Яшчэ некалькім палітзьняволеным абвінавачваньне перакваліфікавалі на мякчэйшае. Чым патлумачыць такія дзеяньні ўладаў? Ці азначае гэта пачатак торгу з Захадам?
Удзельнікі: намесьнік старшыні незарэгістраванага праваабарончага цэнтру "Вясна" Валянцін Стэфановіч і кіраўнік аналітычных праектаў кампаніі "БелаПАН" Аляксандар Класкоўскі.
Чаму перакваліфікавалі абвінавачваньне
Валер КарбалевічВалер Карбалевіч: "Ірыне Халіп, Паўлу Севярынцу, Зьмітру Бандарэнку і Сяргею Марцалеву зьменена абвінавачаньне. З артыкула "Масавыя беспарадкі" абвінавачаньне перакваліфікаванае на "арганізацыю і падрыхтоўку дзеяньняў, якія груба парушаюць грамадзкі парадак, або актыўны ўдзел у іх". Санкцыі па гэтым артыкуле значна мякчэйшыя. Што гэта азначае? Беларускія ўлады сталі больш міласэрнымі? Чым гэта можна патлумачыць? Якія вэрсіі?".
Валянцін СтэфановічВалянцін Стэфановіч: "Цяжка адгадваць за нашы ўлады. Найбольш верагодная вэрсія такая. Гэта рэакцыя на ціск з боку Захаду і ААН. І пад пагрозай эканамічных санкцый яны вымушаныя такім чынам зьняць напружаньне з гэтым пытаньнем.
Іншая вэрсія. У дачыненьні да гэтых асобаў у сьледзтва бракуе доказаў таго, што яны арганізоўвалі масавыя беспарадкі і бралі ў іх удзел. Хоць можна запярэчыць, што ў папярэдніх прысудах па гэтай справе не было яўных доказаў удзелу ў масавых беспарадках. Не было прадстаўлена і доказаў наяўнасьці саміх масавых беспарадкаў".
Аляксандар КласкоўскіАляксандар Класкоўскі: "Па-першае, відавочна, што ўлада пачала даваць задні ход ці манэўраваць. І не таму, што там наверсе лепей учыталіся ў крымінальны кодэкс і ўбачылі, што перагнулі кій. І ня толькі пад ціскам міжнароднай супольнасьці беларускія ўлады раптам засаромеліся.
Прычыны гэтай перакваліфікацыі трэба шукаць не ў юрыспрудэнцыі, а ў эканоміцы і палітыцы. За што ўлады змагаліся, на тое і нарваліся. Перадкатастрофная сытуацыя ў эканоміцы прывяла да таго, што Крэмль прыпёр беларускія ўлады да сьценкі. За крэдыты Расея будзе прымушаць да здачы эканамічнага сувэрэнітэту.
І таму спатрэбіўся Захад. І пачынаецца гульня. Вядома, усіх выпусьціць — гэта страта твару. Трэба паказаць цьвёрдасьць. Гэта маленькія саступкі, каб зьявілася поле для гульні. Гэта каронны стыль беларускіх уладаў".
Чаму розным вязьням — розныя абвінавачаньні?
Карбалевіч: "Па справе 19 сьнежня асуджана восем чалавек, якім было прад'яўлена абвінавачваньне ў масавых беспарадках. І іншыя фігуранты справы 19 сьнежня таксама абвінавачваюцца па гэтым, цяжэйшым артыкуле.
Узьнікае наступнае пытаньне: дык што ж адбывалася на плошчы Незалежнасьці вечарам 19 сьнежня: масавыя непарадкі ці дзеяньні, якія груба парушаюць грамадзкі парадак? Або розныя людзі на адным і тым жа месцы ў адзін і той жа час удзельнічалі ў розных падзеях?".
Стэфановіч: "Наяўнасьць розных артыкулаў па адной справе не супярэчыць заканадаўству. Але мы, праваабаронцы, ад самага пачатку казалі, што 19 сьнежня ў Менску масавых беспарадкаў не было. І тыя працэсы над васьмю чалавекамі па гэтай справе пацьвердзілі нашы высновы. І гэтая перакваліфікацыя толькі пацьвярджае нашу пазыцыю. Мы крытыкавалі, што справа вылучаецца ў асобную вытворчасьць да таго, як скончылася ўсё сьледзтва. То бок яшчэ не было доказаў масавых беспарадкаў, а людзей пачалі судзіць. Таму ўзьнікаюць сумненьні адносна справядлівасьці прысуду гэтым васьмі палітвязьням".
Класкоўскі: "Цікава прасачыць гэты сюжэт з абвінавачаньнямі ў дынаміцы. Судзіць пачалі да суду. З высокіх трыбунаў і празь дзяржаўныя мэдыі арыштаваных абвясьцілі злачынцамі. Публікацыя ў газэтах называлася "За кулісамі адной змовы". То бок быў намер прышпіліць артыкул 357 (змова з мэтай захопу дзяржаўнай улады). І ўсе фігуранты справы 19 сьнежня, якіх цяпер падзялілі на гатункі, у той публікацыі аднолькава мазаліся чорным колерам.
