Ён паведаміў, што зьбіраецца ўдзельнічаць у прэзыдэнцкіх выбарах 2025 года, а таксама распавёў пра сваё бачаньне завяршэньня вайны ва Украіне. Многія ягоныя высновы і сьцьвярджэньні гучалі супярэчліва.
Сьцісла:
- Чым больш Лукашэнка згадвае апазыцыю ў зьняважлівым тоне, тым больш падвышае яе ролю, надае ёй дадатковую суб’ектнасьць.
- Лукашэнка вымушаны апраўдвацца за адсутнасьць канкурэнцыі на выбарах.
- Кіраўнік Беларусі заявіў, што зьбіраецца ўдзельнічаць у прэзыдэнцкіх выбарах 2025 года.
- Лукашэнка заявіў, што Расея гатовая вярнуць Украіне захопленыя тэрыторыі, калі насельніцтва, якое там жыве, на рэфэрэндуме прагаласуе за гэта.
Адметна, што палітычную ацэнку сытуацыі Лукашэнка пачаў, як і звычайна ў апошні час, з выкрыцьця сваіх палітычных апанэнтаў, якія ўцяклі за мяжу. І гэта трохі дзіўна. Бо ўплыў дэмакратычных сілаў замежжа на ўнутрыпалітычную сытуацыю ў Беларусі мінімізаваўся з-за жорсткіх рэпрэсій. Але Лукашэнка фактычна пры кожным выхадзе ў публічную прастору ўзгадвае «беглых». Тым самым ён сам надае ім дадатковую суб’ектнасьць, палітычную вагу.
І чым больш ён іх прыніжае («ні адзін з варыянтаў, нават самы радыкальны, у іх ня пройдзе ў Беларусі», «шчокі надзьмулі, надзьмуліся»), тым больш падвышае іх ролю. Тым самым канстатуе, што спроба з дапамогай цяперашніх выбараў «перагарнуць старонку», легітымізаваць той рэжым, які склаўся пасьля 2020 году, не ўдаецца.
І такія супярэчнасьці — на кожным кроку. З аднаго боку, ён цьвердзіць, што «нідзе ў сьвеце адкрытых, сумленных, прынцыповых выбараў, як у Беларусі, няма». А зь іншага боку, сам жа і абвяргае гэта, кажа:
«Калі мы, прабачце мне, соплі распусьцім і будзем змагацца за дэмакратыю і нейкую эфэмэрную свабоду...»
І спрабуе апраўдацца за адсутнасьць рэальнай канкурэнцыі на цяперашніх выбарах. Маўляў, «ня тыя ўжо часы, калі натоўпам ішлі на выбары». І згадаў нядаўнюю заяву кіраўніка Цэнтральнай выбарчай камісіі Ігара Карпенкі: калі нехта хоча шоў на выбарах, трэба ісьці ў цырк. То бок, паводле яго, рэальная канкурэнцыя на выбарах — гэта шоў, якое нам не патрэбна. Прывёўшы ў якасьці прыкладу Украіну, Лукашэнка зрабіў выснову, што дэмакратыя — гэта вайна. І нават загадзя патлумачыў, чаму на наступных прэзыдэнцкіх выбарах таксама ня будзе канкурэнцыі:
«Людзі пачынаюць разумець: прэзыдэнт у Беларусі — гэта вельмі цяжкая праца! І ня кожны на гэта рашыцца».
І, дарэчы, пра прэзыдэнцкія выбары. На пытаньне, ці пойдзе ён на іх у якасьці кандыдата, адказаў:
«Пайду, пайду, пайду. Перадайце ім (беларускай апазыцыі — Аўт.), што пайду! І чым складаней будзе абстаноўка, чым яны будуць больш напружваць вас, мяне і грамадзтва, тым хутчэй я пайду на гэтыя выбары». А яшчэ дадаў, што пакідаць прэзыдэнцкую пасаду ў такі няпросты і нявызначаны пэрыяд будзе раўназначна здрадзе. «Ніхто нікому ўладу не аддасьць», — катэгарычна заявіў Лукашэнка.
А потым пачаў выкручвацца, крыху адступаць ад сказанага: маўляў, наперадзе яшчэ год да прэзыдэнцкіх выбараў і «многае можа зьмяніцца», «каб, нават калі цяперашні прэзыдэнт ня пойдзе на выбары, вы запомнілі...»
З аднаго боку, разважае пра «мадэрнізацыю ўлады», а потым прызнае, што «нейкая слабая мадэрнізацыя», вельмі эвалюцыйная, бо рэзкія павароты небясьпечныя, вось ва Ўкраіне яны прывялі да вайны.
З аднаго боку, «роля парлямэнта будзе падвышацца», а зь іншага боку — частку паўнамоцтваў перадаём іншым органам улады. То бок, забіраем паўнамоцтвы ў парлямэнта і перадаём Усебеларускаму народнаму сходу.
З аднаго боку, «мы заўсёды будзем адзіныя з Расеяй», а зь іншага боку, «ні ў Расеі, ні ў Беларусі не падтрымаюць аб’яднаньне дзьвюх дзяржаў». Далей Лукашэнка кажа:
«Калі б АБСЭ захацела да нас прыехаць і зрабіла б такі запыт, мы б яго разгледзелі. Хутчэй за ўсё станоўча. Але яны не прасіліся».
