Валянцін Жданко

1919 год: Віцебшчына аддзялілася сама, Рэчыцу забраў НКВД, Магілёў і Смаленск адрэзалі

Свабода працягвае праект «Як малявалі межы Беларусі». У другім сэзоне мы расказваем пра ўсходнія межы, якія фармаваліся ў канцы 1910-х і ў 1920-я гады. У той час мяжа не аднойчы перасоўвалася ад Барысава і да Смаленска.

Рог віна за Друскенікі і Сьвянцяны ў 1940 годзе. Гістарычны падкаст-сэрыял

У лістападзе 1940 году да Літвы адышла «другая партыя» беларускіх земляў — 2,6 тысячы квадратных кілямэтраў, што сувымерна двум сярэднім раёнам. Перадаць іх прапанаваў сам кіраўнік БССР Панамарэнка, за што атрымаў рог віна ад Сталіна.

БССР ад Магілёва да Варшавы — сакрэтны плян Сталіна і Гітлера. Гістарычны падкаст-сэрыял

Увосень 1939 году заходняя мяжа Беларусі мусіла прайсьці каля самай Варшавы. Менавіта так вырашылі Сталін і Гітлер, якія падзялілі паміж сабой землі Ўсходняй Эўропы. Пра гэта ідзецца ў новым выпуску гістарычнага падкасту «Межы Беларусі» .

Горадня, Ліда і Ваўкавыск маглі адысьці да Польшчы ў 1945-м разам зь Беластокам

Толькі Беларусь пасьля вайны ня толькі не пашырылася, а наадварот, страціла 17 раёнаў Беластоцкай і 3 раёны Берасьцейскай вобласьці – усяго 14 300 квадратных кілямэтраў тэрыторыі з насельніцтвам каля 640 тысяч чалавек. Як і чаму гэта адбылося?

У 1944-м Полацкую вобласьць хацелі аддаць Расеі

Як малявалі межы Беларусі. Частка IV

У лістападзе 1939-га Берасьцейшчына ледзь не адышла да Ўкраінскай ССР

БССР магла страціць амаль усю сучасную Берасьцейскую вобласьць, калі б у лістападзе 1939 году Сталін пагадзіўся на прапанову Хрушчова.

Як зьмянялася плошча беларускай дзяржавы за апошнія 100 год. ІНФАГРАФІКА

Свабода падрыхтавала інфаграфіку, якая адлюстроўвае зьмены дзяржаўных межаў і плошчы беларускай дзяржавы за апошнія 100 год.

Як Сталін і Гітлер малявалі беларускія межы ў 1939-м

Увосень 1939 году заходняя мяжа Беларусі магла прайсьці каля самай Варшавы. Свабода тлумачыць, як дзялілі польска-літоўска-беларускае памежжа ў сакрэтных дакумэнтах і на лініі фронту. І што ўсё ж стала зь Віленскім краем, перадачы якога Літве зьдзівіліся нават савецкія акупацыйныя ўлады і НКВД.

Калі ў Беларусі адбудуцца зьмены? Потым. Калі-небудзь. Не цяпер

Празь некалькі тыдняў, калі сьпіс вылучэнцаў ад улады зьявіцца ў друку, вынікі «выбараў», па сутнасьці, можна будзе лічыць вядомымі.

Як Якуба Коласа ў Ташкенце ўгаворвалі ўступіць у партыю

Сустрэў знаёмага пісьменьніка ў сквэрыку ля стадыёна Дынама — там, дзе два дні таму ўрачыста адкрылі помнік Алішэру Наваі. Знаёмы, гледзячы на скульптуру, абураецца: «Помніка Васілю Быкаву дагэтуль няма, а тут — калі ласка...»

Хто не забыты? Што не забыта? Дзеля чаго ў Беларусі так сьвяткуюць 3 ліпеня

Зноў на календары 3 ліпеня — а значыць, краіна, чарговы раз апанаваная гонарам за ваенныя перамогі, павінна вітаць доблесныя ўзброеныя сілы і некалькі дзён трыюмфаваць, назіраючы, як дасягненьні айчыннага вайскова-прамысловага комплексу дратуюць сталёвымі гусеніцамі асфальт у цэнтры Менску.

Маленькая Алімпіяда для маленькай краіны зь вялікімі амбіцыямі

Калі хоць зрэдку глядзець беларускае тэлебачаньне, чытаць беларускія газэты і хадзіць па менскіх вуліцах — то немагчыма ня ўпэўніцца ў думцы, што Эўрапейскія гульні, якія празь дзень адкрыюцца ў Менску, — галоўная міжнародная спартыўная падзея, амаль што Алімпіяда.

«Пры кім паміраць будзеш?»

Апошняе вясельле ў нашай вёсцы было ў канцы 1980-х. Апошняе пахаваньне — два тыдні таму. Хатаў, у якіх вечарамі сьвецяцца вокны, на сёньня засталося тры, жыхароў — чацьвёра. Тры бабулі, кожнай зь якіх ужо за 80. І адзін мужчына пад 60. Пакуль што неяк трымаюцца.

За што Карл Маркс пацярпеў у Беларусі

Помнікі камуністычным правадырам у Беларусі, як вядома, не чапалі нават тады, калі ва ўсіх іншых краінах Усходняй і Цэнтральнай Эўропы іх крышылі адзін за адным. Але было выключэньне. У 1992 годзе з цэнтру Менску зьнік бронзавы Карл Маркс.

Чаму мне шкада разьвітвацца з радыёхвалямі

Для мяне гэта — сумны дзень. Дастаўшы з гарышча на лецішчы свой стары «Акіян», набыты калісьці ў менскай краме «Радыётэхніка» за 135 савецкіх рублёў (пры заробку 160), і пераключыўшы яго на кароткія хвалі, я ня здолеў настроіцца ні на адну са станцый, калісьці такіх блізкіх і знаёмых...

Як дамагчыся, каб у стойле імгненна стала суха і чыста. Мэтад фэльдфэбэля вэрмахту

Інтэграцыя па-бальшавіцку: як Масква спрабавала стварыць супольную дзяржаву беларусаў і літоўцаў

Сто гадоў таму, 27 лютага 1919 году, у Вільні была абвешчана Літоўска-Беларуская ССР. Марыянэткавая буфэрная квазідзяржава, кароткае існаваньне якой паказала, наколькі мала расейскія бальшавікі лічыліся зь беларусамі і беларускімі нацыянальнымі інтарэсамі.

Дзе канчаюцца межы «русского мира»

Адно з самых папулярных у сёньняшняй Расеі выслоўяў, якое апошнім часам часта можна пачуць на ўсіх фэдэральных тэлеканалах з вуснаў многіх палітыкаў і прапагандыстаў: «Там, дзе аднойчы быў падняты расейскі сьцяг, ён ужо спускацца не павінен».

Што будзе пасьля Мадура і пасьля Лукашэнкі

Калі б беларускія дэпутаты, прымаючы ў 1994-м Канстытуцыю, прыгледзеліся да біяграфіі вэнэсуэльскага дыктатара Гомэса, дык уяўлялі б, які рэжым будзе панаваць у Беларусі наступныя чвэрць стагодзьдзя.

БССР. Дзень, калі памёр Ян Палах

50 год таму ад апёкаў памёр Ян Палах — 20-гадовы чэскі студэнт, які трыма днямі раней на знак пратэсту супраць савецкай акупацыі Чэхаславаччыны абліў сябе бэнзінам і падпаліў. Увесь сьвет скалануўся ад самаахвярнага ўчынку хлопца. А што пра гэта дазволена было ведаць жыхарам савецкай Беларусі?