Да ўвагі тых, хто на сваім падворку мае бараноў! Спадарства, дапамажыце выратаваць папуляцыю гэтых жывёлаў у аддаленай вёсцы Сенькава, каб сям’я Кацярыны Слабады не пазбавілася кавалка мяса і воўны на цёплыя шкарпэткі — наперадзе яшчэ ўся зіма!
(Слабада: ) “Шмат авечак цяпер памірае. Бараноў няма, і яны самі па сабе выводзяцца”.
(Карэспандэнт: ) “А ў вёсцы ёсьць праблема з баранамі?”
(Слабада: ) “Так. Ніхто іх ня хоча трымаць. Сёлета засталіся мае авечкі непакрытыя. Трэба некага прасіць, каб далі барана. Хаця б на які тыдзень”.
(Карэспандэнт: ) “За грошы ці так?”
(Слабада: ) “А хто яго ведае… Я яшчэ ні разу не прасіла”.
(Карэспандэнт: ) “Наагул, навошта вам авечкі?”
(Слабада: ) “Летам добра зарэзаць, а ўзімку — шкарпэтку ці варажку зьвязаць”.
(Карэспандэнт: ) “Вяжаце на продаж ці сабе?”
(Слабада: ) “Сабе! Тут сваіх бы абвязаць: то сыну, то ўнуку”.
(Карэспандэнт: ) “Бараноў утрымліваць цяжэй, чым кароваў?”
(Слабада: ) “Не. Ёй толькі кавалачак хлеба даць, сена і вады”.
(Карэспандэнт: ) “Быў у вас саўгас — далучылі да іншага, сельсавет — скасавалі. Як людзі да ўсяго гэтага паставіліся?”
(Слабада: ) “Дрэнна. Я б яшчэ магла папрацаваць”.
(Карэспандэнт: ) “Як аб’ядналі, вы засталіся бяз працы?”
(Слабада: ) “Так. З суседкай разам працавалі, цялятаў кармілі. А пасьля нам загадалі пасьвіць. А якая гаспадыня сыдзе з дому на ўвесь дзень? І мы гэтую справу з канфліктам кінулі, і болей нам працы не далі. Мне тады пяць год да пэнсіі заставалася, а ёй паўтара году”.
Пэнсіянэрка Лілія Савейка сама ня ведае, чаго ёй не стае для поўнага шчасьця. Штомесяц мае 200 тысяч. Хапае сілы трымаць немалую гаспадарку. Сыну не нарадуецца: у таго сям’я і дачка, сам ня п’е. Але варта ў размове згадаць расфармаваныя калгас і сельсавет, як усьмешка зьнікае з твару бабы Лілі.
(Савейка: ) “Як ня стала сельсавету, зрабілася ў нас глуш. Ну, хто сюды паедзе праводзіць сход?”
(Карэспандэнт: ) “Але яны мусяць пра вас клапаціцца, бо вы іх абіралі”.
(Савейка: ) “Натуральна, што так. Вось мы і дэпутата выбралі. Скавародку выбралі. Усе за яго галасавалі. А можа, ты і ёсьць гэтым Скавародкам? Мы ж яго ня ведаем. Ты трохі на яго і схожы? Толькі нейкі твар у цябе худы, а ў яго шырэйшы”.
(Карэспандэнт: ) “Мяжа ў вас тут недалёка…”
(Савейка: ) “Так яно і ёсьць. Яшчэ трохі далей пройдзеш, і цябе адразу схопяць і штрафу дадуць на ўвесь твой заробак. Памежнікі нас ведаюць, а чужога чалавека адразу схопяць. А ты, можа, які бандзіт? Ходзіш, распытваеш нас, а пасьля бомбу падладзеш, як у целявізары паказваюць!”
(Карэспандэнт: ) “Ці я падобны на тэрарыста?”
(Савейка: ) “А хто цябе ведае?! Цяпер усялякія панчохі і акуляры на галаву апранаюць. Нібыта чалавек як чалавек, а пасьля бандзітам зробіцца”.
(Карэспандэнт: ) “А самі вяскоўцы прызвычаіліся, што тут мяжа і што далей нельга хадзіць?”
(Савейка: ) “Натуральна, што пра гэта ўсе ведаюць. А каму трэба, ноччу пройдзе лёгка, бо ведаюць цёмныя куты”.
