Яго называюць чалавекам, які зьмяніў гісторыю Майдану. Менавіта Ўладзімер Парасюк, калі ўжо было дасягнутае мірнае пагадненьне пасьля расстрэлаў на плошчы Незалежнасьці, выставіў ультыматум Віктару Януковічу — той падае ў адстаўку або актывісты Майдану возьмуць штурмам яго рэзыдэнцыю. У той жа дзень прэзыдэнт Украіны пакінуў Кіеў.
Парасюк пазьней ваяваў на Данбасе, стаў дэпутатам Вярхоўнай Рады Ўкраіны. У інтэрвію Свабодзе ён расказаў, як зьмяняецца Ўкраіна пасьля Майдану, як вярнуць Крым і навесьці парадак на Данбасе і чаму яму шкада Аляксандра Лукашэнку.
«Мы ідзём наперад. Недзе памыляемся, вучымся, але гэта рух»
— Уладзімер, у Беларусі вельмі розныя ацэнкі сучаснай Украіны. Адны захапляюцца краінай, якая адарвала пупавіну ад Расеі, праводзіць дэкамунізацыю і, хоць зь цяжкасьцямі, але ідзе наперад. Іншыя перакананыя, што Ўкраіна — гэта дзяржава, якая не функцыянуе, дзе ўсё працягваюць вырашаць алігархі, а эліта наскрозь скарумпаваная. Якой Украіну сёньня бачыце вы?
— Украіна сёньня разьвіваецца. Найперш разьвіваецца грамадзянская супольнасьць. Мы нарэшце пачалі ўсьведамляць, што ўлада ня каста і што яна не перадаецца ў спадчыну. Мы выбіраем людзей і даём ім працу — кіраваць пэўнымі працэсамі. Але дзеля таго, каб яны якасна працавалі, іх трэба кантраляваць. І ў нас гэта атрымліваецца. Мы таксама нарэшце пачалі сябе ідэнтыфікаваць як незалежную дзяржаву, у якой свая гісторыя, традыцыі і законы. Мы далі ўсім зразумець, што мы Ўкраіна, а не Расея. Дэкамунізацыя прайшла пасьпяхова. Мы выкінулі тое, што нам не ўласьціва. Алігархі як кляса таксама выміраюць. На гэта патрэбен час. Я ўпэўнены, што мы дойдзем да таго, што ў нас будуць пасьпяховыя бізнэсоўцы, а не алігархі, якія выкарыстоўваюць органы дзяржаўнай улады для ўзбагачэньня. З эканамічнай сытуацыяй цяжэй, але намагаемся ўзяць мадэлі эўрапейскіх эканомік і пабудаваць рынкавую сыстэму і вырвацца з рэгулятара, які быў калісьці накінуты савецкай уладай. Але на гэта патрэбен час, і мы гэта разумеем. Галоўнае, што грамадзтва пачало нарэшце разумець адказнасьць за дзяржаву.
— Ва Ўкраіне адбываюцца дэмакратычныя выбары і людзі самі выбіраюць сваіх прадстаўнікоў. Чаму тады кіроўная эліта так хутка страчвае падтрымку людзей і становіцца ненавіснай людзям?
— Грамадзтва выстаўляе крытычныя маркеры для кожнай улады. Вам ніхто не кажа, што ва Ўкраіне ўсе патрыёты сваёй краіны. Вам ніхто ня кажа, што ўсе хочуць, каб дзяржава разьвівалася і перамагла ўсе праблемы. Ёсьць людзі, якія пры дапамозе маніпуляцыі хочуць здабыць уладу. І часткова ім гэта ўдаецца. І людзі потым адпаведна ацэньваюць іх на выбарах. Я ўпэўнены, што большасьць людзей, якія цяпер ва ўладзе, ня трапяць у наступны парлямэнт і ня будуць міністрамі. Грамадзтва скажа ім, што яны ня справіліся. Яны ня проста страцяць уладу, іх пакараюць.
— Толькі для таго, каб атрымаць «бязьвіз», Украіна правяла 144 рэформы. З буйных — рэформа паліцыі, мэдычная рэформа, рэформа сыстэма дзяржзаказаў, рыхтуецца падатковая. То бок дэпутаты працуюць. Што або хто тады замінае?
— Наш прэзыдэнт — алігарх, карупцыянэр, чалавек, які павінен адказваць перад законам. Такое ж і ягонае атачэньне. Але пад ціскам грамадзтва і вуліцы прымаюцца патрэбныя для дзяржавы рэчы. Перад наступнымі выбарамі наша задача — прыняць новае выбарчае заканадаўства. Я перакананы, што вуліца націсьне і гэта прымуць. Улада — гэта служба, якая мае забясьпечыць грамадзянам камфорт. Я ня веру ў некаторыя рэформы, але я бачу і пазытыўныя рэчы. Гэта электронныя дэклярацыі, Нацыянальнае антыкарупцыйнае бюро, закон пра Антыкарупцыйны суд. Чыноўнікі-карупцыянэры, якія ўсё жыцьцё адкупляліся, цяпер стаяць перад правасудзьдзем. І хоць у нас яшчэ не ідэальная судовая сыстэма і шмат што трэба мяняць, мы далі зразумець карупцыянэрам, што ніхто зь іх не пазьбегне адказнасьці.
— Вы вельмі радыкальны крытык прэзыдэнта Пятра Парашэнкі. Якія вашыя асноўныя прэтэнзіі да яго і ўраду, што яны робяць ня так?
— Пятро Аляксеевіч не ўвасабляе Майдан. Ён выкарыстаў ідэі Майдану, каб абдурыць грамадзтва і прыйсьці да ўлады. Яму паверылі і далі пэўны крэдыт даверу, які ён вельмі хутка страціў. Маркерамі сталі вайна, разьвіцьцё дзяржавы, дабрабыт грамадзян і магчымасьці іх разьвіцьця. Ён нічога не выканаў. Але мы краіна, якая хоча вучыцца на сваіх памылках і цывілізавана разьвіваць і прымаць рашэньні праз выбары. Так, мы крытыкуем, цісьнем, дэманструем, і ўлада тады хоць неяк выконвае свае абяцаньні. Пятро Аляксеевіч павінен сядзіць у турме за свае злачынствы. Але мы разумеем, што ад рэвалюцыі трэба пераходзіць да эвалюцыі. Іх трэба адсунуць ад улады дэмакратычна, праз выбары, і з дапамогай дзяржаўных структур пакараць.
— Уладзімер, вы вядомы як часам даволі эмацыйны палітык. Генэралу СБУ вы далі нагой па галаве, спрабавалі ўдарыць нагой начальніка Ўпраўленьня дзяржаўнай аховы. Ці гэта добры прыклад дэпутата грамадзянам, як вырашаць канфлікты?
— Ёсьць рэчы, якія датычаць мяне асабіста. Я ж не кажу, што гэта мае быць нормаю жыцьця. Я гэтага не папулярызую і не кажу, што гвалт — гэта добра. Я ўсьведамляю, што я раблю, на гэта ёсьць свае прычыны. Але я гатовы адказваць перад законам за свае ўчынкі. Ёсьць такія сытуацыі, калі ў абарону годнасьці падключаюцца эмоцыі. Я не хаваюся за дэпутацкі мандат, і гатовы адказваць за ўсё. Калі я паказаў камусьці кепскі прыклад, то я за гэта прашу прабачэньня. Але, акрамя эмацыйнасьці, я раблю шмат канкрэтных рэчаў у Вярхоўнай Радзе.
— А чым са сваёй працы вы ганарыцеся?
— Я чалец камітэту барацьбы з карупцыяй. Я суаўтар закону аб Нацыянальным антыкарупцыйным бюро. Я з калегамі адстаяў пытаньне электроннай дэклярацыі. Гэта дало адказ грамадзтву на пытаньне, дзе скрадзеныя грошы. Я думаю, што і ў Беларусі былі шакаваныя статусам нашых чыноўнікаў. Раней усё гэта было закрыта. І гэта часткова мая заслуга. Працуе антыкарупцыйны суд. Я працую на карысьць таго, каб ва Ўкраіне былі справядлівыя правілы і каб яны не мяняліся дзесяцігодзьдзямі. Ніхто не казаў, што будзе лёгка. Але мы ідзём наперад. Недзе памыляемся, вучымся, але гэта рух. Я вам гарантую, што на наступных выбарах вы будзеце шакаваныя тым, якія высновы зрабіла грамадзтва.
«Усе, хто выступаў са зброяй супраць Украіны, будуць пакараныя»
— Што Ўкраіна мае рабіць з Крымам?
— Крым трэба вяртаць. Але цяперашняя ўлада гэтага ня зробіць.
— Вы кажаце пра ўвядзеньне войска і новую вайну?
