбаев барды. Назарбаевтың елдің сыртқы және ішкі саясатына белсенді араласуы нені білдіреді? Шет елдер оны қалай қабылдайды? Азаттық бұрынғы дипломат Қазбек Бейсебаевтан сұрап көрді.
Нұрсұлтан Назарбаев наурызда өкілеттігін тоқтатқанда билік бейбіт әрі тиімді түрде Қасым-Жомарт Тоқаевқа тие қалатындай көрінген. Бірақ күтпеген кедергі де пайда болған сияқты.
Қазақстан президентінің кезектен тыс сайлауына үміткерлерді іріктегенде белгілі бұрынғы топ шенеунік һәм әдебиеттанушы Мырзатай Жолдасбеков лингвистикалық комиссия төрағалығына оралды. Бұл қызметті бұған дейін де бірнеше рет атқарған ол сынға да ұшырап, марапат та алған еді.
Нұрсұлтан Назарбаевтың 30 жылға жуық билігі кезінде Қазақстан энергетикалық ресурстарының байлығы арқасында әжептәуір экономикалық табысқа жетті. Бірақ демократияға жат басқару, саяси оппозицияны, белсенділер мен журналистердің күмәнді қазасы, оларды қудалап, түрмеге қамаумен де ерекшеленді.
Қазақстанды отыз жылға жуық басқарған Нұрсұлтан Назарбаев 2019 жылғы 19 наурызда ел президенті қызметінен кететінін мәлімдеді. Назарбаевтың биліктегі кезінен фотогалерея ұсынамыз.
Түркіменстан мемлекеттік телеарнасы жарты сағаттық бағдарламасында президент Гурбангулы Бердімұхамедовтің бейнесін 52 рет көрсетіп, аты-жөні немесе қызметін 34 рет атады.
Батыс Қазақстан облысының әкімшілік орталығы Орал қаласының бас алаңын тұңғыш президенттің құрметіне атауды ұйғарған. Әкімдік қаулысы мен мәслихат шешімі әзірше күшіне енген жоқ, бірақ аймақ әкімдігінің ресми сайтында алаң қазірдің өзінде жаңа атаумен көрсетілген.
Тәжікстанда құрылысы аяқталмаған Рогун ГЭС-і туралы поэма жазған ақын ел президенті Эмомали Рахмонды пайғамбарға да, халифаға да және эпос кейіпкеріне де теңейді.
Қырғызстанда экс-президенттерге тиісуге болмайды деген норманы шектейтін бастама көтерілді. Қызметінен кеткен мемлекет басшыларын ықтимал қудалаудан қорғау нормасы бірқатар постсоветтік елдердің заңдарында ашып жазылған. Қазақстандық белгілі құқық қорғаушы мұндай нормалар азаматтар тең құқылы деген принципті бұзады деп санайды. Кепілдікті өмір бойына сақтауды жақтайтындар иммунитетті "кек алғысы келетіндерден" қорғау деп біледі.
Тәжікстан Білім және ғылым министрлігі елдің жоғары оқу орындарында талапкерлерге жазғызатын эссе тақырыптарының тізімін бекітті. Олардың арасында "Пешвои миллат- ҳомии миллат" ("Ұлт лидері – ұлт қорғаушысы") немесе "Пайравони Пешвои миллатем!"("Біз – Ұлт лидерінің ізбасарымыз") деген эссе тақырыптары бар.
Тағы