Дзякуй Богу, што камусьці цяпер будзе мякчэйшае пакараньне. Але, напрыклад, за што абвінавачваецца ў масавых беспарадках былы кандыдат у прэзыдэнты Вус? Ён увогуле ні пры чым. Толькі за тое, што ня хоча даваць паказаньні супраць Статкевіча. А тыя асобы, якія фігуравалі ў газэтных публікацыях як змоўнікі, ідуць па лягчэйшым артыкуле.
Таму абсалютна бачна, што гэта палітычная справа, шытая белымі ніткамі, у ёй моцны прапагандысцкі складнік. Звышзадача — гэта "замачыць адмарозкаў" і ў прапагандысцкім сэнсе, і за краты пасадзіць.
Вось сьледчы ў абвінаваўчым заключэньні піша: "па надуманых прычынах нібыта несправядлівых выбараў" яны выйшлі на плошчу. Пры чым тут высновы БДІПЧ АБСЭ? Капітан росчыркам пяра вырашае, што выбары былі справядлівыя, і таму гэтыя людзі — злачынцы".
Торг з Захадам
Карбалевіч: "Самая папулярная вэрсія гэтага зьмякчэньня абвінавачаньня — гэта пачатак торгу з Захадам. Ці згодныя вы зь ёй? Здаецца, што іншыя дзеяньні ўладаў супярэчаць гэтай вэрсіі. Маю на ўвазе і крымінальную справу супраць Анджэя Пачобута, і візавыя санкцыі адносна 150 дзяржаўных і грамадзкіх дзеячаў Захаду".
Стэфановіч: "Ня столькі ціск міжнароднай супольнасьці, колькі пагроза эканамічных санкцый прымушае ўладу ісьці на саступкі. Таму што іншыя санкцыі не нясуць пагрозы беларускім уладам.
Здаецца, улады імкнуцца ня вырашыць пытаньне, а зьняць яго вастрыню. Тое, што дзесяці чалавекам перакваліфікавалі абвінавачваньне на мякчэйшае, не вырашае праблемы палітвязьняў. Бо каля 30 чалавек па-ранейшаму абвінавачваюцца ў масавых беспарадках, а восем чалавек асуджаныя па гэтым артыкуле. І далейшае зьмякчэньне пакараньня адбудзецца толькі пад пагрозай эканамічных санкцый".
Класкоўскі: "Без заходняй падтрымкі абысьціся немагчыма. Нават калі Расея і дасьць 3 млрд. даляраў, то іх хопіць толькі на некалькі месяцаў. А потым патрэбен новы крэдытны допінг, таму трэба зьвяртацца да МВФ.
Лукашэнка падчас інтэрвію газэце "Вашынгтон пост", адказваючы на пытаньне пра памілаваньне палітвязьняў, адказаў, што спачатку павінен адбыцца судовы прысуд, а там паглядзім. Вось такі альгарытм. Казуліна ў 2008 годзе літаральна выпхнулі за вароты калёніі, нават паперы ніякай не далі, і ён ня ведаў, на якой падставе яго вызвалілі. Так і тут усё будзе вызначацца палітычнай мэтазгоднасьцю. Хоць гэтыя саступкі Захад не задаволяць, але, магчыма, пачнецца закулісны торг".
Удзельнікі: намесьнік старшыні незарэгістраванага праваабарончага цэнтру "Вясна" Валянцін Стэфановіч і кіраўнік аналітычных праектаў кампаніі "БелаПАН" Аляксандар Класкоўскі.
Чаму перакваліфікавалі абвінавачваньне
Іншая вэрсія. У дачыненьні да гэтых асобаў у сьледзтва бракуе доказаў таго, што яны арганізоўвалі масавыя беспарадкі і бралі ў іх удзел. Хоць можна запярэчыць, што ў папярэдніх прысудах па гэтай справе не было яўных доказаў удзелу ў масавых беспарадках. Не было прадстаўлена і доказаў наяўнасьці саміх масавых беспарадкаў".
Прычыны гэтай перакваліфікацыі трэба шукаць не ў юрыспрудэнцыі, а ў эканоміцы і палітыцы. За што ўлады змагаліся, на тое і нарваліся. Перадкатастрофная сытуацыя ў эканоміцы прывяла да таго, што Крэмль прыпёр беларускія ўлады да сьценкі. За крэдыты Расея будзе прымушаць да здачы эканамічнага сувэрэнітэту.
І таму спатрэбіўся Захад. І пачынаецца гульня. Вядома, усіх выпусьціць — гэта страта твару. Трэба паказаць цьвёрдасьць. Гэта маленькія саступкі, каб зьявілася поле для гульні. Гэта каронны стыль беларускіх уладаў".
Чаму розным вязьням — розныя абвінавачаньні?
Карбалевіч: "Па справе 19 сьнежня асуджана восем чалавек, якім было прад'яўлена абвінавачваньне ў масавых беспарадках. І іншыя фігуранты справы 19 сьнежня таксама абвінавачваюцца па гэтым, цяжэйшым артыкуле.