А потым сам сябе абвяргае: «Ну, навошта іх сюды клікаць?.. Ну які сэнс запрашаць?»
Насамрэч, паводле афіцыйнай інфармацыі, 8 студзеня пастаянны прадстаўнік Беларусі пры міжнародных арганізацыях у Вене Андрэй Дапкюнас афіцыйна праінфармаваў дырэктара Бюро па дэмакратыі і правах чалавека АБСЭ Матэа Мекачы аб тым, што Менск «устрымаецца ад запрашэньня назіральнай місіі» гэтай арганізацыі на беларускія выбары.
Адзіная сьвежая інфармацыя, якую абнародаваў Лукашэнка, тычыцца вайны ва Ўкраіне. Паводле яго, Расея гатовая вярнуць Украіне захопленыя тэрыторыі, калі насельніцтва, якое там жыве, на рэфэрэндуме прагаласуе за гэта. Даслоўна ён сказаў:
«Расейцы пагадзіліся ўсходнія землі аддаць на разгляд будучым пакаленьням — правядуць рэфэрэндум: захочаце ва Ўкраіне жыць — будзеце ва Ўкраіне, у Расеі — у Расеі. Гэта адступленьне».
Здаецца, гэта — чарговы экспромт Лукашэнкі. І можна чакаць з Масквы абвяржэньня гэтых словаў.
Што трэба ведаць пра Адзіны дзень галасаваньня — 2024
- 25 лютага 2024 году ў Беларусі праходзіць так званы Адзіны дзень галасаваньня, у рамках якога выбіраюць дэпутатаў Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу 8-га скліканьня і дэпутатаў мясцовых саветаў 29-га скліканьня.
- Пратаколы з камісій павінны паступіць у ЦВК не пазьней за 29 лютага.
- Датэрміновае галасаваньне праходзіла з 20 па 24 лютага. ЦВК заявіла, што за 5 дзён датэрмінова прагаласавалі 41,71% грамадзян, якія ўключаныя ў сьпісы для галасаваньня.
- Парог яўкі на гэтых выбарах адменены — яны адбудуцца пры любой колькасьці выбарнікаў. Незалежных назіральнікаў на выбарах няма, як і апазыцыйных кандыдатаў. Прозьвішчы сябраў выбарчых камісіі засакрэчаныя. На ўчастках узмацнілі ахову.
- Перадвыбарная агітацыя праходзіла з 31 студзеня па 24 лютага, рэгістрацыя кандыдатаў — з 16 студзеня да 30 студзеня.
- Прадстаўнікі кампаніі «Праваабаронцы за свабодныя выбары» падкрэсьлілі, што ў сувязі з рэпрэсіўнымі рызыкамі будзе працаваць экспэртная місія, а не «клясычнае» назіраньне, якое ажыцьцяўлялася падчас ранейшых кампаній.
- Палітычны аглядальнік Валер Карбалевіч лічыць, што Лукашэнка разглядае выбары як «ваенную апэрацыю». Ён упэўнены, што абсалютная большасьць як сярод прыхільнікаў, так і сярод праціўнікаў Лукашэнкі выдатна разумее, што ў сёньняшніх умовах гэта суцэльная імітацыя.
- Улады вырашылі не запрашаць АБСЭ для назіраньня празь Бюро дэмакратычных інстытутаў і правоў чалавека (БДІПЧ). АБСЭ cкрытыкавала ўлады Беларусі за гэтую адмову.
- Кіраўнік штабу місіі назіральнікаў ад СНД Леанід Анфімаў заявіў, што ў Вярхоўны суд падалі 6 скаргаў аб выбарах. Назіральнікі ад СНД прапанавалі іх лічыць «неабгрунтаванымі».
- Выбары ў Савет Рэспублікі Нацыянальнага сходу 8-га скліканьня адбудуцца 4 красавіка 2024 году. Вылучэньне кандыдатаў у члены СР мясцовымі саветамі дэпутатаў, выканаўчымі і распарадчымі органамі павінна адбыцца не пазьней за 21 сакавіка 2024-га.
- Электаральная кампанія праходзіць на фоне маштабных рэпрэсій і зачысткі палітычнага поля ад апазыцыі. Незалежных назіральнікаў на выбарах няма: Бюро па дэмакратычных інстытутах і правах чалавека Арганізацыі па бясьпецы і супрацоўніцтве ў Эўропе (БДІПЧ АБСЭ) запрашэньня не атрымала.
- На гэтых выбарах няма і апазыцыйных кандыдатаў — да выбараў дапусьцілі толькі ляяльных рэжыму кандыдатаў. Паводле кіраўніка ЦВК Ігара Карпенкі, усе 12 скаргаў на адмовы ў рэгістрацыі кандыдатаў у дэпутаты (у тым ліку 2 скаргі ў суды) адхілілі.
- Па выніках датэрміновага галасаваньня ЦВК даў справаздачу аб рэкорднай яўцы выбарнікаў — 41,71%. Незалежныя назіральнікі называюць датэрміновае галасаваньне адным з мэханізмаў масавых фальсыфікацый.
- З 1996 году незалежныя назіральнікі не прызналі ніводную выбарчую кампанію ў Беларусі транспарэнтнай і адпаведнай стандартам АБСЭ.
