Сьцісла:
- Фэйкавыя кандыдаты павінны стаць часткай, элемэнтам звыклага выбарчага рытуалу.
- Сыход з кампаніі Бобрыкава і Чамаданавай, магчыма, зьяўляецца часткай першапачатковага сцэнару. Дзеля таго каб падтрымліваць цікавасьць да выбарчай кампаніі, штучна ствараць ілюзію інтрыгі. Але звонку гэта выглядае трохі няўклюдна.
- Другое магчымае тлумачэньне гэтага кроку двух прэтэндэнтаў палягае ў тым, што ўлады на хаду зьмянілі сцэнар кампаніі. Бо нешта пайшло ня так.
12 лістапада адразу два зь сямі патэнцыйных кандыдатаў у прэзыдэнты заявілі пра рашэньне зьняцца з выбараў на карысьць Аляксандра Лукашэнкі. Гэта зрабілі старшыня Саюзу афіцэраў Сяргей Бобрыкаў і галоўны ідэоляг Менгарвыканкаму Вольга Чамаданава.
Раней ужо даводзілася пісаць, што вылучэньне паралельна з Аляксандрам Лукашэнкам яшчэ некалькіх прэтэндэнтаў, пасьлядоўных прыхільнікаў уладара, стварае дзіўную сытуацыю з гледзішча нармальнай лёгікі. Яны павінны быць нібыта ягонымі апанэнтамі — і адначасова падтрымліваць існы рэжым і ягоную палітыку. Маўляў, я іду кандыдатам у прэзыдэнты, каб падтрымаць адзінага і незаменнага правадыра. Такая практыка існуе ў Расеі, некаторых краінах Цэнтральнай Азіі. Але ў Беларусі раней такое не практыкавалася ў настолькі непрыкрытым выглядзе.
Першае пытаньне, якое ўзьнікае: як назваць гэтых асобаў? Альтэрнатыўнымі прэтэндэнтамі іх лічыць нельга, бо ніякай палітычнай альтэрнатывы яны не прапануюць. У незалежных мэдыя прыжылося слова «спойлеры». Аднак у дадзеным выпадку гэта не зусім дакладны тэрмін. Бо спойлер — гэта кандыдат, які адцягвае на сябе частку галасоў у іншага кандыдата з падобнай праграмай, паніжаючы тым самым ягоныя шанцы на перамогу. Напрыклад, падчас выбарчай кампаніі 2020 году спойлерамі былі Ганна Канапацкая, Андрэй Дзьмітрыеў, Сяргей Чэрачань, якія забіралі галасы ў Сьвятланы Ціханоўскай. Ад каго адцягваюць электарат цяперашнія кандыдаты, незразумела. Тым больш што рэальнага падліку галасоў не прадбачыцца.
Ёсьць яшчэ такое слова «спарынг-партнэры». Але яно таксама недакладна адлюстроўвае цяперашнюю сытуацыю. Бо, напрыклад, у спорце спарынг-партнэр — гэта спартовец, які дапамагае іншаму спартоўцу на трэніроўках падрыхтавацца да важнага спаборніцтва, адпрацаваць прыёмы, тэхніку. Але ён павінен імітаваць рэальнае спаборніцтва, супраціўляцца. А ўявіць, што цяперашнія кандыдаты будуць сапраўды спрачацца з Лукашэнкам, спаборнічаць зь ім, немагчыма.
Гэтыя фэйкавыя кандыдаты павінны стаць часткай, элемэнтам звыклага выбарчага рытуалу і неяк уплываць на зусім апалітычных выбарцаў, для якіх зьмест выбараў зусім ня мае значэньня. Для іх, як калісьці казала Натальля Качанава, выбары — гэта сьвята, буфэт ды іншыя вонкавыя атрыбуты.
З самага пачатку было відавочна, што ўдзел у выбарчай кампаніі гэтых эрзац-кандыдатаў будзе сьмешны і кур’ёзны. Так і здарылася.
Старшыня Саюзу афіцэраў Сяргей Бобрыкаў тлумачыць свой сыход з выбарчай кампаніі тым, што з моманту рэгістрацыі ініцыятыўнай групы яму пачалі паступаць шматлікія звароты афіцэраў з прапановай зьняцца з выбараў. Дзеля таго «каб забясьпечыць згуртаванасьць афіцэрскага корпусу, не дапусьціць дваякіх думак сярод вайскоўцаў, каб падтрымаць дзейнага кіраўніка дзяржавы і нашага лідэра».
Тады навошта было вылучацца? Ня ведаў пра магчымасьць «дваякіх думак сярод вайскоўцаў»? А прызнаньне шматлікіх зваротаў з боку афіцэрскага корпусу сьведчыць пра тое, што рашэньне вылучацца не абмяркоўвалася ў Саюзе афіцэраў. І ці існуе ў такім выпадку рэальна такая арганізацыя? Хто тады загадаў таварышу Бобрыкаву вылучацца?
Вольга Чамаданава патлумачыла, што здымае кандыдатуру, бо Лукашэнка — лепшы за яе, і існуе такі запыт грамадзтва, трэба кансалідавацца «вакол нашага прэзыдэнта». Атрымліваецца, раней яна лічыла, што яе кандыдатура — лепшая, чым Лукашэнкі? Ці не крамольная такая выснова ў цяперашняй Беларусі?
Але немагчыма шукаць лёгікі там, дзе яе проста ня можа быць. Узьнікае толькі адно пытаньне: які сэнс ва ўсіх гэтых дзіўных з нармальнага гледзішча паваротах выбарчай кампаніі?
Варыянт першы. Гэта частка першапачатковага сцэнару. Так было задумана. Хоць бы дзеля таго, каб падтрымліваць цікавасьць да выбарчай кампаніі, штучна стварыць ілюзію інтрыгі. Вось жа траіх прэтэндэнтаў адсеялі на этапе рэгістрацыі ініцыятыўных груп, двое выйшлі з кампаніі самі, яшчэ хтосьці не зьбярэ неабходныя 100 тысяч подпісаў. І на фінішы апынуцца 3–4 кандыдаты. Як і прадказваў старшыня ЦВК Ігар Карпенка.
Наяўнасьць такога першапачатковага сцэнару магчымая, але ня вельмі верагодная. Бо звонку гэта выглядае трохі няўклюдна. Два кандыдаты раптам у адзін дзень сынхронна вырашылі зьняцца з выбараў. Адначасова ім прыйшла ў галаву адна і тая ж думка. Прычым тлумачэньне такога рашэньня даволі нязграбнае. Публіка не паверыць. Вельмі імаверна, што Бобрыкаву і Чамаданавай спачатку загадалі вылучацца, а потым іх прымусілі зьняцца.
Варыянт другі. Улады на хаду зьмянілі сцэнар кампаніі. Бо нешта пайшло ня так, і атачэньне Лукашэнкі адчула нейкую няўпэўненасьць. Таму і мітусяцца. У гэтым пляне вельмі паказальныя словы Бобрыкава наконт «дваякіх думак сярод вайскоўцаў». То бок трэба разумець так, што адназначнай падтрымкі Лукашэнкі ў вайсковым асяродзьдзі няма?
Выбары 2025 году ў Беларусі
- Выбары прэзыдэнта Беларусі прызначылі на 26 студзеня 2025 году — нашмат раней, чым можна было чакаць. Паводле заканадаўства, сёмыя прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі павінны былі адбыцца не пазьней за 20 ліпеня 2025 году.
- Аляксандар Лукашэнка адразу ж заявіў пра намер працягнуць сваю ўладу над краінай яшчэ прынамсі на 5 гадоў. Гэтыя выбары сталі сёмымі для аўтарытарнага кіраўніка дзяржавы. Колькі часу Лукашэнка застаецца ва ўладзе: онлайн-лічыльнік.
- Офіс Сьвятланы Ціханоўскай, Аб’яднаны пераходны кабінэт і Каардынацыйная рада пасьля гэтага выпусьцілі сумесную заяву, у якой падкрэсьлілі, што электаральная кампанія праводзіцца ў сытуацыі глыбокага палітычнага крызісу ў Беларусі, а Аляксандар Лукашэнка незаконна ўтрымлівае ўладу шляхам рэпрэсіяў супраць беларускага грамадзтва, і заклікалі беларусаў «выказаць свой пратэст шляхам галасаваньня супраць усіх, хто крадзе нашае права голасу».
- Гэтыя выбары ў Беларусі пры Лукашэнку насілі, паводле міжнародных арганізацый, несвабодны і недэмакратычны характар. Выбарчая кампанія праходзіла ва ўмовах шырокамаштабных рэпрэсій і палітычнага крызісу, які цягнецца ад папярэдніх прэзыдэнцкіх выбараў 2020 году. 97% членаў выбаркамаў працавала на папярэдніх выбарах, вынікае з дакладу ініцыятывы былых сілавікоў BelPol.
- Паводле ЦВК, яўка на выбарах склала 86,82%. Ужо ў ноч на 27 студзеня Цэнтральная выбарчая камісія заявіла, што за Лукашэнку прагаласавалі 86,82% выбарнікаў. 3 лютага ў ЦВК заявілі, што згодна з канчатковымі вынікамі Аляксандар Лукашэнка атрымаў 5 136 293 галасы (86,82%), Сяргей Сыранкоў — 189 740 галасоў, Алег Гайдукевіч — 119 272 галасы, Ганна Канапацкая — 109 760 галасоў, Аляксандар Хіжняк — 102 789 галасоў.
- У Эўрапарлямэнце 22 студзеня ўхвалілі рэзалюцыю, у якой заклікалі не прызнаваць прэзыдэнцкія выбары 26 студзеня і легітымнасьць Лукашэнкі. Праваабаронцы Libereco і «Вясны» назвалі выбары ў Беларусі «прапагандысцкім шоў», Міжнародны інстытут дэмакратыі і садзейнічаньня выбарам — «„самапрызначэньнем“ Лукашэнкі», а гендакладчык ПАРЭ па дэмакратычнай Беларусі Рышард Пэтру заявіў, што яны «стануць чарговай фікцыяй». У Amnesty International адзначылі ўзмацненьне палітычных рэпрэсій перад выбарамі.
- Папярэднія выбары 9 жніўня 2020 году прайшлі ва ўмовах масавых фальсыфікацыяў і адзначыліся самымі масавымі пратэстамі за ўсю гісторыю незалежнай Беларусі. Вынікі выбараў не прызнала міжнародная супольнасьць, краіны Захаду неаднойчы ўводзілі санкцыі супраць рэжыму Лукашэнкі, якога ня лічаць легітымным прэзыдэнтам Беларусі. Палітычны крызіс, які ўзьнік пасьля выбараў 2020 году ў Беларусі, і шырокамаштабныя рэпрэсіі ў краіне працягваюцца дагэтуль. У сувязі з пагрозай палітычнага перасьледу Беларусь пасьля 2020 году, паводле розных ацэнак, пакінулі сотні тысяч беларусаў. У Беларусі ліквідавалі амаль амаль усе палітычныя партыі, грамадзкі сэктар краіны, пачынаючы з пасьлявыбарчага пэрыяду 2020 году, страціў больш за 1,8 тысячы некамэрцыйных арганізацыяў. Пасьля выбараў 2020 году ў Беларусі прызналі «экстрэмісцкімі фармаваньнямі/арганізацыямі» і заблякавалі практычна ўсе незалежныя СМІ, журналісты гэтых мэдыя сутыкнуліся з затрыманьнямі, адміністрацыйным і крымінальным перасьледам, многія вымушана пакінулі краіну і працягнулі працаваць з-за мяжы.
Форум