Ад пачатку пратэстаў у Беларусі ад сілавікоў пацярпелі тысячы чалавек. Шмат каму дзеля бясьпекі давялося зьехаць. Краіны Балтыі адкрылі гуманітарны калідор для ўцекачоў зь Беларусі. Зь некаторымі зь іх пагутарыў карэспандэнт «Настоящего времени».
З Радзівонам Бегляком мы сустрэліся падчас акцыі салідарнасьці ў Рызе. Сёньня ён адзін з актывістаў мясцовай беларускай дыяспары, арганізуе пікеты ды іншыя акцыі каля беларускага пасольства. Месяц таму Радзівона затрымала міліцыя ў ягоным родным Гомлі падчас акцыі пратэсту.
«Мне, агулам кажучы, пашанцавала. Мяне затрымлівала міліцыя, у момант затрыманьня мяне моцна ня білі, білі ў працэсе канваяваньня».
«Потым нас на тры дні закінулі ў СІЗА, дзе ў прынцыпе не кармілі. У нас была толькі вада, у камэры было некалькі чалавек», — расказаў Бягляк.
Пасьля вызваленьня Радзівон спачатку зьехаў у Маскву, там удзельнічаў у акцыях каля пасольства. Калі і там пачаліся затрыманьні, мужчына зразумеў, што ня хоча апынуцца ў СІЗА зноў. Таму вырашыў зьехаць у Латвію.
«Нам далі жытло, далі дапамогу ў выглядзе рэчаў, прадуктаў, мэдычную дапамогу, усё, што неабходна. Я не адзін тут, нас некалькі чалавек, некаторыя больш цяжкія, з раненьнямі. Ім далі мэдычную дапамогу аж да апэрацыяў і рэабілітацыю ў Латвіі».
Цяпер мужчына жыве ў цэнтры ўтрыманьня ўцекачоў. Сюды трапляюць усе, хто шукае прытулку ў Латвіі.
Ільля Дзьмітрыеў зь Менску перавёз у Латвію ўсю сям’ю — жонку і дваіх дзяцей.
«Я працаваў у Беларускім дзяржаўным моладзевым тэатры, я сышоў у страйк і абвясьціў патрабаваньні: мой страйк бестэрміновы, да моманту, пакуль прэзыдэнт ня сыдзе ў адстаўку, пакуль ня будуць вызваленыя ўсе палітычныя вязьні і пакуль у нашай краіне ня будзе выконвацца закон», — кажа Дзьмітрыеў.
«Няпроста, і жонцы было няпроста. Я рэжысэр кіно і тэлевізіі, сябра Саюзу кінэматаграфістаў Беларусі. Мая жонка — адвакат. Мы жылі вельмі нядрэнна, жылі ў цэнтры Менску.
Гэта няпроста, але калі табе пачынаюць пагражаць фізычнай расправай, разумееш, што не схаваесься, табе давядзецца правесьці час за кратамі. Гэта ў найлепшым выпадку, а не пабітым дзесьці быць. У цябе адбяруць дзяцей — цяпер у нас такая практыка ў Беларусі пайшла».
Страх таго, што могуць забраць дзяцей, стаў апошняй кропляй. Ільля зьвярнуўся да латвійскага консула, і сямʼю перавезьлі ў Латвію. Цяпер мужчына чакае дакумэнтаў. Пакуль ні ён, ні ягоная жонка ня могуць афіцыйна працаваць. Грошы на ежу і іншыя выдаткі дае дзяржава, але камфортным такое жыцьцё не назавеш. Ільля плянуе вярнуцца ў Беларусь, як толькі там будуць абʼяўленыя новыя выбары.
Яшчэ адзін уцякач, Ігар, называе сябе «простым рабацягам», якому надакучыла глядзець на тое, што адбываецца навокал. Празь ягоную актыўную пазыцыю яго звольнілі.
«Рабіў на адным з найбуйнейшых прадпрыемстваў Беларусі, гэта „Беларуськалій“. Можаце разумець, які абʼём. Падзеі, зьвязаныя з выбарамі і той абстаноўкай, якая ў „Белкаліі“ тварылася. Я людзей спрабаваў падняць, каб мы далучыліся да страйкаму. Гэта не дало выніку, супраць мяне пачаўся ціск. Калі звольніць чалавека ў Беларусі па артыкуле, варыянт уладкавацца на добрую працу роўны практычна нулю», — апавёў ён.
Ігар кажа, што апынуўся ў безвыходным становішчы. Працы не знайсьці. Да таго ж адчуваньне заўсёднага страху — увесь час азіраесься, чакаеш, што па цябе прыйдуць. Таму і перайшоў мяжу з Латвіяй.
«Стан быў такі, што не перадаць словамі. На нэрвах. Разуменьне, што ты пакідаеш радзіму. Жаданьне вярнуцца назад — так! Але. мяркуючы па абстаноўцы, хутчэй за ўсё, гэта будзе — не», — кажа ён.
Урад Латвіі вылучыў каля 200 тысяч эўраў на лекаваньне і рэабілітацыю пацярпелых грамадзянаў Беларусі. Уцекачы, якія знаходзяцца тут, павінны чакаць афіцыйнага статусу. Тады яны змогуць пакінуць цэнтар, шукаць жытло, працу і жыць самастойна. Але гэты пераходны этап можа доўжыцца да паўгода.
Рэпрэсіі супраць пратэстоўцаў і журналістаў. Што важна ведаць
- Праваабаронцы «Вясны» задакумэнтавалі больш за 500 сьведчаньняў катаваньняў.
- Больш за 30 000 чалавек былі затрыманыя.
- На пратэстоўцаў завялі больш за 900 крымінальных спраў.
- Журналісты ў Беларусі адседзелі ўжо больш за 500 дзён адміністрацыйнага арышту.
- Зафіксавана больш за 400 парушэньняў правоў журналістаў.
- У краіне 144 палітычныя вязьні.
