Новы праект прапановы ЗША спыніць вайну ва Ўкраіне заклікае Кіеў адмовіцца ад часткі сваёй тэрыторыі і часткі сваёй зброі, паведамляе Радыё Свабодная Эўропа / Радыё Свабода з спасылкай на амэрыканскія мэдыя.
Паведамляюць, што прапановы ЗША таксама ўключаюць скарачэньне ўзброеных сілаў Украіны і зьніжэньне вайсковай дапамогі ЗША, неабходнай для барацьбы Ўкраіны супраць расейскіх войскаў.
Акрамя таго, прапаноўваецца не дапускаць замежныя войскі на ўкраінскую тэрыторыю і больш не перадаваць Кіеву зброю далёкага радыюсу дзеяньня. Прапановы, падрабязна апісаныя The Financial Times і Reuters, у значнай ступені адпавядаюць жорсткім патрабаваньням, якія Расея выстаўляла з пачатку гэтага году, калі прэзыдэнт Дональд Трамп вырашыў пачаць простыя перамовы з Масквой аб вайне ва Ўкраіне. Неадкладнай публічнай рэакцыі ўкраінскіх службоўцаў на гэтыя паведамленьні не было.
Украінскі службовец, наўпрост знаёмы з прапановай, пацьвердзіў яе зьмест, але ня даў далейшых камэнтароў. Неўзабаве пасьля зьяўленьня навіны аб прапановах Зяленскі апублікаваў допіс у Telegram, у якім падзякаваў прэзыдэнту Турэччыны за наданьне пляцоўкі для перамоваў. Ён таксама ўхваліў «рашучыя крокі і лідэрства прэзыдэнта Трампа, кожную моцную і справядлівую прапанову, каб закончыць гэтую вайну».
«І толькі прэзыдэнт Трамп і Злучаныя Штаты Амэрыкі маюць дастатковую сілу, каб вайна нарэшце скончылася», — напісаў Зяленскі.
Гэтыя прапановы патэнцыйна ставяць Зяленскага ў цяжкае становішча. На полі бою ўкраінскія войскі зь цяжкасьцю стрымліваюць большую і лепш забясьпечаную расейскую армію нават у той час, калі маскоўскія войскі нясуць надзвычайныя страты. Расея набліжаецца да ключавога гораду Пакроўску, гэта частка заяўленай Пуціным мэты кантраляваць увесь усходні Данбас. Расея бамбіць гарады Ўкраіны і яе энэргетычную інфраструктуру перад зімой, імкнучыся дэмаралізаваць і без таго зьнясіленых украінцаў.
Унутры краіны Зяленскі палітычна аслаблены буйным карупцыйным скандалам, які закрануў пэўных міністраў ягонага кабінэту і даўніх бізнэс-партнэраў. Украінскія заканадаўцы заклікалі Зеленскага звольніць кіраўніка ягонай адміністрацыі Андрэя Ермака.
Ярмак, які езьдзіць зь Зяленскім, напісаў у сацыяльных сетках, што «ўсе заплянаваныя сустрэчы праходзяць паводле раскладу» і што ён «знаходзіцца ў пастаянным кантакце з прадстаўнікамі адміністрацыі Дональда Трампа».
Расьсьледаваньне карупцыі тычыцца абвінавачаньняў у тым, што сродкі, прызначаныя для будаўніцтва абароны ўразьлівай энэргетычнай інфраструктуры Ўкраіны ад расейскіх авіянападаў, былі перанакіраваныя на хабар палітыкам.
Найбліжэйшы хаўрусьнік Зяленскага
Андрэй Ярмак адыграў прыкметную ролю ў папярэдніх дыпляматычных сустрэчах, скіраваных на пошук шляху да спыненьня агню і дасягненьня мірнага пагадненьня.
Не абраны, а прызначаны на пасаду, Ярмак, магчыма, самы давераны палітычны хаўрусьнік прэзыдэнта Ўкраіны. Іх знаёмства пачалося прыкладна ў 2010 годзе і было замацавана шчыльнымі дзелавымі адносінамі яшчэ да прыходу Зяленскага ў палітыку. Апошнімі гадамі Ярмак значна ўзмацніў свой ценевы палітычны ўплыў.
«Ярмак — ягоны галоўны памочнік, ягоны галоўны адміністратар, галоўная кнопка на панэлі кіраваньня Зяленскага. Яны зрасьліся, як сіямскія блізьняты», — заявіў 19 лістапада ў інтэрвію Радыё Свабода Ўладзімір Фясенка, кіраўнік цэнтру палітычных дасьледаваньняў «Пэнта» ў Кіеве. Але цяпер Ярмак сутыкаецца з усё большым ціскам з патрабаваньнем яго адстаўкі, бо расьсьледаваньне карупцыі высокага ўзроўню набірае абароты.
«Калі Ермака ня звольняць бліжэйшымі днямі, я хвалююся, што мы можам увайсьці ў паўнавартасны палітычны крызіс унутры краіны», — сказала ў інтэрвію Радыё Свабода Алена Пракапенка, старшы навуковы супрацоўнік Нямецкага фонду Маршала.
«Парлямэнт стане нефункцыянальным; міністры кабінэту будуць непрацаздольнымі. І гэта той тып крызісу, якога Ўкраіна ня можа сабе дазволіць падчас поўнамаштабнай вайны і прасоўваньня Расеі на перадавой», — дадала яна.
