Մատչելիության հղումներ

«Դադիվանքի քահանաների ու սարկավագների սննդի հարցը կլուծվի, խնդիրը հոգևոր սնունդն է, որ արգելում են». Արցախի թեմի առաջնորդ


«Դադիվանքի քահանաների ու սարկավագների սննդի հարցը կլուծվի, խնդիրը հոգևոր սնունդն է, որ արգելում են», - ասում է Արցախի թեմի առաջնորդ Վրթանես սրբազանը: Կիրակի օրը ադրբեջանցիները իրեն ու մի խումբ ուխտավորների արգելել են Դադիվանք մտնել, թույլ չեն տվել վանքի միաբաններին սնունդ փոխանցել։

«Ռուս խաղաղապահների մայորին ասացին` չէ, թույլ չենք տալիս, որովհետև համավարակ է, վերջ» - պատմում է Արցախի թեմի առաջնորդ Վրթանես եպիսկոպոս Աբրահամյանը:

Քարվաճառի շրջանը Ադրբեջանին հանձնելուց հետո 5 ամիս է` Դադիվանքի վանական համալիրը հայկական կողմի համար հասանելի էր միայն կիրակի օրը, այն էլ սահմանափակ թվով ուխտավորների համար: Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարության կադրերում ենք տեսնում՝ վանքի արդեն ծաղկող-կանաչող տարածքն ամայի է, մուտքն արգելող նշանի մոտ ռուս խաղաղապահն է, իսկ վանքի ներսում` մի քանի հայ հոգևորականներ: Այս պահին Դադիվանքում 2 կուսակրոն քահանաներ ու 3 սարկավագներ են գրում, կարդում, աղոթում ու սպասում հայ ուխտավորների։ Վրթանես սրբազանի խոսքով` անցած կիրակի էլ, ինչպես միշտ նախապես հաստատված 25 հոգանոց ցուցակով գնում էին վանք, նախատեսել էին նաև ձեռնադրման արարողություն. «Մանվել սարկավագը պիտի ձեռնադրվեր, դառնար կուսակրոն քահանա Դադիվանքի համար»:

Ադրբեջանցիները նախ հորդորել են ցուցակը կրճատել` 10 հոգանոց դարձնել, ապա արգելել ու այդ ամենը հիմնավորել քովիդի համավարակով։ Սրբազանը ենթադրում է` ադրբեջանական կողմը լարվում է, երբ Դադիվանքում որևէ եկեղեցական կարգ է իրականացվում, սահմանափակումները խստացրին նաև այս տարեսկզբին, երբ տեսան վանքում հայկական պսակադրության արարողություն:

Ազգագրագետ Հրանուշ Խառատյանը տագնապ ունի, թե ի վերջո Դադիվանքը հայերի առջև փակվելու է, թեպետ ասում է` վանքի վերաբերյալ բարձր արտահայտություններ են արվել, և դրանք, պարզվում է, ավազի վրա են. «Կոնկրետ Դադիվանքի դեպքում ահռելի ռուսական ներկայիս կայսրության նախագահը` Ռուսաստանի Դաշնության նախագահն ասաց, որ մասնավորապես Դադիվանքն իր մասնավոր, անձնական վերահսկողության տարածք է, և արդեն քանիցս տեսնում ենք` Ռուսաստանի նախագահի անձնական վերահսկողության պատվի խնդիրն ինչ մակարդակներով է գնում: Դրանք ամոթի բառն ասելու բառ չի»:

Հրանուշ Խառատյանը շեշտում է` հայկական կողմը պասիվ, հայեցողական կեցվածք ունի, հետպատերազմական խնդիրների շարքում նաև Դադիվանքի հարցի վրա պետք է սևեռել միջազգային կառույցների ու վերջին շրջանում կարծես թե ուշքի եկող Մինսկի խմբի համանախագահների ուշադրությունը. «Դադիվանքը կենդանի օրգանիզմ է կենդանի մարդկանց համար և կենդանի մարդկանց կյանքի մաս է: Այդ կենդանի մարդկանց կյանքի մասը կտրելն այսօրվա նույն Լեռնային Ղարաբաղի նույնիսկ այս մնացած տարածքում հայ ներկայացուցիչների, հայ մարդկանց գոյության իրավունքի խնդրի ուղղակի մերժում է նշանակում»:

Հոգևոր մշակութային արժեքները, մարդկանց զգացմունքները քաղաքական օրակարգից դուրս պետք է լինեն, ասում է ազգագրագետը: Այդպիսի օրինակ հենց Արցախն է ցույց տվել. «Ղարաբաղը միշտ հայտարարել է, որ բաց է. ով Շուշիում կարոտել է իր նախնիներին, միշտ կարող է գալ այցելության, նույն Մուսլիմ Մագոմաևին (ադրբեջանցի հայտնի երգիչ և երգահան- խմբ.) քանի անգամ ասել են` եթե կարոտել ես, արի, մենք միշտ պատրաստ ենք ձեզ ընդունել: Շուշիում մզկիթը նորոգեցին վերջապես»:

Խուդավենգ, հնագույն աղվանական եկեղեցի. սա է Դադիվանքի վերաբերյալ ադրբեջանական պաշտոնական տեսակետը։ Հրանուշ Խառատյանն առաջարկում է չզարմանալ՝ «այդ երկիրը կեղծիքի ագրեսիվ տարածմամբ է զբաղված նույնիսկ ակադեմիական հրապարակումներում»: «Չկա մեր կյանքի մի դրվագ, որ Ադրբեջանինը չլինի, Հայաստանը Արևմտյան Ադրբեջան է, Էրիվանն Ադրբեջանի քաղաք է, ընդհանրապես այս տարածքում Ադրբեջանի բնիկ տարածքներ են»:

Արդյոք այս կիրակի Դադիվանքը կբացվի հայ ուխտավորների առջև, Արցախի թեմի առաջնորդը դժվարանում է կանխատեսել. «Մենք երեքշաբթի օրը տալիս անուն-ազգանուն, անձնագրի տվյալներ, թվաքանակ տալիս ենք խաղաղապահներին, իրենք էլ համաձայնեցնում են ադրբեջանական կողմի հետ: Իրենք տալիս են համաձայնություն, և նոր այդ համաձայնությունից հետո խաղաղապահները տրամադրում են մեզ տրանսպորտային միջոց, և գնում ենք»:

Վրթանես սրբազանը հույս ունի, որ հարցը կկարգավորվի, Աստծո տան գործերը քաղաքականությանը չեն խառնի, ու հայ միջնադարյան համալիրը չի դառնա հերթական անհասանելի երազանքը հայերի համար։

XS
SM
MD
LG