(Карэспандэнт: ) “Самі ходзіце?”
(Савейка: ) “Не-не-не!”
(Карэспандэнт: ) “Ды ладна ўжо! Прызнайцеся шчыра!”
(Савейка: ) “Не-не-не! Барані Бог!”
Блізкая дзяржаўная беларуска-латвійская мяжа і ёсьць галоўнаю адметнасьцю жыцьця ў Сенькаве. У савецкі час разьдзяляльная паласа была ўмоўнай. Зь незалежнасьцю сюды прыйшлі памежнікі. Яны пабудавалі заставу і ўсталявалі прапускны рэжым. Адрозна ад літоўскага, польскага ці ўкраінскага памежжа, тут мясцовае насельніцтва не займаецца чаўночным гандлем. Паблізу няма спрошчанага пункту пропуску, а да пераходу — доўгія кілямэтры.
Любоў Кардаш працуе загадчыцай Дому культуры. Вайскоўцы бясплатна адрамантавалі дах клюбу. Наўзамен атрымліваюць дыскатэкі ды іншыя забаўляльныя імпрэзы ў выкананьні гуртка народнай самадзейнасьці.
(Кардаш: ) “Мы зь імі таксама працуем і вечары прыводзім на заставе. Хлопцаў у нас ня дужа, дзяўчат у вёсцы болей. У іх ёсьць магчымасьць пазнаёміцца”.
(Карэспандэнт: ) “Вясельлі ўжо былі?”
(Кардаш: ) “Летась было вясельле. Выйшла дзяўчына за памежніка. Ужо сын у іх нарадзіўся”.
(Карэспандэнт: ) “Ці ёсьць цікавасьць у вяскоўцаў да культуры?”
(Кардаш: ) “Цікавасьць ёсьць. У нас людзі ходзяць на мерапрыемствы. Плян трэба выконваць — сёлета 872 тысячы. У нас ёсьць і платныя паслугі. Ладзім выязныя канцэрты, сьвяты вёсак і Дзень сельскай гаспадаркі. За гэта бярэм 50–70–80 тысяч — колькі якая гаспадарка плянуе нам заплаціць, столькі мы і возьмем”.
(Карэспандэнт: ) “У чым людзі шукаюць пэрспэктыву ў жыцьці? На што яны спадзяюцца?”
(Кардаш: ) “Ня ведаю нават, як адказаць… Школа… Праз гады два ў нас будзе ня школа, а школа-садок. А для клюбу я ня ведаю, якая можа быць пэрспэктыва. Мяркую, што пакуль мы будзем трымацца”.
Шлюб з памежнікам — гэта бадай адзіная выгадная партыя для нешматлікіх вясковых дзяўчат. Мяркуйце самі: аклад такога сужэнца ў некалькі разоў большы за заробак трактарыста. Дадайце да акладу налічэньні за вайсковае званьне, выплаты на харчы, надбаўку за баявыя дзяжурствы і нарады. У выніку атрымаецца, што памежнікі самыя заможныя жыхары Сенькава.
Вайскоўцы не гараць жаданьнем распавядаць пра сваё жыцьцё. Жартам тлумачаць: “да спэцыяльнага загаду начальства”. Нешматслоўнасьць уласьцівая і іхным жонкам.
Мікалай Юсюкевіч не памежнік. Аднак гэты пэнсіянэр жыве ня горш за якога афіцэра.
(Юсюкевіч: ) “У мяне тут тры мальцы. Двое ў памежніках. У іх свой статак, хаты свае і машыны ў кожным двары. Хапае! Ёсьць свой трактар, капалкі і пугі. Двух кабаноў трымаю, і застаецца толькі хлеба і макарону набыць, бульбы сваёй столькі, што яшчэ збываць магу”.
(Карэспандэнт: ) “Мяжа ў вас тут нядаўна зьявілася. Людзі ўжо зьмірыліся зь ёй? Мяжа, уплывае на жыцьцё вёскі?”
(Юсюкевіч: ) “Цяпер яшчэ і лепей стала! Ня крадуць. Сюды ніякая сволач не заходзіць!”
(Карэспандэнт: ) “Гэтая самая “сволач” пужаецца знаку “памежная зона”?”
(Юсюкевіч: ) “Так, бо нашыя і ўначы дзяжураць”.
Тыя, з кім мне выпала пагутарыць у Сенькава, бачаць у жыцьці на памежжы станоўчыя моманты. Адзінае, што засталося — знайсьці барана для авечак Кацярыны Слабады.
(Слабада: ) “Шмат авечак цяпер памірае. Бараноў няма, і яны самі па сабе выводзяцца”.
(Карэспандэнт: ) “А ў вёсцы ёсьць праблема з баранамі?”
(Слабада: ) “Так. Ніхто іх ня хоча трымаць. Сёлета засталіся мае авечкі непакрытыя. Трэба некага прасіць, каб далі барана. Хаця б на які тыдзень”.
(Карэспандэнт: ) “За грошы ці так?”
(Слабада: ) “А хто яго ведае… Я яшчэ ні разу не прасіла”.
(Карэспандэнт: ) “Наагул, навошта вам авечкі?”
(Слабада: ) “Летам добра зарэзаць, а ўзімку — шкарпэтку ці варажку зьвязаць”.
(Карэспандэнт: ) “Вяжаце на продаж ці сабе?”
(Слабада: ) “Сабе! Тут сваіх бы абвязаць: то сыну, то ўнуку”.
(Карэспандэнт: ) “Бараноў утрымліваць цяжэй, чым кароваў?”
(Слабада: ) “Не. Ёй толькі кавалачак хлеба даць, сена і вады”.
(Карэспандэнт: ) “Быў у вас саўгас — далучылі да іншага, сельсавет — скасавалі. Як людзі да ўсяго гэтага паставіліся?”
(Слабада: ) “Дрэнна. Я б яшчэ магла папрацаваць”.
(Карэспандэнт: ) “Як аб’ядналі, вы засталіся бяз працы?”
(Слабада: ) “Так. З суседкай разам працавалі, цялятаў кармілі. А пасьля нам загадалі пасьвіць. А якая гаспадыня сыдзе з дому на ўвесь дзень? І мы гэтую справу з канфліктам кінулі, і болей нам працы не далі. Мне тады пяць год да пэнсіі заставалася, а ёй паўтара году”.
Пэнсіянэрка Лілія Савейка сама ня ведае, чаго ёй не стае для поўнага шчасьця. Штомесяц мае 200 тысяч. Хапае сілы трымаць немалую гаспадарку. Сыну не нарадуецца: у таго сям’я і дачка, сам ня п’е. Але варта ў размове згадаць расфармаваныя калгас і сельсавет, як усьмешка зьнікае з твару бабы Лілі.
(Савейка: ) “Як ня стала сельсавету, зрабілася ў нас глуш. Ну, хто сюды паедзе праводзіць сход?”
(Карэспандэнт: ) “Але яны мусяць пра вас клапаціцца, бо вы іх абіралі”.
(Савейка: ) “Натуральна, што так. Вось мы і дэпутата выбралі. Скавародку выбралі. Усе за яго галасавалі. А можа, ты і ёсьць гэтым Скавародкам? Мы ж яго ня ведаем. Ты трохі на яго і схожы? Толькі нейкі твар у цябе худы, а ў яго шырэйшы”.
(Карэспандэнт: ) “Мяжа ў вас тут недалёка…”
(Савейка: ) “Так яно і ёсьць. Яшчэ трохі далей пройдзеш, і цябе адразу схопяць і штрафу дадуць на ўвесь твой заробак. Памежнікі нас ведаюць, а чужога чалавека адразу схопяць. А ты, можа, які бандзіт? Ходзіш, распытваеш нас, а пасьля бомбу падладзеш, як у целявізары паказваюць!”
(Карэспандэнт: ) “Ці я падобны на тэрарыста?”
(Савейка: ) “А хто цябе ведае?! Цяпер усялякія панчохі і акуляры на галаву апранаюць. Нібыта чалавек як чалавек, а пасьля бандзітам зробіцца”.
(Карэспандэнт: ) “А самі вяскоўцы прызвычаіліся, што тут мяжа і што далей нельга хадзіць?”
(Савейка: ) “Натуральна, што пра гэта ўсе ведаюць. А каму трэба, ноччу пройдзе лёгка, бо ведаюць цёмныя куты”.
(Карэспандэнт: ) “Самі ходзіце?”
(Савейка: ) “Не-не-не!”
(Карэспандэнт: ) “Ды ладна ўжо! Прызнайцеся шчыра!”
(Савейка: ) “Не-не-не! Барані Бог!”
Блізкая дзяржаўная беларуска-латвійская мяжа і ёсьць галоўнаю адметнасьцю жыцьця ў Сенькаве. У савецкі час разьдзяляльная паласа была ўмоўнай. Зь незалежнасьцю сюды прыйшлі памежнікі. Яны пабудавалі заставу і ўсталявалі прапускны рэжым. Адрозна ад літоўскага, польскага ці ўкраінскага памежжа, тут мясцовае насельніцтва не займаецца чаўночным гандлем. Паблізу няма спрошчанага пункту пропуску, а да пераходу — доўгія кілямэтры.
Любоў Кардаш працуе загадчыцай Дому культуры. Вайскоўцы бясплатна адрамантавалі дах клюбу. Наўзамен атрымліваюць дыскатэкі ды іншыя забаўляльныя імпрэзы ў выкананьні гуртка народнай самадзейнасьці.
(Кардаш: ) “Мы зь імі таксама працуем і вечары прыводзім на заставе. Хлопцаў у нас ня дужа, дзяўчат у вёсцы болей. У іх ёсьць магчымасьць пазнаёміцца”.
(Карэспандэнт: ) “Вясельлі ўжо былі?”
(Кардаш: ) “Летась было вясельле. Выйшла дзяўчына за памежніка. Ужо сын у іх нарадзіўся”.
(Карэспандэнт: ) “Ці ёсьць цікавасьць у вяскоўцаў да культуры?”
(Кардаш: ) “Цікавасьць ёсьць. У нас людзі ходзяць на мерапрыемствы. Плян трэба выконваць — сёлета 872 тысячы. У нас ёсьць і платныя паслугі. Ладзім выязныя канцэрты, сьвяты вёсак і Дзень сельскай гаспадаркі. За гэта бярэм 50–70–80 тысяч — колькі якая гаспадарка плянуе нам заплаціць, столькі мы і возьмем”.
(Карэспандэнт: ) “У чым людзі шукаюць пэрспэктыву ў жыцьці? На што яны спадзяюцца?”
(Кардаш: ) “Ня ведаю нават, як адказаць… Школа… Праз гады два ў нас будзе ня школа, а школа-садок. А для клюбу я ня ведаю, якая можа быць пэрспэктыва. Мяркую, што пакуль мы будзем трымацца”.
Шлюб з памежнікам — гэта бадай адзіная выгадная партыя для нешматлікіх вясковых дзяўчат. Мяркуйце самі: аклад такога сужэнца ў некалькі разоў большы за заробак трактарыста. Дадайце да акладу налічэньні за вайсковае званьне, выплаты на харчы, надбаўку за баявыя дзяжурствы і нарады. У выніку атрымаецца, што памежнікі самыя заможныя жыхары Сенькава.
Вайскоўцы не гараць жаданьнем распавядаць пра сваё жыцьцё. Жартам тлумачаць: “да спэцыяльнага загаду начальства”. Нешматслоўнасьць уласьцівая і іхным жонкам.
Мікалай Юсюкевіч не памежнік. Аднак гэты пэнсіянэр жыве ня горш за якога афіцэра.
(Юсюкевіч: ) “У мяне тут тры мальцы. Двое ў памежніках. У іх свой статак, хаты свае і машыны ў кожным двары. Хапае! Ёсьць свой трактар, капалкі і пугі. Двух кабаноў трымаю, і застаецца толькі хлеба і макарону набыць, бульбы сваёй столькі, што яшчэ збываць магу”.
(Карэспандэнт: ) “Мяжа ў вас тут нядаўна зьявілася. Людзі ўжо зьмірыліся зь ёй? Мяжа, уплывае на жыцьцё вёскі?”
(Юсюкевіч: ) “Цяпер яшчэ і лепей стала! Ня крадуць. Сюды ніякая сволач не заходзіць!”
(Карэспандэнт: ) “Гэтая самая “сволач” пужаецца знаку “памежная зона”?”
(Юсюкевіч: ) “Так, бо нашыя і ўначы дзяжураць”.
Тыя, з кім мне выпала пагутарыць у Сенькава, бачаць у жыцьці на памежжы станоўчыя моманты. Адзінае, што засталося — знайсьці барана для авечак Кацярыны Слабады.