Абвінавачаньні ў карупцыі абвастрыліся на мінулым тыдні, калі два вядучыя антыкарупцыйныя органы Ўкраіны апублікавалі доказы сваіх высноваў. Пытаньне таксычнае, тым больш што летам Зяленскі спрабаваў пазбавіць гэтыя органы аўтаноміі, але адмовіўся ад гэтай задумы пасьля таго, як гэта выклікала найбуйнейшыя з пачатку вайны вулічныя пратэсты.
Выкрыцьці ўжо прывялі да адстаўкі міністра энэргетыкі і міністра юстыцыі, у той час як блізкі паплечнік Зяленскага, Цімур Міндзіч, уцёк з краіны.
Алі-Баба
Сакрэтныя запісы, апублікаваныя сьледчымі, паказалі, што падазраваныя дзейнічалі пад кодавымі імёнамі. 18 лістапада ўкраінскі дэпутат дапусьціў, што пад адным з гэтых імёнаў — Алі-Баба — насамрэч выступаў Ярмак.
Дэпутат Яраслаў Жалязьняк заявіў, што, як вынікае з запісаў, Ярмак нібыта даручыў неназваным службоўцам расьсьледаваць дзейнасьць супрацоўнікаў Нацыянальнага антыкарупцыйнага бюро Украіны (НАБУ).
Ярмак не адказаў на просьбы аб камэнтарах ад украінскай службы Радыё Свабода. Зяленскі абвясьціў, што сустрэнецца з дэпутатамі ад ягонай партыі «Слуга народу» 20 лістапада, што выклікала здагадкі наконт магчымага звальненьня Ермака.
Адзін з дэпутатаў ад партыі Фёдар Веніслаўскі 18 лістапада заявіў Украінскай службе Радыё Свабода, што Ярмак павінен пайсьці ў адстаўку.
«Адстаўка Ермака ў гэтым выпадку дакладна суцішыць гэтае пэўнае хваляваньне вакол ураду», — сказаў ён, дадаўшы, што сярод ягоных калег па партыі «сёньня шмат гаварылася пра тое, што спадар Ярмак павінен сысьці».
Дзьве апазыцыйныя партыі заклікалі да адстаўкі ўсяго Кабінэту міністраў.
«Пакуль што Зяленскі, здаецца, упускае магчымасьць даць моцны і рашучы адказ на падзеі мінулага тыдня і на маштаб расьсьледаваньня, якое мы бачылі, і на тое, як у гэта залучана яго бліжэйшае кола», — сказала Пракапенка.
Кіраўнік цэнтру палітычных дасьледаваньняў «Пэнта» Фясенка сказаў, што для Зяленскага звольніць Ермака — гэта «як адсекчы сабе правую руку», і выказаў здагадку, што гэта «не непазьбежна».
Але, дадаў ён, «адстаўка Ермака можа стаць немінучай у выпадку масавых пратэстаў».
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе на просьбу груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах вобласьцяў. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб’екты, расейцы пачалі бамбіць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фатаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяраў масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый і ў Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якіх Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпра, Кіева, Харкава, Адэсы і іншых месцаў. Дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя процілегламу боку тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ карпарацыі «Роснефть» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародзкай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі думку, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16–18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- У красавіку высьветлілася, што мірныя перамовы пакуль ня маюць посьпеху, а тым часам Украіна заявіла, што ведае імёны 155 кітайскіх наймітаў, якія падпісалі кантракты з Расеяй і пайшлі на вайну. Афіцыйны Пэкін заявіў, што сваіх грамадзянаў на вайну не адпраўляў, а наадварот, раіў жыхарам краіны трымацца падалей ад абодвух бакоў.
- Дзяржаўны ўкраінскі праект «Хачу жыць», які выконвае Каардынацыйны штаб у пытаньнях абыходжаньня з ваеннапалоннымі, у красавіку 2025 году апублікаваў прозьвішчы 742 грамадзян Беларусі, якія з 2023 году ваююць супраць Украіны на баку Расеі, зь іх 96 ужо загінулі.
- 1 чэрвеня на Дзень расейскай авіяцыі Ўкраіна правяла маштабную апэрацыю «Павуціньне». Служба бясьпекі Ўкраіны зладзіла ўдары па авіябазах па ўсёй тэрыторыі Расеі, зьнішчыўшы дзясяткі расейскіх вайсковых самалётаў. Дакладна невядома, адкуль кіраваліся гэтыя дроны і ці выкарыстоўвалі яны штучны інтэлект для нацэльваньня на расейскія самалёты. Паводле ўкраінскага боку, дахі грузавікоў, дзе хаваліся дроны, адчынялі дыстанцыйна, каб дазволіць квадракоптэрам узьлятаць.
- Улетку 2025 году прэзыдэнт Злучаных Штатаў Дональд Трамп правёў шэраг сустрэчаў, у тым ліку з Уладзімірам Зяленскім і Ўладзімірам Пуціным. Дамовіцца пра мірнае пагадненьне ці прынамсі на асабістую сустрэчу прэзыдэнтаў Украіны і Расеі не атрымалася.
- У ноч на 7 верасьня расейскія войскі нанесьлі рэкордны ўдар па Ўкраіне — дзяржаву атакавалі 805 «Шахедаў» і дронаў-імітатараў. Загарэўся будынак ураду ў Кіеве.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
