Лінкі ўнівэрсальнага доступу

27 ліпеня і Дэклярацыя аб дзяржаўным сувэрэнітэце. Факты, відэа, тэст


Шэсьце па праспэкце ў гадавіну Дэклярацыі аб дзяржаўным сувэрэнітэце. Менск, 27 ліпеня 1992 году
Шэсьце па праспэкце ў гадавіну Дэклярацыі аб дзяржаўным сувэрэнітэце. Менск, 27 ліпеня 1992 году

У 1990 годзе Вярхоўны Савет БССР прыняў Дэклярацыю аб дзяржаўным сувэрэнітэце Беларусі. ​Тая дэклярацыя фактычна мела рэкамэндацыйны характар, але яе прыняцьце стала першым сур’ёзным юрыдычным крокам у кірунку сувэрэннай Беларусі.

Ад 1991 году да ініцыяванага Аляксандрам Лукашэнкам рэфэрэндуму 1996 году 27 ліпеня ў Беларусі адзначалася як Дзень Незалежнасьці.


Што варта ведаць пра гэты дзень. Сьцісла

  • БССР зьяўлялася сувэрэннай дзяржавай паводле арт. 68 і 69 Канстытуцыі БССР 1978 году, але Беларускі Народны Фронт патрабаваў абвяшчэньня поўнай палітычнай незалежнасьці і выхаду з СССР. Гэтую ідэю не падтрымала камуністычная дэпутацкая большасьць.
  • 12 чэрвеня 1990 году Дэклярацыю аб сувэрэнітэце прыняў Вярхоўны Савет РСФСР, старшынём якога быў Барыс Ельцын. На той момант Ельцын палітычна змагаўся з прэзыдэнтам СССР Міхаілам Гарбачовым, і каб зьнівэляваць «эфэкт Ельцына», Гарбачоў прапанаваў іншым рэспублікам прыняць дэклярацыі — але фармальныя, бяз выхаду з СССР, пра які раней заявілі Літва, Латвія і Эстонія.
  • Прыняцьце Дэклярацыі 27 ліпеня 1990 году Вярхоўным Саветам БССР было вынікам таго, што супалі інтарэсы розных групаў і асобаў. БНФ на чале зь Зянонам Пазьняком бачыў гэта як этап да сапраўднай незалежнасьці з выхадам з СССР. Значная частка астатніх дэпутатаў (прадстаўнікоў кіраўнічай партыйнай і гаспадарчай эліты) спадзявалася атрымаць большыя правы. Нарэшце, Міхаіл Гарбачоў імкнуўся аслабіць кіраўніка Расеі Ельцына.
  • Камуністычныя дэпутаты выкрасьлілі з праекту БНФ усё, што гарантавала сапраўдную незалежнасьць, і прынялі Дэклярацыю ў такім выглядзе, што Васіль Быкаў ацаніў яе як фармальнасьць, якая «наўрад ці каго можа ўзрушыць». Аднак Дэклярацыя заклала падмурак для абвяшчэньня 25 жніўня 1991 году незалежнасьці Беларусі.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG