Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Незалежнай дзяржаве — незалежную царкву. У Чарнігаве праходзіць форум у падтрымку беларускай аўтакефаліі


Ва ўкраінскім горадзе Чарнігаў сёньня пачаўся форум беларускай і ўкраінскай інтэлігенцыі ў падтрымку стварэньня незалежнай праваслаўнай царквы ў Беларусі.

У форуме бяруць удзел больш за 100 дэлегатаў зь Беларусі і Ўкраіны.

Перадача сьцягу, на якім 27 ліпеня ўкраінцы пісалі зычэньні беларусам.
Перадача сьцягу, на якім 27 ліпеня ўкраінцы пісалі зычэньні беларусам.

Кіраўнік Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы архіяпіскап Сьвятаслаў Логін мяркуе, што форум дапаможа беларускім грамадзянам асэнсаваць неабходнасьць зьменаў у рэлігійным жыцьці краіны:

«Гэта пэўны штуршок для людзей, каб яны пабачылі, што патрэбна нешта мяняць і што можна нешта зьмяніць. Галоўнае, каб людзі мелі больш інфармацыі пра царкву і рэлігію ў Беларусі — гістарычную і кананічную, і што можна ствараць грамады, і гэта законна», — сказаў Свабодзе архіяпіскап Сьвятаслаў Логін.

Сакратар Чарнігаўскай япархіі ПЦУ перадае кіраўніку БАПЦ архіяпіскапу Сьвятаславу Логіну (справа) ікону ў падарунак
Сакратар Чарнігаўскай япархіі ПЦУ перадае кіраўніку БАПЦ архіяпіскапу Сьвятаславу Логіну (справа) ікону ў падарунак

Герарх дадаў, што беларуская нацыянальная царква можа атрымаць аўтакефалію ад Канстантынопалю толькі ў тым выпадку, калі яе прызнае дзяржава, а ўлады Беларусі стала адмаўляюць Беларускай аўтакефальнай царкве ў рэгістрацыі. Цяпер у Беларусі дзейнічаюць усяго некалькі прыходаў БАПЦ.

«Але ёсьць такія асяродкі падтрыманьня нашай царквы, якія, я мяркую, могуць перарасьці ў рэлігійныя грамады», — сказаў архіяпіскап.

Паводле архіяпіскапа Логіна, рух за стварэньне незалежнай нацыянальнай царквы ў Беларусі можа быць даволі хуткім:

«Галоўнае, каб наша царква легальна існавала, і тады мы можам данесьці слова людзям. Нават у меншасьці яна будзе хутка разбудоўвацца. Я бачу, як цяпер шмат людзей і асабліва моладзі прыходзіць на беларускамоўныя службы ў парафіях Маскоўскага патрыярхату, хаця ўсё робіцца для таго, каб іх не наведвалі — іх ладзяць а 7-й раніцы па суботах».

Выступае архіяпіскап Сьвятаслаў Логін
Выступае архіяпіскап Сьвятаслаў Логін

Архіяпіскап Логін сьцьвярджае, што для стварэньня нацыянальнай царквы маюцца і кананічныя падставы:

«Ужо створаная і кананічная база для гэтага — цяпер мы маем рашэньне Канстантынопальскага сабору герархаў, у якім дакладна адзначаецца, што Беларусь ёсьць кананічнай тэрыторыяй Канстантынопальскага патрыярхату».

Архіяпіскап Сьвятаслаў Логін паведаміў, што Беларуская аўтакефальная праваслаўная царква мае шчыльныя дачыненьні з Праваслаўнай царквой Украіны, якая падтрымлівае жаданьне БАПЦ атрымаць стус кананічнай нацыянальнай царквы. У прыватнасьці, беларускія сьвятары бясплатна атрымліваюць адукацыю ў духоўных сэмінарыях Украіны.

«Апроч таго, украінская царква дае нам магчымасьць служыць у іхных храмах, пасьвячаць сьвятароў, рабіць хіратоніі», — дадаў ён.

Кіраўнік БАПЦ не выключае, што пасьля прызнаньня Канстантынопалем незалежнай беларускай царквы да яе могуць далучыцца і сьвятары зь беларускіх япархіяў Маскоўскага патрыярхату, як гэта адбываецца і ва Ўкраіне:

«Наколькі я ведаю настроі сьвятароў, вялікая іх частка хацела б быць у беларускай царкве. Некалькі гадоў таму адбыўся сход сьвятарства Менскай япархіі, і на ім была ўхвалена пастанова, каб надаць беларускаму Экзархату статус аўтаномнай царквы. Гэта значна б пашырыла правы: беларуская царква магла б абіраць свайго мітрапаліта (цяпер яго прызначае Масква), вырашаць пытаньні кананізацыі сьвятых, абрадавыя і моўныя пытаньні. Але, зразумела, што Масква баіцца надаваць аўтаномію беларускай царкве і яна засталася адзінай, якая ня мае ні аўтаноміі, ні аўтакефаліі», кажа архіяпіскап Логін.

Сьвятаслаў Логін падкрэсьліў, што згодна з апостальскімі канонамі, кожны народ павінен мець першгерарха, а ў Беларусі ёсьць экзарх — прадстаўнік Маскоўскага патрыярхату.

«Вернікі і царква ў Беларусі ўшчэмленыя ў духоўным пытаньні. Але мне падаецца, што кожны народ мусіць адстойваць свае правы».

Форум у Чарнігаве арганізаваны Рухам салідарнасьці «Разам».

У выніку дыскусіі яго ўдзельнікі ўхваляць заявы аб безумоўным праве беларускага народу на ўласную дзяржаўнасьць і неабходнасьці рэгістрацыі БАПЦ у Беларусі.

На форуме беларускія і ўкраінскія актывісты зь Кіева перадалі арганізатарам форуму 8-мэтровы бел-чырвона-белы сьцяг, на якім у часе акцыі ў Кіеве 27 ліпеня ўкраінцы напісалі свае пажаданьні беларускаму народу. Яго плянуюць неўзабаве прэзэнтаваць на адной з акцый у Менску.

Алена Талстая, адна з арганізатараў форуму, паведаміла Свабодзе, што двух удзельнікаў форуму ня прапусьцілі праз мяжу зь Беларусі. Паводле яе, яны маюць забарону на выезд праз сваю грамадзянскую актыўнасьць.

«Адзін зь іх — Яўген Парчынскі з Наваполацку, які павінен быў выступіць з дакладам на форуме», — удакладніла Алена Талстая.

18 жніўня, у нядзелю ў Кацярыненскай царкве ў Чарнігаве адбудзецца служба за Беларусь.

Што такое томас і аўтакефалія — тлумачым папулярна

6 студзеня 2019 году ў Стамбуле Ўсяленскі патрыярх Варфаламей уручыў томас аб аўтакефаліі кіраўніку Праваслаўнай царквы Ўкраіны мітрапаліту Кіеўскаму і ўсяе Ўкраіны Эпіфанію.

Што гэта азначае

  • Томас (грэц. τόμος) — указ кіраўніка памеснай праваслаўнай царквы ў важных пытаньнях царкоўнага ўладкаваньня або веравучэньня.
  • Аўтакефалія (ст.грэц. αὐτοκεφαλία) — самастойнасьць памеснай царквы, адміністрацыйна незалежнай ад іншых праваслаўных цэркваў, але адзінай зь імі кананічна.

Найноўшая перадгісторыя

  • У красавіку 2018 году прэзыдэнт Украіны Пятро Парашэнка зьвярнуўся да Варфаламея з просьбай выдаць томас аб аўтакефаліі царквы ва Ўкраіне і абвясьціў аб намеры стварыць «адзіную памесную царкву». Вярхоўная Рада зварот прэзыдэнта падтрымала.
  • 10 верасьня 2018 году патрыярх Варфаламей накіраваў у Кіеў двух экзархаў, якія меліся падрыхтаваць глебу для стварэньня аўтакефальнай царквы.
  • 11 кастрычніка сынод Канстантынопальскага патрыярхату ў Стамбуле пазбавіў юрыдычнай сілы свой указ ад 1686 году аб перадачы Кіеўскай мітраполіі Маскве, абвясьціў аб стварэньні свайго падвор’я ў Кіеве і рэабілітаваў лідэраў раней непрызнаных Украінскай праваслаўнай царквы (Кіеўскага патрыярхату) і Ўкраінскай аўтакефальнай праваслаўнай царквы.
  • 15 сьнежня 2018 году аб’яднаўчы сабор трох праваслаўных цэркваў Украіны абвясьціў аб стварэньні адзінай памеснай праваслаўнай царквы. Яе ў сане мітрапаліта Кіеўскага і ўсяе Ўкраіны ўзначаліў мітрапаліт Пераяслаўскі і Белацаркоўскі Эпіфаній (Думенка).

Рэакцыя Масквы

  • Маскоўскі патрыярхат рэзка адмоўна паставіўся да захадаў Канстантынопальскага патрыярха ў справе стварэньня адзінай памеснай царквы Ўкраіны, разарваў з Канстантынопалем эўхарыстычныя дачыненьні і зьвярнуўся да кіраўнікоў іншых праваслаўных цэркваў сьвету з заклікам не ўступаць у зносіны з створанай ва Ўкраіне новай праваслаўнай царквой.
  • Да пазыцыі патрыярха Маскоўскага і ўсяе Русі Кірыла далучыўся і беларускі экзархат РПЦ. Сынод экзархату выступіў з адпаведнай заявай.
  • 2 лістапада 2018 году прадстаўнік Канстантынопальскага патрыярха пры Сусьветнай радзе цэркваў архіяпіскап Ёў (Геча) заявіў, што не выключае магчымасьці наданьня аўтакефаліі царкве ў Беларусі — калі папросяць царква і дзяржава.

Становішча ў сусьветным праваслаўі

Да наданьня аўтакефаліі Праваслаўнай царкве Ўкраіны ў сьвеце было 14 прызнаных аўтакефальных цэркваў. Паводле праваслаўнага Дыптыху, яны разьмяшчаюцца ў наступнай герархіі:

  • Канстантынопальская (больш як 2 млн чалавек)
  • Александрыйская (больш як 6,5 млн чалавек)
  • Антыяхійская (1 млн 370 тыс. чалавек)
  • Ерусалімская (130 тыс. чалавек)
  • Руская (найбуйнейшая, каля 130 млн чалавек)
  • Грузінская (4 млн чалавек)
  • Сэрбская (10 млн чалавек)
  • Румынская (16 млн чалавек)
  • Баўгарская (8 млн чалавек)
  • Кіпрская (420 тыс. чалавек)
  • Элядзкая (8 млн чалавек)
  • Альбанская (700 тыс. чалавек)
  • Польская (500 тыс. чалавек)
  • Чэскіх земляў і Славаччыны (150 тыс. чалавек)

Прыклады наданьня томасаў:

  • 1686 год — Канстантынопальскі патрыярх Дыянісі IV выдаў томас аб перадачы Кіеўскай мітраполіі Маскоўскай патрыярхіі (11 кастрычніка 2018 году сынод Канстантынопальскага патрыярхату скасаваў гэтае рашэньне).
  • 1923 год — патрыярх Канстантынопальскі Мялеці IV выдаў томас аб аўтаноміі Эстонскай праваслаўнай царквы і прыняў яе ў сваю юрысдыкцыю.
  • 1924 год — патрыярх Канстантынопальскі Грыгор VII падпісаў томас аб наданьні аўтакефаліі Праваслаўнай царкве ў Польшчы (Заходняя Беларусь і Заходняя Ўкраіна).
  • 1994 год — патрыярх Маскоўскі Аляксій II выдаў томас аб наданьні Малдаўскай праваслаўнай царкве аўтаноміі.
  • 1998 год — патрыярх Канстантынопальскі Варфаламей выдаў томас аб аўтакефаліі Праваслаўнай царквы Чэскіх земляў і Славаччыны.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG