Ня клопат супрацоўніка СМІ даваць парады палітыкам, і гэты тэкст – толькі канстатацыя таго, што, як падаецца, апазыцыя – па гадзінах – губляе магчымасьць прадухіліць тое, што можа калі не назаўсёды, дык вельмі надоўга паставіць на ёй крыж.
…У 1998 годзе ўзьнікла пагроза, што Дом літаратара будзе ў пісьменьнікаў забраны і перададзены Кіраўніцтву справаў прэзыдэнта. У тыя дні (я тады жыў у Нью-Ёрку) патэлефанаваў аднаму нашаму выдатнаму паэту.
– Паверце чалавеку, які правёў з Лукашэнкам чатыры гады ў адной залі, – казаў я, – адзінае, што можа прымусіць яго адступіць – гэта нейкая салідарная акцыя. Прычым акцыя нестандартная і вельмі гучная, пра якую б паведамілі маскоўскія СМІ, бо беларускія дзяржаўныя змоўчаць. Калі выйдуць і перакрыюць цэнтральны праспэкт, узяўшыся за рукі, Янка Брыль, Рыгор Барадулін, Ніл Гілевіч, Іван Шамякін, Іван Навуменка, Віктар Казько, Генадзь Бураўкін, Уладзімер Арлоў і яшчэ дзясяткі два літаратараў – перакрыюць хоць на пяць хвілінаў – пра гэта паведаміць праграма “Время”, напішуць газэты. І перад пагрозай большага скандалу (ня варты нейкі там будынак ягонага іміджу) Лукашэнка плюне, махне рукой і адчэпіцца.
Суразмоўца засумняваўся, ці “па статусе” народным паэтам і пісьменьнікам выходзіць зь пікетам, як якім-небудзь апазыцыйным хлопчыкам.
У адказ я сказаў, што ў свой час і народным дэпутатам не па статусе было распачынаць галадоўку.
З маім аргумэнтм суразмоўца нібыта згадзіўся, але прывёў свой:
– А ты ўяўляеш, што за рукі ўзяліся Рыгор Барадулін і Ніл Гілевіч?
Ведаючы даўнія адносіны двух выдатных паэтаў, я сапраўды такога ўявіць ня мог.
Канфлікт той пісьменьнікі паспрабавалі вырашыць традыцыйна. Да Лукашэнкі пайшла прадстаўнічая дэлегацыя знаных літаратараў – у спадзяваньні прывесьці аргумэнты, пераканаць, дагрукацца да сумленьня. Літаратары выслухалі натацыю – з кім з палітыкаў ня варта сябраваць і як варта пісаць.
Лёс Дому літаратара, Саюзу пісьменьнікаў і статусу саміх пісьменьнікаў добра вядомы...
Учорашні загад Лукашэнкі “прыцягнуць і дапытаць” прадстаўнікоў апазыцыі для мяне чамусьці накладаецца на ягонае перадвыбарчае абяцаньне, што праз колькі месяцаў апазыцыі ўвогуле ня будзе.
Лукашэнка як заўгодна перакручвае мінуўшчыну, даўнюю і нядаўнюю, але што да будучыні сваіх апанэнтаў – тут ягоныя словы часьцяком зласьліва-прароцкія. І кажа іх ён, відаць, не спантанна.
Вядома, як скарыстала праўладная прапаганда пабітыя дзьверы Дому ўраду, да якіх вязьні “амэрыканкі” ня мелі ніякага дачыненьня. А дванаццаць чалавечых жыцьцяў – гэта ня выбітыя шыбы.
Прыгадваеца, што ўсе трагічныя падзеі (і ня толькі ў самой Беларусі) Лукашэнка абарочваў на сваю карысьць.
І ня трэба думаць, што ў гэтым ён адзіны: у спэцслужбах працуюць дзясяткі кваліфікаваных аналітыкаў, адмыслоўцаў у галіне псыхалёгіі і масавай сьвядомасьці. Працуюць, як вядома, не на апазыцыю. І, калі глядзець па выніках – працуюць эфэктыўна.
Дастаткова прэсавай службе Генпракуратуры раз на тыдзень паведамляць, што “ў пракуратуру ў справе тэрарыстычнага акту быў запрошаны старшыня партыі…” (пры тым, што размова са сьледчым можа абмяжоўвацца дыялёгам: “Былі у той момант у мэтро?” – “Не” – “Тады ўсяго добрага!”), і ў хуткім часе ў грамадзкай сьвядомасьці сфармуецца ўстойлівае перакананьне аб датычнасьці апазыцыі да жудаснай падзеі, якой яшчэ ня ведала найноўшая гісторыя Беларусі.
А ўяўляеце, што будзе, калі нехта з затрыманых у справе выбуху раптам скажа, што валізку, у якой несьлі “пякельную машыну”, яму прадаў невядомы чалавек, які размаўляў па-беларуску?
Выглядае, што для апанэнтаў рэжыму наступіў момант ісьціны, пры якім традыцыйных заяваў для прэсы можа быць недастаткова. Спроба далучыць (хоць якім бокам) апазыцыю да тэракту – ня той выпадак, калі адказ можа мець традыцыйна-анэмічны характар.
Немагчыма ўявіць побач лідэраў некалі адзінага Народнага фронту Беленькага і Янукевіча (якія сёньня адны для другіх “маргіналы” або “падстаўныя”?) Ня ўбачым побач лідэраў некалі славутай сацыял-дэмакратычнай Грамады (якія адны для другіх сёньня як бы і не існуюць)? Ня можаце ўявіць разам Казуліна і Мілінкевіча?
Я – не магу ўявіць.
Памыляюся?
…У 1998 годзе ўзьнікла пагроза, што Дом літаратара будзе ў пісьменьнікаў забраны і перададзены Кіраўніцтву справаў прэзыдэнта. У тыя дні (я тады жыў у Нью-Ёрку) патэлефанаваў аднаму нашаму выдатнаму паэту.
Адзінае, што можа прымусіць Лукашэнку адступіць – гэта нейкая салідарная і вельмі гучная акцыя
Суразмоўца засумняваўся, ці “па статусе” народным паэтам і пісьменьнікам выходзіць зь пікетам, як якім-небудзь апазыцыйным хлопчыкам.
У адказ я сказаў, што ў свой час і народным дэпутатам не па статусе было распачынаць галадоўку.
З маім аргумэнтм суразмоўца нібыта згадзіўся, але прывёў свой:
– А ты ўяўляеш, што за рукі ўзяліся Рыгор Барадулін і Ніл Гілевіч?
Ведаючы даўнія адносіны двух выдатных паэтаў, я сапраўды такога ўявіць ня мог.
Канфлікт той пісьменьнікі паспрабавалі вырашыць традыцыйна. Да Лукашэнкі пайшла прадстаўнічая дэлегацыя знаных літаратараў – у спадзяваньні прывесьці аргумэнты, пераканаць, дагрукацца да сумленьня. Літаратары выслухалі натацыю – з кім з палітыкаў ня варта сябраваць і як варта пісаць.
Лёс Дому літаратара, Саюзу пісьменьнікаў і статусу саміх пісьменьнікаў добра вядомы...
Загад Лукашэнкі “прыцягнуць і дапытаць” прадстаўнікоў апазыцыі накладаецца на ягонае перадвыбарчае абяцаньне, што праз колькі месяцаў апазыцыі ўвогуле ня будзе
Лукашэнка як заўгодна перакручвае мінуўшчыну, даўнюю і нядаўнюю, але што да будучыні сваіх апанэнтаў – тут ягоныя словы часьцяком зласьліва-прароцкія. І кажа іх ён, відаць, не спантанна.
Вядома, як скарыстала праўладная прапаганда пабітыя дзьверы Дому ўраду, да якіх вязьні “амэрыканкі” ня мелі ніякага дачыненьня. А дванаццаць чалавечых жыцьцяў – гэта ня выбітыя шыбы.
І ня трэба думаць, што ў гэтым ён адзіны: у спэцслужбах працуюць дзясяткі кваліфікаваных аналітыкаў, адмыслоўцаў у галіне псыхалёгіі і масавай сьвядомасьці. Працуюць, як вядома, не на апазыцыю. І, калі глядзець па выніках – працуюць эфэктыўна.
Дастаткова прэсавай службе Генпракуратуры раз на тыдзень паведамляць, што “ў пракуратуру ў справе тэрарыстычнага акту быў запрошаны старшыня партыі…” (пры тым, што размова са сьледчым можа абмяжоўвацца дыялёгам: “Былі у той момант у мэтро?” – “Не” – “Тады ўсяго добрага!”), і ў хуткім часе ў грамадзкай сьвядомасьці сфармуецца ўстойлівае перакананьне аб датычнасьці апазыцыі да жудаснай падзеі, якой яшчэ ня ведала найноўшая гісторыя Беларусі.
А ўяўляеце, што будзе, калі нехта з затрыманых у справе выбуху раптам скажа, што валізку, у якой несьлі “пякельную машыну”, яму прадаў невядомы чалавек, які размаўляў па-беларуску?
Немагчыма ўявіць побач лідэраў некалі адзінага Народнага фронту Беленькага і Янукевіча (якія сёньня адны для другіх “маргіналы” або “падстаўныя”?) Ня ўбачым побач лідэраў некалі славутай сацыял-дэмакратычнай Грамады (якія адны для другіх сёньня як бы і не існуюць)? Ня можаце ўявіць разам Казуліна і Мілінкевіча?
Я – не магу ўявіць.
Памыляюся?
