Аляксандар Лукашэнка заявіў, што другі ў новым канстытуцыйным статусе Ўсебеларускі народны сход (УНС) павінен прайсьці ў красавіку.
«Сьледам за электаральнай кампаніяй на красавік заплянавана правядзеньне пасяджэньня Ўсебеларускага народнага сходу», — працытавала Лукашэнку дзяржаўнае агенцтва БелТА з пасяджэньня прэзыдыюму ЎНС.
На пасяджэньні ЎНС Лукашэнка выступіць з штогадовым пасланьнем да беларускага народу.
Аляксандар Лукашэнка паведаміў, што дэлегаты сходу заслухаюць справаздачу прэм’ера-міністра, які павінен прадставіць «контуры стратэгіі праграмы сацыяльна-эканамічнага разьвіцьця на наступную пяцігодку», ухваляць шэраг кадравых рашэньняў, прынамсі, судзьдзяў Канстытуцыйнага і Вярхоўнага судоў, а таксама абмяркуюць арганізацыйную структуру і камісіі УНС.
Чарговы раз Лукашэнка зьвярнуў увагу на неабходнасьць пазьбегнуць дваяўладзьдзя структураў.
«Усебеларускі народны сход павінен займаць сваю нішу ў дзяржаве і ня ўмешвацца ў кампэтэнцыю іншых дзяржаўных органаў. Нельга ствараць новыя нарады, перапіску і фармалізм. І галоўнае — не павінна быць сутыканьня лбамі адных органаў улады зь іншымі і ўсіх разам з Усебеларускім народным сходам. [...] Калі мы хочам мець эфэктыўную дзяржаву, то пачынаць трэба з аптымізацыі кіроўных працэсаў, татальнай дэбюракратызацыі і жалезнай выканаўчай дысцыпліны», — заявіў Лукашэнка.
- Паводле абноўленай рэдакцыі Канстытуцыі, афіцыйна прынятай на рэфэрэндуме ў лютым 2022 году, УНС — «найвышэйшы прадстаўнічы орган народаўладзьдзя». Максымальная колькасьць дэлегатаў УНС — 1200, тэрмін іх паўнамоцтваў — пяць гадоў. Пасяджэньні УНС павінны праводзіцца не радзей як адзін раз на год.
- УНС мусіць зацьвярджаць асноўныя кірункі ўнутранай і замежнай палітыкі, ваенную дактрыну, канцэпцыю нацыянальнай бясьпекі, праграмы сацыяльна-эканамічнага разьвіцьця Беларусі; у яго будзе права заканадаўчай ініцыятывы, ён зможа прапаноўваць зьмены і дапаўненьні ў Канстытуцыю, разглядаць пытаньне пра легітымнасьць выбараў, прапаноўваць рэфэрэндумы ды іншае.
- УНС таксама можа прымаць рашэньне аб зьняцьці з пасады прэзыдэнта Беларусі, калі той сыстэматычна ці груба парушае Канстытуцыю Беларусі альбо ўчыніў дзяржаўную здраду ці іншае цяжкае злачынства. УНС таксама мае права ўвесьці ў Беларусі надзвычайнае ці ваеннае становішча ў выпадку бязьдзеяньня прэзыдэнта.
- Пры гэтым у новай рэдакцыі Канстытуцыі няма забароны для Аляксандра Лукашэнкі адначасова займаць і пасаду прэзыдэнта, і пасаду старшыні УНС.
- Калі іншыя інстытуты ўлады (прэзыдэнт, Палата прадстаўнікоў, мясцовыя саветы) хаця б фармальна выбіраюцца, то ва Ўсебеларускі народны сход няма прамых выбараў.
Канстытуцыйная рэформа ў Беларусі-2022. Асноўнае
Якія паўнамоцтвы прапануюць забраць у прэзыдэнта?
З тэксту Канстытуцыі прапануюць забраць наступныя палажэньні пра прэзыдэнта:
- прызначае шэсьць чальцоў Цэнтравыбаркаму;
- са згоды Савету Рэспублікі прызначае на пасаду старшыняў Канстытуцыйнага суду, Вярхоўнага суду, Вышэйшага гаспадарчага суду зь ліку судзьдзяў гэтых судоў;
- вызваляе ад пасады старшыню і судзьдзяў Канстытуцыйнага, Вярхоўнага і Вышэйшага гаспадарчага судоў, старшыню і сяброў Цэнтральнай камісіі па выбарах і правядзеньні рэспубліканскіх рэфэрэндумаў, генэральнага пракурора;
- прызначае на пасаду і вызваляе ад пасады старшыню Камітэту дзяржаўнага кантролю.
Якія паўнамоцтвы даюцца «Ўсебеларускаму народнаму сходу»
Праект замацоўвае статус «Усебеларускага народнага сходу» як паралельнай парлямэнту структуры з вышэйшымі за яго паўнамоцтвамі.
Сярод іх:
- «Усебеларускі народны сход» зацьвярджае асноўныя кірункі ўнутранай і замежнай палітыкі, ваенную дактрыну, канцэпцыю нацыянальнай бясьпекі;
- зацьвярджае праграмы сацыяльна-эканамічнага разьвіцьця Рэспублікі Беларусі;
- заслухоўвае прэм’ер-міністра аб выкананьні праграмы сацыяльна-эканамічнага разьвіцьця Рэспублікі Беларусі;
- прапануе зьмены і дадаткі ў Канстытуцыю;
- прапануе правядзеньне рэспубліканскіх рэфэрэндумаў;
- мае права разглядаць пытаньне аб легітымнасьці выбараў;
- прымае рашэньне аб зьняцьці прэзыдэнта з пасады ў выпадку сыстэматычнага або грубага парушэньня ім Канстытуцыі альбо зьдзяйсьненьня дзяржаўнай здрады ці іншага цяжкага злачынства.
Што яшчэ ў праекце новай Канстытуцыі
- Здымаецца артыкул аб бестэрміновым прэзыдэнцтве, вяртаецца абмежаваньне двума тэрмінамі: «Адна і тая ж асоба можа быць прэзыдэнтам ня больш за два тэрміны». Але правіла мае дзейнічаць толькі для новаабраных прэзыдэнтаў.
- Уводзіцца імунітэт для былога прэзыдэнта: «Прэзыдэнт, які спыніў выкананьне сваіх паўнамоцтваў, ня можа быць прыцягнуты да адказнасьці за дзеяньні, учыненыя ў сувязі з ажыцьцяўленьнем ім прэзыдэнцкіх паўнамоцтваў».
- Закрываецца магчымасьць абірацца прэзыдэнтам тым, хто часова зьехаў: «Прэзыдэнтам можа быць абраны грамадзянін Рэспублікі Беларусі па нараджэньні, не маладзейшы за 40 гадоў, які валодае выбарчым правам, пастаянна пражывае ў Рэспубліцы Беларусі ня менш за 20 гадоў непасрэдна перад выбарамі, які ня мае і ня меў раней грамадзянства замежнай дзяржавы, або дазволу на жыхарства, або іншага дакумэнту замежнай дзяржавы, які дае права на льготы і іншыя перавагі».
- З праекту выключаны артыкул пра імкненьне Беларусі зрабіць сваю тэрыторыю бязьядзернай зонай, а дзяржаву – нэўтральнай.
«Заключныя і пераходныя палажэньні» праекту Канстытуцыі
- Паводле артыкулу 143 абмежаваньні на прэзыдэнцкія тэрміны ўступяць у сілу толькі пасьля наступных прэзыдэнцкіх выбараў: «Зьмены Канстытуцыі, якія абмяжоўваюць колькасьць тэрмінаў, на працягу якіх адна і тая ж асоба можа займаць пасаду прэзыдэнта, уступаюць у сілу зь дня ўступленьня на пасаду зноў абранага прэзыдэнта». Паводле літары артыкулу, Лукашэнка можа балятавацца ў прэзыдэнты яшчэ прынамсі двойчы.
- Таксама паводле артыкулу 143 ніякіх датэрміновых выбараў не прадугледжана, у тым ліку і прэзыдэнцкіх: «Дзяржаўныя органы (службовыя асобы) ажыцьцяўляюць сваю дзейнасьць на працягу тэрміну, на які яны былі ўтвораныя (абраныя, прызначаныя), альбо да спыненьня іх паўнамоцтваў ва ўстаноўленым парадку.
- Паводле артыкулу 144 дзейны кіраўнік дзяржавы можа прэтэндаваць на пасаду старшыні Ўсебеларускага народнага сходу: «Закон, які вызначае кампэтэнцыю, парадак фармаваньня і дзейнасьці Ўсебеларускага народнага сходу, падлягае прыняцьцю на працягу году з дня ўступленьня ў сілу зьменаў Канстытуцыі. У мэтах арганізацыі належнай працы Ўсебеларускага народнага сходу прэзыдэнт, які займае гэтую пасаду на дату ўступленьня ў сілу зьменаў Канстытуцыі, можа быць абраны старшынём Усебеларускага народнага сходу».
Форум