12 лютага, субота. Убачымся?..
Зазірнуў у паштовую скрынку — ліст зь Лёндану. Запозьненае каляднае віншаваньне ад Арнольда Макміліна. Арнольд — па-ангельску лексычна-сьціслы. Двухслоўнае віншаваньне і паведамленьне аб прыезьдзе ў Менск у красавіку з запытаньнем напрыканцы: Убачымся?
Гэтае наіўна-дзіцячае макмілінскае “ўбачымся” імгненна перанесла мяне на год назад. Я сустракаў спадара Макміліна ў аэрапорце “Менск-2”. СПБ ладзіў прэзэнтацыю ягонай кнігі “Беларуская літаратура эміграцыі”. Разгублена-спалоханы позірк і беларуска-ангельская трасянка міжволі выдавалі ягоны хваляўнічы настрой. Спадар Макмілін распытваў аб справах Саюзу, аб “Дзеяслове”, аб літаратурным жыцьці і палітычнай сытуацыі, і адначас распавядаў аб жончыным страху — адпускаць яго ў дэмакратычна-нестабільную Беларусь. Я, як мог, супакойваў шаноўнага прафэсара, кажучы, што ўрэшце ўсё будзе нармалёва. І, ці якраз не на гэтых маіх словах, у наш нэрвова-псыхадэлічны дыялёг уварваўся пранізьлівы гук міліцэйскай сырэны і мэгафонна-ўрачысты бас інспэктара ДАІ абвясьціў: “Вадзіцель аўтамабіля нумар..., спыніцеся на ўзбочыне!” У той момант (так мне падалося) спадар Арнольд перажыў самае вялікае (амаль гамлетаўскае — быць альбо ня быць) узрушэньне ў сваім жыцьці, аб чым сьведчыла працяглая лексычная кома, у якую зьнянацку патрапіў пашанотны ангельскі госьць...
Спыніўшы машыну, я выйшаў на “разборку” з заўважна раззлаваным капітанам ДАІ.
— У чым справа?
— Вы яшчэ пытаецеся?
— А што?
— Я за вамі 15 кілямэтраў ганюся!
— Чаму?
— Вы злосна парушылі ПДР — праехалі паўкілямэтра па паласе сутрэчнага руху, калі выяжджалі з аэрапорту.
— Прабачце, вінаваты. Загаварыўся зь сябрам — прафэсарам беларускай філялёгіі Лёнданскага ўнівэрсытэту спадаром Арнольдам Макміліным, — падкрэсьлена дружалюбна сказаў я.
— І што ён таксама, як і вы, размаўляе па-беларуску? — палагаднеў з твару інспэктар.
— Яшчэ лепш. Бо напісаў цэлую кнігу пра беларускую літаратуру. Вось якраз прыляцеў на маючую адбыцца прэзэнтацыю.
— Гм! Што ж рабіць? — капітан пачухаў патыліцу. — Я ж 15 кілямэтраў!.. — у голасе інспэктара зьявіліся разгубленыя ноткі.
— Штрафаваць, — падказаў я.
— Няёмка.
— Па мінімуме.
— У парадку кампэнсацыі за спаленае паліва? — мне пачынаў падабацца мой суразмоўца.
— Ну канечне.
— Добра, — узрадаваўся даішнік, выпісваючы штрафны квіток на 3 тысячы 800 рублёў (напачатку размовы прагучала сума 38 тысяч!). А капітан, нібы апраўдваючыся, балбатаў:
— Я што? Я, можна сказаць, таксама.... “Народную волю” нават чытаю...
— Дзякуй! — я машынальна паціснуў руку капітану, радуючыся найперш за сябе: пагоню зь мігалкамі адбыў, лічы, лёгкім сполахам.
— Вам дзякуй, — зьбянтэжана і па-беларуску адказаў даішнік.
— Дзякуй, за happy end! — высунуў голаў з машыны яшчэ асалавелы ад страху, але такі шчасьлівы ад убачанага Арнольд.
Убачымся.
13лютага, нядзеля. Колер свабоды
Зноў вярнуўся да свайго “Ўкраінскага майдана” — задуманай мною анталёгіі ўкраінскай паэзіі ХХ стагодзьдзя. Да заканчэньня працы над якой засталося зрабіць нейкіх дзесяць крокаў... Менавіта дзесяць са ста ўкраінскіх паэтаў я не пасьпеў перастварыць па-беларуску ў мінулым годзе.
Але як пакутліва-цяжка даюцца гэтыя апошнія дзесяць крокаў! А бывала ж — прыходзілася наўмысна стрымліваць свой перакладчыцкі імпэт — гэта, калі я ня мог спыніцца, беларусячы геніяльныя радкі Ліны Кастэнка, Валадзімера Сасюры, Івана Драча, Васіля Стуса, Івана Малковіча, Рамана Скібы...
У падараванай мне на Каляды Міхасём Скоблам паэтычнай анталёгіі “Радасінь” адкрываю для сябе яшчэ аднаго выдатнага ўкраінскага паэта — Валадзімера Кузьміча, які, на жаль, пражыў усяго 35 гадоў. Нават прыжыцьцёваму зборніку не пасьпеў парадавацца. Першая кніга паэта“Лекі ад дажджу” выйшла ў 1996 годзе праз два гады пасьля ягонай заўчаснай сьмерці. У “Полуботкаўскім крыжы” Валадзімера Кузьміча (гістарычнай балядзе аб гетмане Полуботку, які хадзіў прасіць вольнасьці да Пятра І, паднёсшы ў дар расейскаму цару кашулю, якую вышывала ўся Ўкраіна) — магутнае заключнае двухрадкоўе: “Вышывала Ўкраіна кашулю, заміж таго, каб выкаваць меч!” Чым не паэтычная рэмінісцэнцыя на нядаўнія ўкраінскія падзеі? Калі перастаеш кланяцца і плакаць — вяртаецца Воля...
І дзякуй Богу, што колер украінскай свабоды так і застаўся (назло ўсходнім тэлеаракулам) памаранчавым. А чырвоны (улюбёны колер мяча) хай застаецца тым, хто безь яго ніколі не абыходзіўся — расейцам... Каб не заржавела памяць вялікага ўкраінскага Народу...
Р.S. Згадваю, як на адной з творчых сустрэчаў (здаецца, у Мазыры) жанчыне, якая да мяне зьвярнулася па аўтограф на ўкраінскай мове, дзясяты нумар “Дзеяслова”з маімі перакладамі Івана Драча я надпісаў так: “Пакуль Украіна ня згіне — датуль Беларусь будзе жыць!” Божа, якім сонечным паглядам яна мяне ўзнагародзіла?!
14 лютага, панядзелак. Усе мы з дывізіі Пысіна
Сьвяты Валянцінаў дзень разам з Барысам Пятровічам, Алесем Пашкевічам і Леанідам Дранько-Майсюком “адсьвяткаваў” у Магілёве, куды “Дзеяслоў” ласкава запрасілі сябры магілёўскага ТБМ і клюб творчай інтэлігенцыі “Чароўны ўспамін”.
І напраўду, успамін аб нашай магілёўскай адысэі асабіста для мяне застанецца ўзьнёсла-ўскрыленым і “чароўным”. Ня толькі таму, што за адзін (хай сабе і сьвяты, але ж не бясконцы) дзень мы пасьпелі наладзіць тры творчыя сустрэчы (на філфаку МДУ імя Аркадзя Куляшова, у Магілёўскім гуманітарным ліцэіі і ў Палацы культуры камбіната “Хімвалакно), а перадусім таму, што нам пашчасьціла наведаць магілу выдатнага майстра беларускай паэзіі — Аляксея Пысіна. Пратаптаўшы сьцяжыну па няходжаным сьнежным цаліку Каталіцкіх могілак, мы рукамі разгрэблі сьнег з надмагільля, і на гранітнай плашчаніцы выразна праявіліся неўміручыя пысінскія радкі:
Я гляджу на даўняе курганьне, На траву, на рыжых мурашоў. Ведайце: калі мяне ня стане — Я ў сваю дывізію пайшоў...
Нам адразу прыгадаўся яшчэ адзін магілёвец — Алесь Пісьмянкоў, які так любіў паэзію сваіх землякоў — Аркадзя Куляшова, Міхася Стральцова і Аляксея Пысіна і які так рана далучыўся да іх зорнага шэрагу.
Вяртаючыся дадому, у паўночны Менск па раўнюткай, як напятая струна, магілёўскай трасе, міжволі думалася пра вечнае. Па вялікім рахунку — усе мы з паэтычнай дывізіі Пысіна. Толькі час нябеснай мабілізацыі ў кожнага з нас — свой...
15 лютага, аўторак. Дзякуй Богу за новую дарогу!
Яшчэ не пасьпеў растаць у душы зажураны магілёўскі сьнег, як мы (гэтым разам зь Пятровічам і Дранько-Майсюком) ляцім па маладэчанскай трасе на сустрэчу з Нараччу. А дакладней, на “дзеяслоўныя” прэзэнтацыі ў рэспубліканскім дзіцячым санаторыі “Зубраня” і Мядзельскай раённай бібліятэцы імя Максіма Танка.
Сустрэчы адбыліся (як любіць казаць Міхась Скобла) — на “ біс”, гэта, калі адразу запрашаюць на новы выступ. А нас запрасілі наведаць Мядзельшчыну яшчэ раз у траўні. Не маглі адмовіць. Паабяцалі прыехаць. Бо тутэйшыя краявіды (мы зрабілі ганаровы круг вакол заледзянелай Нарачы) нават у зімовым строгім убраньні — дзівосная казка. Уяўляю (бачыць не даводзілася, бо ніколі не адпачываў на Нарачы), якая тут прыгажосьць вясной! Калі прачынаюцца і ажываюць, як старыя легенды, азёры, а прырода спакваля набывае свае спрадвечныя колеры і гукі.
Абуджаецца ада сну і самая містычная істота нарачанскіх глыбінь — вугор, ці, як яго тут называюць, вангор. Выпешчаны нарачанскімі хвалямі, узгадаваны беларускім сонцам, гэты рыба-зьмей пачынае трызьніць вяртаньнем на сваю прарадзіму... Так пачынаецца самае неверагоднае рыбнае паломніцтва — падарожжа ў далёкае Саргасава мора, у водах якога вугры зачынаюць свой новы жыцьцёвы цыкль.
Вэнджаны вугор — тутэйшы кулінарны далікатэс. Першы раз у жыцьці паспытаў на смак вугра — праўда, смажанага, але ўсё адно насалода, скажу я вам, царская...
Шкада, вярталіся дадому ўпоцемках і ня здолелі (хоць вельмі хацелася) наведаць радзіму Максіма Танка. Пад Пількаўшчынай, дзе захаваўся ягоны радзінны дом, знаходзіцца і магіла паэта. Паэзія ж Максіма Танка даўно стала неад’емнай часткай беларускай вечнасьці — нібы набеглая сьлязіна Нарачы ў прачыстым паглядзе Госпада...
P.S. Шчыра спачуваю Леаніду Дранько-Майсюку, які з гуманных пабуджэньняў катэгарычна адмовіўся пакаштаваць смажанага вугра.
16 лютага, серада. Пятая рака
“У кожнага ёсьць свая пятая рака...Знайдзі яе і разамкні ланцуг: сон — жыцьцё — слова — сьмерць — любоў...” Віктар Ерафееў.
Нагбом праглынуў “Пяць рэк” Віктара Ерафеева. Раман аказаў на мяне магутнае шокава-тэрапэўтычнае ўзьдзеяньне, ня столькі вонкавай лексычна-эпатажнай мішурой, колькі ўнутранай сканцэтравана-філязофскай ёмістасьцю. Шчыльнасьць думак амаль прапарцыйная шчыльнасці словаў. І абсалютны стылістычны слых аўтара. Нават вульгарна-цынічныя ерафееўскія фрывольнасьці ня выклікалі чытацкага абурэньня, бо яны геніяльна ўцялесьненыя ў лексычны арганізм твору. Як у чалавека — нічога лішняга. У сучаснай беларускай прозе такім бездакорным слыхам, на мой погляд, валадаюць нямногія. Хіба што Міхась Стральцоў, Янка Брыль ды, бадай яшчэ, Барыс Пятровіч...
Волга, Райн, Ганг, Місысыпі, Нігер — філязофскае пяцірэчча Віктара Ерафеева. (Дарэчы, перад тым як напісаць свой раман, аўтар праплыў па кожнай зь пяці памянёных рэкаў.)
Дняпро, Нёман, Прыпяць, Сож, Бесядзь — маё паэтычнае пяцірэчча. “Жыцьцёвы шлях прайшоўшы напалову”, я здолеў адшукаць час, каб праплыць на плыце толькі па Нёмане. Хапіла б здароўя і часу на астатнія. А галоўная, “пятая рака” — рака паэзіі — яна адшукала мяне сама. Хоць мой “непрычалены човен” між двух яе берагоў ад самага першага дня драпежным позіркам пільнуе бяссонны Харон. Ад самага першага...
17 лютага, чацьвер. Дзе ж я з Блокам выступаў?..
У рэжыме пэрманэнтных выступаў перад чытачамі “Дзеяслова” сарваў ня толькі голас, а і (як тут не згадаць дзядзьку Рыгора?!) — голаў. Амаль не пішу вершаў. Няма калі. Хіба толькі прысьніцца які-небудзь. Як сёньня напрыклад:
Убачу цябе, і імгненна балець галава пачынае. З душы, як з майстэрні Гагена, выходзіць журба маладая...
Прачнуўся. Узрадваўся. Запісаў. Прачытаў самому сабе. Дэжавю.
Недзе я ўжо падобнае чуў. На ўсялякі выпадак патэлефанаваў Леаніду Дранько-Майсюку, зь якім апошнім часам шмат выступаем разам. Бо на плячах не галава, а дзіравы кош, зь якога думкі, як тыя нарачанскія вугры распаўзьліся. А раптам мне Лёнеў верш прысьніўся?
— Эдуард, дарагі, не хвалюйся, гэта напісаў ня я, — супакоіў мяне Леанід. І праз паўзу дадаў: — Блёк гэта напісаў. Цытую з дакладнасьцю 95 адсоткаў: “Сегодня в трамвае увидел красивую женщину — и у меня заболела голова...”
— Што ты кажаш?! Дзе ж я з Блёкам выступаў?..
Зазірнуў у паштовую скрынку — ліст зь Лёндану. Запозьненае каляднае віншаваньне ад Арнольда Макміліна. Арнольд — па-ангельску лексычна-сьціслы. Двухслоўнае віншаваньне і паведамленьне аб прыезьдзе ў Менск у красавіку з запытаньнем напрыканцы: Убачымся?
Гэтае наіўна-дзіцячае макмілінскае “ўбачымся” імгненна перанесла мяне на год назад. Я сустракаў спадара Макміліна ў аэрапорце “Менск-2”. СПБ ладзіў прэзэнтацыю ягонай кнігі “Беларуская літаратура эміграцыі”. Разгублена-спалоханы позірк і беларуска-ангельская трасянка міжволі выдавалі ягоны хваляўнічы настрой. Спадар Макмілін распытваў аб справах Саюзу, аб “Дзеяслове”, аб літаратурным жыцьці і палітычнай сытуацыі, і адначас распавядаў аб жончыным страху — адпускаць яго ў дэмакратычна-нестабільную Беларусь. Я, як мог, супакойваў шаноўнага прафэсара, кажучы, што ўрэшце ўсё будзе нармалёва. І, ці якраз не на гэтых маіх словах, у наш нэрвова-псыхадэлічны дыялёг уварваўся пранізьлівы гук міліцэйскай сырэны і мэгафонна-ўрачысты бас інспэктара ДАІ абвясьціў: “Вадзіцель аўтамабіля нумар..., спыніцеся на ўзбочыне!” У той момант (так мне падалося) спадар Арнольд перажыў самае вялікае (амаль гамлетаўскае — быць альбо ня быць) узрушэньне ў сваім жыцьці, аб чым сьведчыла працяглая лексычная кома, у якую зьнянацку патрапіў пашанотны ангельскі госьць...
Спыніўшы машыну, я выйшаў на “разборку” з заўважна раззлаваным капітанам ДАІ.
— У чым справа?
— Вы яшчэ пытаецеся?
— А што?
— Я за вамі 15 кілямэтраў ганюся!
— Чаму?
— Вы злосна парушылі ПДР — праехалі паўкілямэтра па паласе сутрэчнага руху, калі выяжджалі з аэрапорту.
— Прабачце, вінаваты. Загаварыўся зь сябрам — прафэсарам беларускай філялёгіі Лёнданскага ўнівэрсытэту спадаром Арнольдам Макміліным, — падкрэсьлена дружалюбна сказаў я.
— І што ён таксама, як і вы, размаўляе па-беларуску? — палагаднеў з твару інспэктар.
— Яшчэ лепш. Бо напісаў цэлую кнігу пра беларускую літаратуру. Вось якраз прыляцеў на маючую адбыцца прэзэнтацыю.
— Гм! Што ж рабіць? — капітан пачухаў патыліцу. — Я ж 15 кілямэтраў!.. — у голасе інспэктара зьявіліся разгубленыя ноткі.
— Штрафаваць, — падказаў я.
— Няёмка.
— Па мінімуме.
— У парадку кампэнсацыі за спаленае паліва? — мне пачынаў падабацца мой суразмоўца.
— Ну канечне.
— Добра, — узрадаваўся даішнік, выпісваючы штрафны квіток на 3 тысячы 800 рублёў (напачатку размовы прагучала сума 38 тысяч!). А капітан, нібы апраўдваючыся, балбатаў:
— Я што? Я, можна сказаць, таксама.... “Народную волю” нават чытаю...
— Дзякуй! — я машынальна паціснуў руку капітану, радуючыся найперш за сябе: пагоню зь мігалкамі адбыў, лічы, лёгкім сполахам.
— Вам дзякуй, — зьбянтэжана і па-беларуску адказаў даішнік.
— Дзякуй, за happy end! — высунуў голаў з машыны яшчэ асалавелы ад страху, але такі шчасьлівы ад убачанага Арнольд.
Убачымся.
13лютага, нядзеля. Колер свабоды
Зноў вярнуўся да свайго “Ўкраінскага майдана” — задуманай мною анталёгіі ўкраінскай паэзіі ХХ стагодзьдзя. Да заканчэньня працы над якой засталося зрабіць нейкіх дзесяць крокаў... Менавіта дзесяць са ста ўкраінскіх паэтаў я не пасьпеў перастварыць па-беларуску ў мінулым годзе.
Але як пакутліва-цяжка даюцца гэтыя апошнія дзесяць крокаў! А бывала ж — прыходзілася наўмысна стрымліваць свой перакладчыцкі імпэт — гэта, калі я ня мог спыніцца, беларусячы геніяльныя радкі Ліны Кастэнка, Валадзімера Сасюры, Івана Драча, Васіля Стуса, Івана Малковіча, Рамана Скібы...
У падараванай мне на Каляды Міхасём Скоблам паэтычнай анталёгіі “Радасінь” адкрываю для сябе яшчэ аднаго выдатнага ўкраінскага паэта — Валадзімера Кузьміча, які, на жаль, пражыў усяго 35 гадоў. Нават прыжыцьцёваму зборніку не пасьпеў парадавацца. Першая кніга паэта“Лекі ад дажджу” выйшла ў 1996 годзе праз два гады пасьля ягонай заўчаснай сьмерці. У “Полуботкаўскім крыжы” Валадзімера Кузьміча (гістарычнай балядзе аб гетмане Полуботку, які хадзіў прасіць вольнасьці да Пятра І, паднёсшы ў дар расейскаму цару кашулю, якую вышывала ўся Ўкраіна) — магутнае заключнае двухрадкоўе: “Вышывала Ўкраіна кашулю, заміж таго, каб выкаваць меч!” Чым не паэтычная рэмінісцэнцыя на нядаўнія ўкраінскія падзеі? Калі перастаеш кланяцца і плакаць — вяртаецца Воля...
І дзякуй Богу, што колер украінскай свабоды так і застаўся (назло ўсходнім тэлеаракулам) памаранчавым. А чырвоны (улюбёны колер мяча) хай застаецца тым, хто безь яго ніколі не абыходзіўся — расейцам... Каб не заржавела памяць вялікага ўкраінскага Народу...
Р.S. Згадваю, як на адной з творчых сустрэчаў (здаецца, у Мазыры) жанчыне, якая да мяне зьвярнулася па аўтограф на ўкраінскай мове, дзясяты нумар “Дзеяслова”з маімі перакладамі Івана Драча я надпісаў так: “Пакуль Украіна ня згіне — датуль Беларусь будзе жыць!” Божа, якім сонечным паглядам яна мяне ўзнагародзіла?!
14 лютага, панядзелак. Усе мы з дывізіі Пысіна
Сьвяты Валянцінаў дзень разам з Барысам Пятровічам, Алесем Пашкевічам і Леанідам Дранько-Майсюком “адсьвяткаваў” у Магілёве, куды “Дзеяслоў” ласкава запрасілі сябры магілёўскага ТБМ і клюб творчай інтэлігенцыі “Чароўны ўспамін”.
І напраўду, успамін аб нашай магілёўскай адысэі асабіста для мяне застанецца ўзьнёсла-ўскрыленым і “чароўным”. Ня толькі таму, што за адзін (хай сабе і сьвяты, але ж не бясконцы) дзень мы пасьпелі наладзіць тры творчыя сустрэчы (на філфаку МДУ імя Аркадзя Куляшова, у Магілёўскім гуманітарным ліцэіі і ў Палацы культуры камбіната “Хімвалакно), а перадусім таму, што нам пашчасьціла наведаць магілу выдатнага майстра беларускай паэзіі — Аляксея Пысіна. Пратаптаўшы сьцяжыну па няходжаным сьнежным цаліку Каталіцкіх могілак, мы рукамі разгрэблі сьнег з надмагільля, і на гранітнай плашчаніцы выразна праявіліся неўміручыя пысінскія радкі:
Я гляджу на даўняе курганьне, На траву, на рыжых мурашоў. Ведайце: калі мяне ня стане — Я ў сваю дывізію пайшоў...
Нам адразу прыгадаўся яшчэ адзін магілёвец — Алесь Пісьмянкоў, які так любіў паэзію сваіх землякоў — Аркадзя Куляшова, Міхася Стральцова і Аляксея Пысіна і які так рана далучыўся да іх зорнага шэрагу.
Вяртаючыся дадому, у паўночны Менск па раўнюткай, як напятая струна, магілёўскай трасе, міжволі думалася пра вечнае. Па вялікім рахунку — усе мы з паэтычнай дывізіі Пысіна. Толькі час нябеснай мабілізацыі ў кожнага з нас — свой...
15 лютага, аўторак. Дзякуй Богу за новую дарогу!
Яшчэ не пасьпеў растаць у душы зажураны магілёўскі сьнег, як мы (гэтым разам зь Пятровічам і Дранько-Майсюком) ляцім па маладэчанскай трасе на сустрэчу з Нараччу. А дакладней, на “дзеяслоўныя” прэзэнтацыі ў рэспубліканскім дзіцячым санаторыі “Зубраня” і Мядзельскай раённай бібліятэцы імя Максіма Танка.
Сустрэчы адбыліся (як любіць казаць Міхась Скобла) — на “ біс”, гэта, калі адразу запрашаюць на новы выступ. А нас запрасілі наведаць Мядзельшчыну яшчэ раз у траўні. Не маглі адмовіць. Паабяцалі прыехаць. Бо тутэйшыя краявіды (мы зрабілі ганаровы круг вакол заледзянелай Нарачы) нават у зімовым строгім убраньні — дзівосная казка. Уяўляю (бачыць не даводзілася, бо ніколі не адпачываў на Нарачы), якая тут прыгажосьць вясной! Калі прачынаюцца і ажываюць, як старыя легенды, азёры, а прырода спакваля набывае свае спрадвечныя колеры і гукі.
Абуджаецца ада сну і самая містычная істота нарачанскіх глыбінь — вугор, ці, як яго тут называюць, вангор. Выпешчаны нарачанскімі хвалямі, узгадаваны беларускім сонцам, гэты рыба-зьмей пачынае трызьніць вяртаньнем на сваю прарадзіму... Так пачынаецца самае неверагоднае рыбнае паломніцтва — падарожжа ў далёкае Саргасава мора, у водах якога вугры зачынаюць свой новы жыцьцёвы цыкль.
Вэнджаны вугор — тутэйшы кулінарны далікатэс. Першы раз у жыцьці паспытаў на смак вугра — праўда, смажанага, але ўсё адно насалода, скажу я вам, царская...
Шкада, вярталіся дадому ўпоцемках і ня здолелі (хоць вельмі хацелася) наведаць радзіму Максіма Танка. Пад Пількаўшчынай, дзе захаваўся ягоны радзінны дом, знаходзіцца і магіла паэта. Паэзія ж Максіма Танка даўно стала неад’емнай часткай беларускай вечнасьці — нібы набеглая сьлязіна Нарачы ў прачыстым паглядзе Госпада...
P.S. Шчыра спачуваю Леаніду Дранько-Майсюку, які з гуманных пабуджэньняў катэгарычна адмовіўся пакаштаваць смажанага вугра.
16 лютага, серада. Пятая рака
“У кожнага ёсьць свая пятая рака...Знайдзі яе і разамкні ланцуг: сон — жыцьцё — слова — сьмерць — любоў...” Віктар Ерафееў.
Нагбом праглынуў “Пяць рэк” Віктара Ерафеева. Раман аказаў на мяне магутнае шокава-тэрапэўтычнае ўзьдзеяньне, ня столькі вонкавай лексычна-эпатажнай мішурой, колькі ўнутранай сканцэтравана-філязофскай ёмістасьцю. Шчыльнасьць думак амаль прапарцыйная шчыльнасці словаў. І абсалютны стылістычны слых аўтара. Нават вульгарна-цынічныя ерафееўскія фрывольнасьці ня выклікалі чытацкага абурэньня, бо яны геніяльна ўцялесьненыя ў лексычны арганізм твору. Як у чалавека — нічога лішняга. У сучаснай беларускай прозе такім бездакорным слыхам, на мой погляд, валадаюць нямногія. Хіба што Міхась Стральцоў, Янка Брыль ды, бадай яшчэ, Барыс Пятровіч...
Волга, Райн, Ганг, Місысыпі, Нігер — філязофскае пяцірэчча Віктара Ерафеева. (Дарэчы, перад тым як напісаць свой раман, аўтар праплыў па кожнай зь пяці памянёных рэкаў.)
Дняпро, Нёман, Прыпяць, Сож, Бесядзь — маё паэтычнае пяцірэчча. “Жыцьцёвы шлях прайшоўшы напалову”, я здолеў адшукаць час, каб праплыць на плыце толькі па Нёмане. Хапіла б здароўя і часу на астатнія. А галоўная, “пятая рака” — рака паэзіі — яна адшукала мяне сама. Хоць мой “непрычалены човен” між двух яе берагоў ад самага першага дня драпежным позіркам пільнуе бяссонны Харон. Ад самага першага...
17 лютага, чацьвер. Дзе ж я з Блокам выступаў?..
У рэжыме пэрманэнтных выступаў перад чытачамі “Дзеяслова” сарваў ня толькі голас, а і (як тут не згадаць дзядзьку Рыгора?!) — голаў. Амаль не пішу вершаў. Няма калі. Хіба толькі прысьніцца які-небудзь. Як сёньня напрыклад:
Убачу цябе, і імгненна балець галава пачынае. З душы, як з майстэрні Гагена, выходзіць журба маладая...
Прачнуўся. Узрадваўся. Запісаў. Прачытаў самому сабе. Дэжавю.
Недзе я ўжо падобнае чуў. На ўсялякі выпадак патэлефанаваў Леаніду Дранько-Майсюку, зь якім апошнім часам шмат выступаем разам. Бо на плячах не галава, а дзіравы кош, зь якога думкі, як тыя нарачанскія вугры распаўзьліся. А раптам мне Лёнеў верш прысьніўся?
— Эдуард, дарагі, не хвалюйся, гэта напісаў ня я, — супакоіў мяне Леанід. І праз паўзу дадаў: — Блёк гэта напісаў. Цытую з дакладнасьцю 95 адсоткаў: “Сегодня в трамвае увидел красивую женщину — и у меня заболела голова...”
— Што ты кажаш?! Дзе ж я з Блёкам выступаў?..
