Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Супрацоўнік КДБ: «Сустрэча з Геніюш памяняла мой лёс». У Празе ўспаміналі выбітную беларускую паэтку


Плякат да выставы ў Празе, прысьвечанай Ларысе Геніюш
Плякат да выставы ў Празе, прысьвечанай Ларысе Геніюш

Нацыянальная бібліятэка і Славянская бібліятэка ў Празе сумесна з суполкай беларусаў Чэхіі «Скарына» зладзілі выставу «Толькі ў Чэхіі я была цалкам беларускай» і вечарыну, прысьвечаную Ларысе Геніюш, прымеркаваную да 40-й гадавіны яе адыходу з жыцьця.

У залі старажытнага будынка Нацыянальнай бібліятэкі сабралася некалькі дзясяткаў чалавек. Прадстаўніца беларускай нацыянальнай меншасьці пры ўрадзе Чэскай Рэспублікі, сябра Рады БНР Алена Коварава на пачатку імпрэзы зазначыла, што ў сучаснай Беларусі немагчыма публічным чынам ушанаваць памяць выдатнай паэткі, але можна зрабіць гэта ў Празе, у сталіцы Чэхіі, дзе Ларыса Геніюш пражыла крыху больш за дзесяць гадоў, насычаныя падзеямі і творчасьцю.

Перакладчыца Вераніка Бяльковіч, унук паэткі Міхась Геніюш і вядоўца імпрэзы Алена Коварава
Перакладчыца Вераніка Бяльковіч, унук паэткі Міхась Геніюш і вядоўца імпрэзы Алена Коварава

Пісьменьнік Уладзімер Арлоў наведваў Ларысу Геніюш у Зэльве — па яго словах, зь сябрамі паміж сабой яны называлі паэтку «бабуляй», у мэтах кансьпірацыі (Геніюш была пад пільным наглядам дзяржбясьпекі).

«Нязломная грамадзянка БНР і непахісны маральны аўтарытэт — такой яны была для нас, — прыгадвае Арлоў. — Кожная паездка да яе была важным крокам у асэнсаваньні і ўсьведамленьні Беларусі. „А што б зрабіла бабуля?“ — пытаўся я, дый ня толькі я, калі ўзьнікалі складаныя сытуацыі. Думаю, што сёньня шмат хто задае сабе такое пытаньне, бо лёс Геніюш — красамоўнае пацьверджаньне, што чалавек можа выстаяць у супрацьстаяньні з тыраніяй».

Кіраўнік аддзелу дасьледаваньняў Інстытуту таталітарызму, гісторык Пэтр Главачэк назваў Ларысу Геніюш «люстэркам ХХ стагодзьдзя»: «Яна паказала прыклад, як жыць у часы тыраніі, захоўваючы і хрысьціянскі, і грамадзянскі гонар».

Гісторык Пэтр Главачэк
Гісторык Пэтр Главачэк

Унук Ларысы Геніюш Міхась расказаў пра свае ўражаньні ад бабулі. Да пэўнага часу ён яе ўспрымаў менавіта як бабулю, да якой мог прыяжджаць у госьці з Польшчы раз на два гады (часьцей не дазвалялі савецкія ўлады).

«Калі мне стала вядома, колькі паважаных людзей называлі яе „бабуляй“, колькі прыйшло і прыехала на пахаваньне, я зразумеў, што яна ня проста мая бабуля», — кажа Міхась Геніюш. Праўда, праводзіць бабулю ў апошні шлях улады яму не дазволілі: на пахаваньне паехалі бацькі Міхася і ягоны малодшы брат: «Нам сказалі — досыць і траіх, чацьвёрты лішні».

Міхась Геніюш, унук паэткі
Міхась Геніюш, унук паэткі

Прыгадаў спадар Міхась і эпізод, які адбыўся падчас прэзэнтацыі зборніка дзіцячых вершаў Ларысы Геніюш «Унукам», які быў выдадзены ў 2018 годзе Глебам Лабадзенкам. У залі сядзеў мужчына, які папрасіў слова пад канец імпрэзы. Ён сказаў, што ў свой час працаваў у «органах» (відавочна, у КДБ) і мусіў сачыць за Янкам і Ларысай Геніюшамі. Аднойчы ён дапамог паэтцы данесьці вёдры з вадой, Геніюш запрасіла яго дахаты, пачаставала, падаравала кніжку. «Я зразумеў, што гэта зусім іншы чалавек — добры, высакародны. Гэтая сустрэча паўплывала на ўсё маё жыцьцё!» — сказаў былы супрацоўнік органаў.

У часе імпрэзы, прысьвечанай Ларысе Геніюш
У часе імпрэзы, прысьвечанай Ларысе Геніюш

На вечарыне гучалі вершы Ларысы Геніюш у арыгінале і па-чэску, у перакладзе Макса Шчура, прысутныя маглі пазнаёміцца з экспазыцыяй, у якой былі сабраныя ў тым лікуе і прыжыцьцёвыя творы паэткі, а таксам набыць адно з апошніх выданьняў — кнігу, перакладзеную на чэскую мову Сьвятланай Вранавай.

Кніга Ларысы Геніюш, падпісаная сьпеваку Міхасю Забэйду-Суміцкаму
Кніга Ларысы Геніюш, падпісаная сьпеваку Міхасю Забэйду-Суміцкаму

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG