Бацькоўскі дом, дзе правёў дзяцінства грэка-каталіцкі сьвятар і апостальскі візытатар для беларусаў-каталікоў у замежжы Аляксандар Надсан, пачалі аднаўляць. Мэцэнат абмяркуе з грамадзкасьцю, што варта разьмясьціць у гэтым будынку.
У доме жыла сямʼя настаўнікаў і месьцілася школа
Айцец Аляксандар нарадзіўся ў Гарадзеі ў сямʼі настаўнікаў у 1926 годзе. У хаце, дзе яны жылі, таксама месьцілася школа. З 1944 году будучы сьвятар жыў у эміграцыі, большую частку жыцьця — у Вялікай Брытаніі.
Зьвестак пра гэты дом засталося няшмат. Доўгі час мясцовыя людзі ня ведалі, што тут некалі жыла сямʼя знанага сьвятара. Як расказаў нясьвіскі актывіст Аляксей Бруй-Антановіч, незадоўга да сьмерці айца Аляксандра на гарышчы гэтай хаты знайшлі ягонае пасьведчаньне аб навучаньні.
Хату ў аварыйным стане давялося зьнесьці
Апошнім часам дом у Гарадзеі на Краснагорскай вуліцы належаў не сваякам сьвятара, у ім доўгі час ужо ніхто ня жыў. Некалькі гадоў таму яго выставілі на продаж. Будынак набыў уласьнік «Маёнтка Падароск» мэцэнат Павал Бераговіч, каб захаваць памяць пра айца Аляксандра.
Дом абсьледавалі і выявілі, што ён знаходзіцца ў аварыйным стане. Адрэстаўраваць спарахнелае дрэва было ўжо немагчыма. Мінулай восеньню хату зьнесьлі. Папярэдне абмералі і сфатаграфавалі яе агульны выгляд і дэталі дэкору.
Выгляд дома перад зносам зафіксавалі на фота
Сёлета ўлетку на ягоным месцы залілі фундамэнт, бо ўлады маглі забраць участак, калі б на ім бы не пачаліся будаўнічыя работы.
На гэтым месцы плянуюць пабудаваць вонкавую копію папярэдняга дома, унутры ён будзе прыстасаваны пад новыя патрэбы. Цяпер усімі работамі займаецца Павал Бераговіч, ягоная каманда з «Маёнтка Падароск», мясцовыя актывісты.
Можа зьявіцца музэй школьніцтва або ўніяцтва
Аднак мэцэнат яшчэ ня вызначыўся, што мусіць зьявіцца ў новым будынку. Ён раіўся зь мясцовымі краязнаўцамі, беларускай супольнасьцю ў Вялікай Брытаніі, а цяпер хоча запытацца ў беларускай грамадзкасьці.
«Мне адразу было зразумела, што гэтае месца павінна быць зьвязана з памяцьцю пра айца Аляксандра Надсана, стаць нейкім мэмарыяльным абʼектам. З другога боку, дом павінен быць жывым месцам, якое б прыцягвала туды людзей, — можа, ня кожны дзень, але часьцей, чым два разы на год, у гадавіны сьмерці і нараджэньня айца Аляксандра», — кажа Бераговіч.
Паколькі тут месьцілася школа, а айцец Аляксандар быў асьветнікам, ёсьць ідэя зрабіць на гэтым месцы музэй беларускага школьніцтва з тэматыкай школы ў савецкай Беларусі, Заходняй Беларусі (у тым ліку гісторыі Таварыства беларускай школы), адукацыі пад акупацыяй, беларускіх школ у пасьляваеннай эміграцыі, беларускіх настаўнікаў і асьветнікаў (у тым ліку айца Аляксандра).
Да таго ж паступалі прапановы адкрыць тут хрысьціянскі цэнтар; музэй Аляксандра Надсана; культурна-антрапалягічную экспазыцыю пра міжваенную эпоху Гарадзеі, нэаунію, габрэйства; зрабіць капліцу ў хаце. Магчыма, побач зьявіцца кіёск з сувэнірнымі таварамі і кававым апаратам.
Патрэбна інтэлектуальная і матэрыяльная дапамога
Павал Бераговіч зьвяртаецца да адмыслоўцаў з просьбай распрацаваць канцэпцыю гэтага месца.
«Я чакаю, што зьявіцца чалавек ці група людзей, якія скажуць, што добра ведаюць беларускую школу або айца Аляксандра Надсана, і зробяць так, каб гэта было цікава і хацелася туды пайсьці. Вядома, гэтая праца павінна быць на платнай аснове. Пэўна, мы яшчэ зробім апытаньне грамадзкасьці», — кажа бізнэсовец.
Калі зьявіцца канцэпцыя і стануць вядомыя прыкладныя выдаткі, уласьнік плянуе пачаць збор сродкаў на адбудову, каб людзі таксама маглі спрычыніцца да гэтай справы. Пакуль складана сказаць, якая сума спатрэбіцца.
Быў асьветнікам у эміграцыі
Айцец Аляксандар Надсан удзельнічаў у стварэньні Згуртаваньня беларусаў Вялікай Брытаніі, бібліятэкі імя Францішка Скарыны ў Лёндане. Кіраваў каталіцкай місіяй у Вялікай Брытаніі. Быў апостальскім візытатарам для беларусаў-каталікоў у замежжы. Узначальваў Беларускі камітэт дапамогі ахвярам радыяцыі ў Вялікай Брытаніі і ўласнаручна вазіў гуманітарную дапамогу ў Беларусь.
Пераклаў на беларускую мову значную частку літургічных тэкстаў, быў аўтарам больш як 250 навуковых публікацый, кніг па гісторыі Беларусі і гісторыі беларускага хрысьціянства XX стагодзьдзя.
Памёр у 2015 годзе ў Лёндане ва ўзросьце 88 гадоў.