— Ніхто ня ведае, што будзе заўтра. Сытуацыя ў сьвеце мяняецца пастаянна. Карумпаваная расейская сыстэма таксама будзе рассыпацца. Па іх моцна б’юць санкцыі і вычарпаньне сваіх рэсурсаў. Калі Расея аслабне (а я думаю, што гэта будзе вельмі хутка), вернецца ня толькі Крым, але і Беларусь выйдзе з-пад расейскага ўплыву. Сыстэма агрэсіўных паводзінаў на міжнароднай арэне сябе вычэрпвае. Яна вельмі дарагая. А Расея не бяздонная бочка. Сама па сабе Расея наўрад ці дасьць ход назад, але яна настолькі аслабне, што тады Ўкраіна зможа вярнуць Крым. Гэта можна параўнаць са здабыцьцём незалежнасьці Ўкраінай і Беларусьсю ў 1990-я гады. Калі СССР аслаб эканамічна і палітычна, мы здабылі незалежнасьць. І такім жа чынам Крым можа вярнуцца назад. Цяпер інфармацыя перамяшчаецца імгненна, і гісторыя ідзе хутчэй. І гэта на нашу карысьць. Я думаю, што ўжо ў недалёкай будучыні мы будзем размаўляць пра тое, як аднаўляць эканамічнае становішча ў Крыме.
— Ці магчыма мірным шляхам вярнуць украінскую ўладу на Данбасе?
— Частка нашага насельніцтва падыгрывае расейскім войскам. Але мы ваюем з Расеяй. Мірыцца там няма з кім, там вялізныя пустыя прасторы. Там вялізная колькасьць расейскай арміі. Усе вайсковыя часткі ЛНР — ДНР у сакрэтных дакумэнтах Расеі фігуруюць як дзейныя часткі расейскай арміі. Там няма ніякіх апалчэнцаў, ніякага супрацьстаяньня. Так было і так ёсьць, але такога ня будзе, бо мы там пераможам. Мы павінны там праводзіць агрэсіўную палітыку ў дачыненьні людзей, якія прыйшлі на нашу зямлю з вайной. Я б аднавіў ваенныя дзеяньні на тэрыторыі Данецкай і Луганскай абласьцей. Тым больш Расея кажа, што яе там няма. Ну, калі няма, тады мы будзем там наводзіць парадак. Гаварыць зь людзьмі, якія там жывуць, можна толькі тады, калі мы вызвалім гэтыя землі. Тады будзе зразумелая сытуацыя. Калі яны будуць за цэласнасьць Украіны, то мы дзьвюма рукамі за тое, каб вы там жылі і кіравалі. А калі за аддзяленьне, то вашае месца ў турме. Усе, хто выступаў са зброяй супраць Украіны, будуць пакараныя. Нават калі гэта будуць дзясяткі тысяч людзей. Яны павінны адказаць за тое, што яны зрабілі Ўкраіне. А з тымі, хто паддаўся на прапаганду, але падтрымлівае цэласнасьць Украіны, можна праводзіць дыялёг. Людзі аказаліся закладнікамі, яны хочуць, каб усё як мага хутчэй скончылася і каб яны жылі ва Ўкраіне.
«Калі будзе стаяць пытаньне выбару, то Лукашэнка выбера Расею»
— Падчас Майдану я бачыў не адно інтэрвію зь яго ўдзельнікамі, якія выказвалі беларускім журналістам зайздрасьць, што ва Ўкраіне няма такога лідэра, як Лукашэнка. Яго горача віталі на інаўгурацыі Парашэнкі. Ён нядаўна быў самым папулярным замежным палітыкам ва Ўкраіне. Як вы ставіцеся да Лукашэнкі і ягонай палітыкі?
— Магчыма, у прыняцьці некаторых рашэньняў ён незалежны, але ўвогуле ён глядзіць у бок Расеі. Шкада мне яго. Калісьці ён пачаў гандляваць беларускай незалежнасьцю, і гэта кепска. Як чалавек, які хоча дабрабыту сваёй дзяржаве, я бачу шмат пазытыўных рэчаў. Кантроль эканамічных працэсаў. Такая жорсткасьць патрэбна ў любой краіне, дзе б гэта ні было. Калі б Лукашэнка вырваўся з посткамуністычнага стылю прыняцьця рашэньняў, усё гэтай ідэалёгіі і савецкага погляду на гісторыю, калі б ён вярнуўся да беларускай гісторыі, ідэнтычнасьці і пачаў адыходзіць ад Расеі, ён здабыў бы вялікую прыхільнасьць сярод беларусаў. Пэўныя дэмакратычныя працэсы ў краіне пачалі б разьвівацца значна хутчэй. І мне шкада, што ён гэтага ўжо ня зробіць. Занадта вялікі ўплыў і кантакт у яго з Расеяй. Але вырашайце ўсё самі.
— А для Вас Беларусь — гэта саюзьніца Ўкраіны ці саюзьніца Расеі, якая сёньня вораг Украіны?
— Я ня ведаю, што адчуваюць беларусы. Але Лукашэнка паказвае, што максымальна хоча адысьці ўбок ад усіх гэтых працэсаў, каб не пасварыцца з Украінай і каб ня мець крытыкі з боку Расеі. Але калі будзе стаяць пытаньне выбару, то ён ясна, што ён выбера Расею. Мы мусім жыць у такіх рэаліях. Але калі Расея аслабне і пачне рассыпацца, то Лукашэнка павінен скарыстацца гэтай магчымасьцю і вырвацца ад Расеі.
— Два вашыя калегі, дэпутаты Вярхоўнай Рады Саўчанка і Ляшко, публічна калісьці выказваліся пра тэрытарыяльныя прэтэнзіі да Беларусі. Як вы ставіцеся да такіх заяў? Ці павінна Ўкраіна дамагацца перагляду межаў зь Беларусьсю?
— Сябры, я хачу вам сказаць, што найноўшая гісторыя запусьціла цывілізацыйныя працэсы і паставіла кропку ў пытаньні тэрытарыяльных дачыненьняў. Нам трэба рабіць правільныя крокі, каб зьнікалі межы для перамяшчэньня людзей паміж нашымі краінамі і Эўропай. Гэта павінна рабіць без агрэсіі, маніпуляцыяў. Сучасная гісторыя паставіла кропку. Як ёсьць, так і павінна быць. Калі мы пачнём зараз ізноў гаварыць пра межы, то гэта дасьць імпульс да ланцуговай рэакцыі і маштабнай вайны. Мы ў выдатных адносінах зь беларусамі, гэта вельмі дружалюбны да ўкраінцаў народ. Беларусы дапамагалі і дапамагаюць нам адстойваць нашу тэрытарыяльную цэласнасьць. Мы павінны займацца не межамі тэрыторый, а тым, каб людзі на іх жылі добра, свабодна, каб яны маглі рэалізоўвацца і перамяшчацца без аніякіх праблемаў.
— Уладзімер, у Беларусі вас ведаюць як асобу, якая зьмяніла гісторыю Майдану ў 2014 годзе. Але разам з тым у Беларусі цяпер шмат людзей кажуць: не, нельга мяняць уладу праз Майдан, бо прыйдзе Расея, захопіць нашу зямлю і пачне вайну. Што б вы адказалі гэтым людзям?
— Калі б ня было Майдану, то мы б ужо страцілі незалежнасьць. Лукашэнка адрозьніваецца ад Януковіча тым, што ідэнтыфікуе Беларусь як незалежную дзяржаву, хоць і пад уплывам Расеі. Януковіч быў чалавекам, які быў агентам Расеі. Яму далі заданьне, што ты можаш займацца карупцыяй і красьці, але твая галоўная задача — аслабіць Украіну. З аднаго боку, гэта трагічная гісторыя, але з другога, гэта найлепшае, што магло з намі здарыцца. Мы вырваліся з ланцугоў Расеі, хоць панесьлі вялікія страты. Але мы свабодныя людзі, мы можам спакойна выказвацца, можам называць прэзыдэнта карупцыянэрам, можам свабодна езьдзіць у Эўропу і вольна адчуваць сябе ва ўласнай дзяржаве. Мы самі выбіраем сваю ўладу. Мы выгналі расейскіх агентаў з органаў дзяржаўнай улады і нармальна разьвіваемся. Але калі расейскі грамадзянін хоча сумленна весьці бізнэс ва Ўкраіне — калі ласка. Магчыма, у Беларусі Майдан кагосьці палохае, а нам ён даў пункт адліку, і мы пачалі рух наперад. Калі беларусам удасца гэты рух наперад пачаць без Майдану, то я буду за іх радавацца. Я не хачу казаць, што маюць рабіць беларусы. Магчыма, іх усё задавальняе. Пытацца ўва ўкраінца, што добра Беларусі, няправільна. Хопіць ужо таго, што Расея вечна лезе са сваімі парадамі. Вы беларусы, вырашайце самі. Жыве Беларусь!
