Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Сёньня 50 гадоў тэлеапэратару Дзьмітрыю Завадзкаму, які зьнік 22 гады таму


Дзьмітры Завадзкі
Дзьмітры Завадзкі

28 жніўня споўнілася б 50 гадоў тэлеапэратару Дзьмітрыю Завадзкаму, беларускаму журналісту, супрацоўніку Грамадзкай расейскай тэлевізіі (ОРТ, цяпер — Першы канал). Ён зьнік 7 ліпеня 2000 году, на той момант яму было 27 гадоў

Раніцай таго дня Завадзкі выехаў з дому ў Нацыянальны аэрапорт Менск сустракаць Паўла Шарамета, карэспандэнта ОРТ па Беларусі, які прылятаў з Масквы. З тых часоў Завадзкага больш ніхто ня бачыў. Ягоны аўтамабіль быў знойдзены ў аэрапорце.

З 1994 па 1996 год Завадзкі працаваў у апэратарскім пуле Аляксандра Лукашэнкі, затым стаў працаваць на ОРТ. Летам 1997 году ён разам з Паўлам Шараметам быў арыштаваны і абвінавачаны ў незаконным перасячэньні беларуска-літоўскай мяжы падчас здымак рэпартажу, яго ўмоўна асудзілі на паўтара года пазбаўленьня волі. З кастрычніка 1999 году па травень 2000-га Завадзкі працаваў у Чачэніі, дзе з Шараметам здымаў фільм «Чачэнскі дзёньнік».

У 2002 годзе Менскі абласны суд прызнаў вінаватым у выкраданьні Завадзкага групу былога байца спэцпадразьдзяленьня МУС «Алмаз» Валерыя Ігнатовіча. Ігнатовіч, а таксама прызнаны вінаватым у выкраданьні Максім Малік засуджаныя на пажыцьцёвае зьняволеньне. Былога курсанта Акадэміі МУС Аляксея Гуза і беспрацоўнага Сяргея Савушкіна, якія таксама праходзілі падазраванымі ў гэтай справе, у выніку прызналі вінаватымі ў іншых злачынствах і засудзілі на 25 гадоў пазбаўленьня волі ў калёніі ўзмоцненага рэжыму і 12 гадоў пазбаўленьня волі ў калёніі строгага рэжыму адпаведна.

Вэрсія забойства

Афіцыйныя вэрсія — забойства з помсты за інтэрвію Завадзкага «БДГ», у якім ён згадаў пра беларускіх наёмнікаў. Сям’я лічыць, што прычынай быў фільм пра вайну ў Чачэніі.

«Я схіляюся да таго, што прычынай стаў фільм „Чачэнскі дзёньнік“, — кажа Сьвятлана Завадзкая. — Ён павінен быў выйсьці на ОРТ 10 ліпеня 2000-га. Па тэлевізіі круцілі анонс гэтай стужкі аўтарства Паўла Шарамета. Магчыма, наверсе спалохаліся. Ня выключана, што 7 ліпеня Дзіму ўзялі, каб даведацца пра зьмест, ці будзе там нешта пра Беларусь. Але, седзячы ў Менску, мантаваць ён, вядома, ня мог. Магчыма, яго катавалі, а калі ўбачылі, што ня змогуць схаваць сьлядоў, забілі...»

Падчас сьледзтва старанна вывучалі біяграфію Дзьмітрыя, у якой не было ніякіх чорных плямаў, успамінае Сьвятлана.

«Адзінае, за што ўдалося зачапіцца, вось гэтае інтэрвію «БДГ». І ў мяне такое ўражаньне, што ўжо потым да гэтага інтэрвію проста падцягнулі абвінавачаных. Гэтая вэрсія толькі на першы погляд моцная, але навошта бандытам было браць Дзіму ў аэрапорце, калі якраз напярэдадні ён адзін езьдзіў на рыбалку? І чаму камэры, як на зло, менавіта 7 ліпеня не працавалі і пост міліцэйскі ў аэрапорце зьнялі? Гэта ўсё Ігнатовіч зрабіў?»

Цела няма

27 лістапада 2003 году суд Фрунзэнскага раёну Менску прызнаў Завадзкага памерлым, хоць яго цела так і не было знойдзена. У сакавіку 2004 году пракуратура прыпыніла расьсьледаваньне справы аб выкраданьні Завадзкага «у сувязі зь неадшуканьнем бязь вестак зьніклай асобы». У 2005 годзе расьсьледаваньне было адноўлена, але ў красавіку 2006-га зноў прыпыненае.

У 2019 годзе ўдава Завадзкага Сьвятлана зьвярнулася ў Следчы камітэт Беларусі з просьбай дапытаць у якасьці сьведак асобаў, прозьвішчы якіх назваў у інтэрвію DW экс-баец беларускага САХР Юры Гараўскі. Гараўскі прызнаўся ва ўдзеле ў палітычных забойствах грамадзкіх дзеячаў і палітыкаў Беларусі і назваў прозьвішчы іншых выканаўцаў злачынстваў.

У студзені 2020 году ўдава Завадзкага атрымала афіцыйны адказ Сьледчага камітэту з адмовай аднавіць прыпыненае папярэдняе расьсьледаваньне ў справе выкрадзенага апэратара.

У пачатку 2000-х гадоў былі апублікаваныя дакумэнты, зь якіх вынікала, што з апазыцыйнымі палітыкамі і грамадзкімі дзеячамі расправіўся спэцыяльна створаны для гэтага «эскадрон сьмерці». Сярод датычных да выкраданьняў згадваліся былы дзяржсакратар Рады бясьпекі Віктар Шэйман, былыя кіраўнікі МУС Уладзімер Навумаў і Юры Сівакоў і былы камандзір брыгады спэцназу ўнутраных войскаў МУС Дзьмітры Паўлічэнка. З гэтай прычыны ім быў забаронены ўезд на тэрыторыю Эўразьвязу і санкцыі адносна іх ніколі не скасоўваліся.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG