Вядомыя беларусы падпісаліся за перапахаваньне Каліноўскага ў Беларусі

24 верасень 2019, 17:36 абноўлена 24 верасень 2019, 19:47

АП

За перапахаваньне ў Беларусі лідэра паўстаньня 1863–1864 гадоў Кастуся Каліноўскага зьбіраюць подпісы ў інтэрнэце.

Што важна ведаць пра Кастуся Каліноўскага

Хто і чаму падтрымаў?

Сярод тых, хто падпісаў зварот, згадваюць нобэлеўскую ляўрэатку Сьвятлану Алексіевіч, заснавальніка Tut.by Юрыя Зісера, музыку Лявона Вольскага.

Пісьменьнік Віктар Марціновіч падпісаў зварот, бо лічыць Каліноўскага героем, які шмат чаго зрабіў, каб Беларусь існавала.

«Мы мусілі б адзначыць яго ролю ў нашай гісторыі, хаця б спробай пахаваць яго ў Беларусі».

На думку Марціновіча, для перапахаваньня павінна быць створана адмысловая камісія, якая, сярод іншага, вызначыць месца пахаваньня Каліноўскага ў Беларусі. Пісьменьнік лічыць, што Каліноўскаму можна знайсьці месца на адных зь менскіх могілак.

«Як з Каліноўскім, так і з астатнімі беларускімі героямі шмат паганага было зроблена за апошнія гады і сказана таксама. І нам усёй краінай трэба выбачыцца перад славутымі продкамі і аддаць ім даніну павагі, якую яны, канечне, заслугоўваюць».

Падпісала пэтыцыю і дэпутатка Палаты Прадстаўнікоў Алена Анісім. Яна лічыць Каліноўскага вельмі важнай постацьцю ў беларускай гісторыі і знакавай для дзяржаўнага будаўніцтва.

На думку Анісім, перапахаваньнем Каліноўскага павінны займацца:

Міністэрства замежных спраў;
Міністэрства культуры;
Адміністрацыя прэзыдэнта;
грамадзкія колы.

Паводле Анісім, Каліноўскі можа быць пахаваны ў Сьвіслачы на Горадзеншчыне. Таксама было б выдатна знайсьці месца для Каліноўскага на закрытых Усходніх могілках у Менску, дзе пахаваныя вядомыя дзяржаўныя дзеячы, літаратары, спартоўцы і дзеячы культуры.

Дзяцінства Кастуся Каліноўскага прайшло ў фальварку Якушоўка каля Сьвіслачы. Сёлета на Сьвіслацкіх могілках эксгумавалі парэшткі брата Кастуся Каліноўскага Віктара. Гэта рабілі, каб параўнаць з парэшткамі, знойдзенымі ў Вільні, якія меркавана належаць Кастусю Каліноўскаму, і спраўдзіць, ці супадзе ДНК.

Як сказала Анісім, калі ня прымуць рашэньня аб перапахаваньні Каліноўскага ў Беларусі, яго могуць пахаваць і ў Вільні. Аднак Беларусь — больш «прыдатнае месца» для пахаваньня Каліноўскага.

«Каб многія пакаленьні патрыётаў маглі прыйсьці да яго магілы, пакланіцца яго праху і, можа, даваць клятву на вернасьць Беларусі», — сказала Анісім.

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА:

Пазьняк: Каліноўскі — наш сьцяг, і ён мае быць там, дзе быў узьняты

Доктар гістарычных навук, прафэсар Алесь Краўцэвіч лічыць, што на сёньняшні дзень пахаваньнем Каліноўскага ў Беларусі павінна займацца грамадзкасьць. Ва ўлады няма фармальных падстаў гэта забараніць.

«Месца пахаваньня Каліноўскага належыць дасканала прадумаць. Мяркую, месца павінна быць такое, каб ля яго магла зьбірацца значная колькасьць людзей для правядзеньня ўрачыстасьцяў: прысягі, прыём у афіцэры, скаўты і іншае», — напісаў Краўцэвіч.

Гісторык лічыць, што перапахаваньне Каліноўскага ў Вільні не дазволіць арганізоўваць на магіле паўстанца імпрэзы нацыянальнага маштабу.

Заснавальнік «Кінаконгу» Андрэй Кім падпісаў зварот, бо лічыць Каліноўскага героем Беларусі і адным з сымбаляў барацьбы за незалежнасьць Беларусі.

«Я лічу што, гэта было б вельмі добра для нашай краіны, калі б такія героі былі перапахаваныя ў Беларусі. Зь іншага боку, летувісы ня маюць да яго сэнтымэнтальных дачыненьняў. У прынцыпе, мне здаецца, што для іх гэта ня будзе сурʼёзным выклікам, яны яго ня лічаць сваім героем, бо Кастусь Каліноўскі быў выразна беларусацэнтрычны. Таму я лічу, што мэтазгодна да іх зьвярнуцца», — сказаў Кім.

Што важна ведаць пра перапахаваньне Кастуся Каліноўскага

Цырымонія перапахаваньня парэшткаў удзельнікаў антырасейскага паўстаньня 1863-64 гадоў адбылася 22 лістапада на віленскіх могілках Росы.

Фотагалерэя:
Як у Вільні пахавалі паўстанцаў Каліноўскага. Толькі фота

Цягам 2016 году на гары Гедзіміна ў Вільні двойчы здарыліся апоўзьні, паўстала пагроза славутай вежы.
У 2017 годзе падчас раскопак на гары Гедзіміна ў Вільні літоўскія археолягі выявілі парэшткі 21 паўстанца, у тым ліку іхніх лідэраў Кастуся Каліноўскага і Зыгмунта Серакоўскага.
У сакавіку 2019 году літоўскія дасьледнікі пацьвердзілі ідэнтыфікацыю парэшткаў Каліноўскага мэтадам выключэньня астатніх, а таксама праз супастаўленьне ўзросту, мэтаду сьмяротнага пакараньня і параўнаньня чэрапу з фатаздымкам.

У ліпені 2019 году для параўнаньня ДНК эксгумавалі магілу брата Кастуся Каліноўскага Віктара ў Сьвіслачы на Горадзеншчыне (у лідэра паўстаньня не засталося нашчадкаў па мужчынскай лініі). Але вынікі экспэртызы дагэтуль не апублікаваныя.
Дзяржаўную камісію ў справе перапахаваньня ўзначаліў прэм’ер-міністар Літвы Саўлюс Сквярняліс. Польскія ўлады актыўна супрацоўнічалі ў перамовах пра мэмарыялізацыю, а вось афіцыйны Менск асаблівага зацікаўленьня ня выявіў.
Беларуская грамадзкасьць дамаглася таго, каб на кожным надмагільлі апроч надпісаў па-літоўску і па-польску была і беларуская мова.
У канцы верасьня шэраг беларускіх інтэлектуалаў зьвярнуліся да літоўскіх уладаў з просьбай перадаць парэшткі аднаго з галоўных нацыянальных герояў для перапахаваньня ў Беларусі. Літоўцы не адрэагавалі, бо не атрымалі афіцыйнага звароту ад беларускіх уладаў.
У Вільні перапахаваюць парэшткі 20 з 21 знойдзеных паўстанцаў — навукоўцы ня здолелі ідэнтыфікаваць ксяндза Станіслава Ішору. Ёсьць генэтычныя дадзеныя нашчадкаў, якія жывуць у Літве і Польшчы, але аналіз паказаў, што сярод пахаваных яго няма.