Հուլիսից ի վեր Հայաստանում ծաղիկ աճեցնող 26 ընկերություն արդեն արտահանման թույլտվություն է ստացել։
Ռուսական «Ռոսսելխոզնադզոր»-ը ՍԱՏՄ-ի աջակցությամբ տեսահսկողություն է իրականացրել 47 ջերմոցում, ևս 21-ի դեպքում սպասում են ռուսական կողմի հաստատմանը։ Հայաստանում ավելի քան 700 ջերմոց կա: Ստուգումները սկսվել էին ռուսական կողմի՝ բուսասանիտարական պահանջների վերաբերյալ կրկնակի զգուշացումներից հետո։
ՍԱՏՄ-ից ավելի վաղ հայտնել էին, որ այդ ստուգումների համար Հայաստան կգան «Ռոսսելխոզնադզոր»-ի մասնագետները: ՍԱՏՄ բուսասանիտարիայի վարչության պետ Արթուր Նիկոյանն «Ազատությանն» ասաց՝ քանի որ ժամկետներ չեն նշվել, ու նրանք էլ դեռ չեն ժամանել, հենց նրանց համաձայնությամբ որոշվել է գործընթացը վիդեոտարբերակով իրականացնել:
«Եթե մենք մեկ շաբաթում օրական իրականացնեինք 3 ջերմոցային տնտեսություն, կստացվեր՝ մենք կունենայինք ընդամենը 15 ջերմոցային տնտեսություն ստուգած», - նկատեց նա:
Թեև տեսախցիկները չեն կարող որոշել ծաղիկների հիվանդությունները, բնույթը կամ քիմիական բաղադրությունը, բայց դրանց միջոցով հնարավոր է արձանագրել ակնհայտ խախտումներ, օրինակ՝ տերևների դեղնում, բույսերի ընդհանուր վիճակ, քիմիական նյութերի կիրառման գործընթաց, հաճախակի ցողումներ և այլն։ Սա, ըստ մասնագետների, արտահանման վերահսկողության մի մասն է, որի նպատակն է պահպանել Ռուսաստանի շուկայի բուսասանիտարական անվտանգությունը։
Հարցին, թե եթե Հայաստանի ավելի քան 700 մեծ ու փոքր ջերմոցներից առայժմ 26-ն են կարողանում իրենց ծաղիկներն արտահանել, արդյո՞ք մյուսները ֆինանսական կորուստներ չեն կրում այս ընթացքում, ՍԱՏՄ պաշտոնյան պատասխանեց. «Այդ 26-ի ջերմոցների քանակությունը հեկտարի հաշվով հանրապետության ջերմոցների մոտ կեսն է: Որոշակի ժամանակահատվածում մի քանի օր միաժամանակ, այո, տուժել են:
Խնդիրն առաջացավ նրանից, որ մեր արտահանողները սկսեցին անբարեխիղճ կերպով իրականացնել իրենց գործունեությունը՝ խախտելով Ռուսաստանի և ԵԱՏՄ-ի օրենսդրությունը»:
Տևական ժամանակ ՍԱՏՄ-ն պնդում է՝ ռուսական կողմը ահազանգում է, որ ՀՀ-ից որոշ արտահանողներ համագործակցում են ՌԴ-ում կարճ ժամանակով գործող ֆեյք ընկերությունների հետ։ Ստանալով բեռը՝ դրանք արագորեն լուծարվում են, և ՌԴ-ն չի կարողանում հարկել վաճառողին, որովհետև չի գտնում նրանց: «Ռոսսելխոզնադզոր»-ը հորդորել է ՀՀ-ին նման տնտեսվարողներին չտրամադրել ֆիտոսանիտարական վկայականներ։
ՍԱՏՄ-ի փոխանցմամբ՝ իրենց զգուշացումներից հետո ծաղիկ արտահանման ոլորտում որոշ բարելավում կա, սակայն սերմ ու պտուղ-բանջարեղեն արտահանողները շարունակում են այդ զարտուղի ճանապարհով աշխատել։ Մոսկվան ընդունում է, որ Հայաստանը չի կարող վերահսկել Ռուսաստանում բացվող ընկերություններին, սակայն պահանջում է խստացնել հսկողությունը հենց Հայաստանի ներսում։ Եվ ահա, սեպտեմբերի 1-ից Ռուսաստանն ու Հայաստանը համատեղ դա կանեն՝ խախտում անողները խիստ պատիժներ կկրեն: Պաշտոնյաները վստահ են՝ արտահանողները միտումնավոր ընտրում են ֆեյք գործընկերներին՝ հարկերից խուսափելու և եկամուտը բարձրացնելու նպատակով։
«Մենք նայելու ենք ոչ միայն ստացողներով, այլ նաև արտահանողներով: Մաքսայինի հետ էլ կհամագործակցենք, ռուսական կողմի հետ էլ, նաև մեր ունեցած բազայում: Մինչև հիմա միայն չենք տվել ֆիտոսանիտարական սերտիֆիկատ ստացողին, բայց սեպտեմբերի 1-ից արդեն նաև կսկսենք մերժել արտահանողներին», - հավելեց Արթուր Նիկոյանը:
Հայաստանից ջերմոցային վարդեր արտահանող «Ռոզ Ֆիլդ» ընկերությունը նույնպես մեկ ամիս շարունակ չէր կարողանում իր ծաղիկներ արտահանել: Սեփականատեր Աշոտ Հակոբյանն ասում է՝ օրենքը շրջանցողների պատճառով նաև իրենք են տուժել, բայց արդեն ստացել են արտահանման թույլտվություն:
Ըստ նրա՝ ստուգում էին, որ պարզեին՝ վարակված է, թե ոչ. «Ունենք արդյոք պլյոնկա և այլն, որոնք միջատ են որսում»:
Կոտայքի Գողթ գյուղում շուրջ 8.5 հեկտարանոց ջերմոցի սեփականատեր Մարկոս Ղարիբյանը, որ 13 տարի է արդեն՝ հոլանդական վարդեր է աճեցնում ու արտահանում, նույնը պնդեց: Ասաց՝ խոշոր արտահանողները չեն կարող ու չեն շրջանցում օրենքը, բայց ինքն էլ է տուժել, 1 ամիս սպասել է «Ռոսսելխոզնադզորի» թույլտվությանը, այդ ընթացքում մինչև 400 հազար դոլարի շուրջ 8000 հատ ծաղիկ է խոտանել:
«Օգոստոսի 4-ին նորմալ արտահանումները կարողացանք կատարել: Ամեն անգամ մենք պահանջում ենք ավելացած արժեքի հարկի տեղեկանքը, նոր ապրանք ենք բաց թողում: Մեր ընկերության հետ աշխատող դրսի բոլոր ռուսական ընկերություններն ունեն 7-10 տարվա աշխատանքային ստաժ մեր հետ աշխատելու», - ասաց նա:
Հուլիսին Արմավիր մարզի Զվարթնոց համայնքի ծաղկեգործներն էին բողոքի ակցիայի դուրս եկել, պահանջում էին, որ Հայաստանը թույլ տա դուրս բերել իրենց բեռը, և եթե Ռուսաստանում պարզվի, որ ծաղիկները վարակված են, հենց այնտեղ էլ կվերացնեն: ՍԱՏՄ-ից արձագանքել են՝ երկրի վարկանիշի հարց է, չեն կարող դա թույլ տալ, պետք է բոլոր ստուգումներն անցնեն նոր:
Ջերմոցատեր Արտակ Խաչատրյանը, որ բողոքի ակցիաների ակտիվ մասնակիցներից էր, ասաց՝ իրենց համայնք այդպես էլ ՍԱՏՄ-ից ոչ ոք չի այցելել, իրենց ջերմոցները չեն ստուգել, իրենք էլ ծաղիկներն ամբողջությամբ խոտանել են: ՍԱՏՄ-ից էլ հակադարձում են՝ հասցե չի տվել, որ գնան:
Մինչ խոշոր արտահանողներն ու ՍԱՏՄ-ն պնդում են, որ զարտուղի ճանապարհով հիմնականում մանր ու միջին արտահանողներն են գնում, Արտակ Խաչատրյանը համոզված է՝ ամեն ինչ արվում է, որ դաշտը մնա միայն խոշոր խաղացողներին:
«Սրանով իրենք խեղդում են մանր ու միջին արտադրողներին, որը կազմում է Հայաստանի ջերմոցների 80 տոկոսը: Իմ անձնական ջերմոցը 3500 քառակուսի մետր է, բայց մարդիկ, որ ունեցել են ջերմոց, հիմա չեն մշակում, իմ տրամադրության տակ է: Հիմա կոնկրետ ես մտածում եմ դուրս գալ երկրից», - շեշտեց նա:
