Пра гэта паведамляе CNN, спасылаючыся на дасьледаваньне, апублікаванае ў навуковым часопісе PNAS 29 лістапада.
Утвораныя са ствалавых клетак афрыканскай жабы (Xenopus laevis), ад якой яны атрымала назву, ксэнаботы маюць шырыню менш за мілімэтар. Гэткія біяробаты былі ўпершыню прадстаўленыя ў 2020 годзе пасьля таго, як экспэрымэнты паказалі, што яны могуць рухацца, працаваць разам у групах і самалекавацца.
Цяпер навукоўцы, якія распрацоўвалі іх ва Ўнівэрсытэце Вэрмонту, Унівэрсытэце Тафтса і Інстытуце біялягічнай інжынэрыі Гарвардзкага ўнівэрсытэту, заявілі, што адкрылі зусім новую форму біялягічнага размнажэньня, адрозную ад размнажэньня любых жывёл ці расьлін, вядомых навуцы.
Камлёвыя клеткі — гэта неспэцыялізаваныя клеткі, якія маюць здольнасьць разьвівацца ў розныя тыпы клетак. Каб зрабіць ксэнаботаў, дасьледнікі саскраблі жывыя кмлёвыя клеткі з эмбрыёнаў жаб і пакінулі іх у інкубатары. Ніякіх маніпуляцый з генамі не праводзілі.
«Большасьць людзей думаюць, што робаты зробленыя з мэталаў і керамікі, але важна ня столькі тое, з чаго зроблены робат, а тое, што ён робіць ад імя людзей, — заявіў Джош Бонгард, прафэсар інфарматыкі і робататэхнікі, экспэрт з Унівэрсытэту Вэрмонту і вядучы аўтар дасьледаваньня. — Такім чынам, гэта робат, але гэта таксама відавочны арганізм, зроблены з генэтычна немадыфікаванай клеткі жабы».
Паводле Бонгарда, дасьледчыкі выявілі, што ксэнаботы, якія першапачаткова мелі форму сфэры і складаліся прыкладна з 3000 клетак, маглі размнажацца. Але гэта здаралася рэдка і толькі ў канкрэтных абставінах. Ксэнаботы выкарыстоўвалі «кінэтычную рэплікацыю» — працэс, які адбываецца на малекулярным узроўні, але ніколі раней не назіраўся ў маштабах цэлых клетак або арганізмаў, сказаў Бонгард. З дапамогай супэркампутара навукоўцам удалося стварыць такую форму ксэнабота, якая магла рэплікавацца найбольш эфэктыўна. Гэтая форма нагадвае Пакмана (Pac-Man) зь відэагульні, створанай японцамі ў 1980-м годзе.
«Форма, па сутнасьці, зьяўляецца праграмай. Форма ўплывае на тое, як паводзяць сябе ксэнаботы, каб узмацніць гэты неверагодна дзіўны працэс [размнажэньня]», — адзначыў Бонгард.
Ксэнаботы пакуль ня маюць практычнага выкарыстаньня. Аднак, на думку дасьледнікаў, гэтае спалучэньне малекулярнай біялёгіі і штучнага інтэлекту патэнцыйна можа быць выкарыстанае для выкананьня мноства задач у арганізьме і навакольным асяродзьдзі.
Нягледзячы на тое, што пэрспэктыва самарэплікацыі біятэхналёгіі можа выклікаць занепакоенасьць, дасьледнікі заявілі, што ксэнаботы цалкам утрымліваюцца ў лябараторыі і пазбавіцца ад іх лёгка, паколькі яны біяраскладальныя.
CNN адзначае, што дасьледаваньне было часткова прафінансаванае Агенцтвам перадавых абаронных дасьледчых праектаў, фэдэральнай установай, якая каардынуе распрацоўку тэхналёгій для вайсковага выкарыстаньня.