Узьнікае наступнае пытаньне: дык што ж адбывалася на плошчы Незалежнасьці вечарам 19 сьнежня: масавыя непарадкі ці дзеяньні, якія груба парушаюць грамадзкі парадак? Або розныя людзі на адным і тым жа месцы ў адзін і той жа час удзельнічалі ў розных падзеях?".
Стэфановіч: "Наяўнасьць розных артыкулаў па адной справе не супярэчыць заканадаўству. Але мы, праваабаронцы, ад самага пачатку казалі, што 19 сьнежня ў Менску масавых беспарадкаў не было. І тыя працэсы над васьмю чалавекамі па гэтай справе пацьвердзілі нашы высновы. І гэтая перакваліфікацыя толькі пацьвярджае нашу пазыцыю. Мы крытыкавалі, што справа вылучаецца ў асобную вытворчасьць да таго, як скончылася ўсё сьледзтва. То бок яшчэ не было доказаў масавых беспарадкаў, а людзей пачалі судзіць. Таму ўзьнікаюць сумненьні адносна справядлівасьці прысуду гэтым васьмі палітвязьням".
Класкоўскі: "Цікава прасачыць гэты сюжэт з абвінавачаньнямі ў дынаміцы. Судзіць пачалі да суду. З высокіх трыбунаў і празь дзяржаўныя мэдыі арыштаваных абвясьцілі злачынцамі. Публікацыя ў газэтах называлася "За кулісамі адной змовы". То бок быў намер прышпіліць артыкул 357 (змова з мэтай захопу дзяржаўнай улады). І ўсе фігуранты справы 19 сьнежня, якіх цяпер падзялілі на гатункі, у той публікацыі аднолькава мазаліся чорным колерам.
Дзякуй Богу, што камусьці цяпер будзе мякчэйшае пакараньне. Але, напрыклад, за што абвінавачваецца ў масавых беспарадках былы кандыдат у прэзыдэнты Вус? Ён увогуле ні пры чым. Толькі за тое, што ня хоча даваць паказаньні супраць Статкевіча. А тыя асобы, якія фігуравалі ў газэтных публікацыях як змоўнікі, ідуць па лягчэйшым артыкуле.
Таму абсалютна бачна, што гэта палітычная справа, шытая белымі ніткамі, у ёй моцны прапагандысцкі складнік. Звышзадача — гэта "замачыць адмарозкаў" і ў прапагандысцкім сэнсе, і за краты пасадзіць.
Вось сьледчы ў абвінаваўчым заключэньні піша: "па надуманых прычынах нібыта несправядлівых выбараў" яны выйшлі на плошчу. Пры чым тут высновы БДІПЧ АБСЭ? Капітан росчыркам пяра вырашае, што выбары былі справядлівыя, і таму гэтыя людзі — злачынцы".
Торг з Захадам
Карбалевіч: "Самая папулярная вэрсія гэтага зьмякчэньня абвінавачаньня — гэта пачатак торгу з Захадам. Ці згодныя вы зь ёй? Здаецца, што іншыя дзеяньні ўладаў супярэчаць гэтай вэрсіі. Маю на ўвазе і крымінальную справу супраць Анджэя Пачобута, і візавыя санкцыі адносна 150 дзяржаўных і грамадзкіх дзеячаў Захаду".
Стэфановіч: "Ня столькі ціск міжнароднай супольнасьці, колькі пагроза эканамічных санкцый прымушае ўладу ісьці на саступкі. Таму што іншыя санкцыі не нясуць пагрозы беларускім уладам.
Здаецца, улады імкнуцца ня вырашыць пытаньне, а зьняць яго вастрыню. Тое, што дзесяці чалавекам перакваліфікавалі абвінавачваньне на мякчэйшае, не вырашае праблемы палітвязьняў. Бо каля 30 чалавек па-ранейшаму абвінавачваюцца ў масавых беспарадках, а восем чалавек асуджаныя па гэтым артыкуле. І далейшае зьмякчэньне пакараньня адбудзецца толькі пад пагрозай эканамічных санкцый".
Класкоўскі: "Без заходняй падтрымкі абысьціся немагчыма. Нават калі Расея і дасьць 3 млрд. даляраў, то іх хопіць толькі на некалькі месяцаў. А потым патрэбен новы крэдытны допінг, таму трэба зьвяртацца да МВФ.
Лукашэнка падчас інтэрвію газэце "Вашынгтон пост", адказваючы на пытаньне пра памілаваньне палітвязьняў, адказаў, што спачатку павінен адбыцца судовы прысуд, а там паглядзім. Вось такі альгарытм. Казуліна ў 2008 годзе літаральна выпхнулі за вароты калёніі, нават паперы ніякай не далі, і ён ня ведаў, на якой падставе яго вызвалілі. Так і тут усё будзе вызначацца палітычнай мэтазгоднасьцю. Хоць гэтыя саступкі Захад не задаволяць, але, магчыма, пачнецца закулісны торг".
