У чацьвер стала вядома, што расейскія вайскоўцы захапілі комплекс будынкаў даўно закрытай пасьля аварыі Чарнобыльскай атамнай электрастанцыі, якая знаходзіцца на шляху зь Беларусі ў Кіеў.
Як піша «Голас Амэрыкі», у Белым доме заявілі аб абурэньні ў сувязі з паведамленьнямі аб захопе Расеяй аб’ектаў у Чарнобылі, дзе знаходзіцца атамная электрастанцыя, якая шмат гадоў не працуе.
Расейскія і ўкраінскія войскі ў чацьвер уступілі ў сутычку за кантроль над Чарнобылем, месцам самай страшнай у сьвеце радыяцыйнай катастрофы, якая стала адным з фактараў распаду Савецкага Саюзу.
«Нашы абаронцы аддаюць свае жыцьці, каб трагедыя 1986 году не паўтарылася», — напісаў прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі ў Твітары перад тым, як расейскія войскі захапілі нядзейную атамную электрастанцыю, дзе ў 1986 годзе адбыўся выбух на адным з рэактараў.
Але навошта камусьці спатрэбілася непрацоўная электрастанцыя, акружаная кіламэтрамі радыяактыўнай глебы?
Адказ крыецца ў геаграфіі, гавораць экспэрты з ЗША: Чарнобыль разьмешчаны проста на шляху зь Беларусі ў Кіеў, і, такім чынам, праходзіць акурат па лініі атакі расейскіх войскаў, якія ўварваліся ва Ўкраіну.
Заходнія вайсковыя аналітыкі заявілі, што, захапіўшы Чарнобыль, Расея проста выкарыстоўвала самы хуткі маршрут уварваньня з тэрыторыі Беларусі, хаўрусьніцы Масквы і пляцдарму для расейскіх войскаў, у Кіеў.
«Гэта самы хуткі шлях з пункта А ў пункт Б», — сказаў Джэймс Эктан з аналітычнага цэнтру Фонду Карнегі.
Джэк Кін, былы начальнік штаба Арміі ЗША, сказаў, што Чарнобыль «ня мае ніякага ваеннага значэньня», але знаходзіцца на найкарацейшым шляху зь Беларусі ў Кіеў, які зьяўляецца мэтай расейскай стратэгіі «абезгалоўліваньня» ўкраінскага ўраду.
Кін назваў маршрут адной з чатырох «восяў», якія расейскія войскі выкарыстоўвалі для ўварваньня ва Ўкраіну, у тым ліку другі вэктар з Беларусі, прасоўваньне на поўдзень у Харкаў і прасоўваньне на поўнач з падкантрольнага Расеі Крыму ў Херсон.
Сумеснае наступленьне стала найбуйнейшай атакай на эўрапейскую дзяржаву з часоў Другой сусьветнай вайны.
Захоп Чарнобыля зьяўляўся часткай пляну, і высокапастаўлены ўкраінскі чыноўнік заявіў, што ў чацьвер гэты абʼект быў захоплены расейскімі войскамі, хаця высокапастаўлены прадстаўнік Міністэрства абароны ЗША заявіў, што Пэнтагон пакуль ня можа пацьвердзіць гэтага.
Чацвёрты рэактар Чарнобыльскай АЭС узарваўся ў красавіку 1986 года падчас няўдалага тэсту, у выніку чаго радыяактыўныя аблокі пранесьліся па большай частцы Эўропы і дасягнулі ўсходу ЗША.
Актон лічыць, што Расея захапіла Чарнобыль не для таго, каб абараніць яго ад далейшай шкоды: паводле ягог, чатыры дзейныя ўкраінскія атамныя электрастанцыі нясуць большую рызыку, чым Чарнобыль, які знаходзіцца ў шырокай «зоне адчужэньня» памерам прыкладна з Люксембург.
«Відавочна, што аварыя ў Чарнобылі будзе вялікай праблемай. Але менавіта праз зону адчужэньня яна, верагодна, нямоцна паўплывае на ўкраінскае цывільнае насельніцтва», — сказаў Актон.
Актон заявіў, што іншыя ўкраінскія рэактары не знаходзяцца ў зонах адчужэньня і зьмяшчаюць ядзернае паліва, якое нашмат больш радыяактыўнае. «Рызыкі ў выпадку вядзеньня баёў побач зь імі значна вышэйшыя», — адзначыў экспэрт.
Напад Расеі на Ўкраіну
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы пачалі бамбаваць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- У красавіку высьветлілася, што мірныя перамовы пакуль ня маюць посьпеху, а тым часам Украіна заявіла, што ведае імёны 155 кітайскіх наймітаў, якія падпісалі кантракты з Расеяй і пайшлі на вайну. Афіцыйны Пэкін заявіў, што сваіх грамадзянаў на вайну не адпраўляў, а наадварот, раіў жыхарам краіны трымацца падалей ад абодвух бакоў.
- Дзяржаўны ўкраінскі праект «Хачу жыць», які выконвае Каардынацыйны штаб у пытаньнях абыходжаньня з ваеннапалоннымі, у красавіку 2025 году апрылюдніў прозьвішчы 742 грамадзян Беларусі, якія з 2023 году ваююць супраць Украіны на баку Расеі, зь іх 96 ужо загінулі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
