Падзеньне коштаў на нафту можа прывесьці да перадзелу ўплыву сярод сусьветных нафтаздабыўцаў.
Сусьветныя кошты на нафту падаюць — толькі за апошнія некалькі тыдняў яны панізіліся яшчэ на восем адсоткаў. Гэта ставіць перад найбуйнейшым аб’яднаньнем вытворцаў — Арганізацыяй краінаў-экспартэраў нафты, вядомай як АПЭК, вельмі няпростую задачу.
Вэнэсуэла, Альжыр, Лібія, якія прадстаўляюць «беднае» крыло АПЭК, патрабуюць, каб «багацеі» з зоны Пэрсыдзкага заліва і, у першую чаргу, Савудаўская Арабія, скарацілі здабычу ў аднабаковым парадку. Гэта дазволіла б аднавіць высокія кошты, безь якіх «беднякі» ня ў стане напоўніць свае бюджэты. Савудаўцы, кувэйтцы, ААЭ не жадаюць чуць пра аднабаковыя саступкі і заключаюць доўгатэрміновыя льготныя кантракты на пастаўкі нафты з пакупнікамі ў Азіі і Эўропе. Сытуацыю, якая склалася аналізуе старэйшы аналітык Манхэтэнскага інстытута Марк Мілс:
— Ці не наступіў цяпер зручны момант для таго, каб паспрабаваць раскалоць АПЭК?
— Большасьць заходніх экспэртаў сыходзяцца ў меркаваньні, што пытаньне пра выжываньне або сьмерць АПЭК у сучасных умовах не актуальнае. У розных частках сьвету і, перш за ўсё, у ЗША, зьяўляецца такая колькасьць новых нафтаздабыўцаў, што АПЭК перастае гуляць на рынку сваю некалі дамінантную ролю. І гэтыя новыя здабытчыкі, якія працуюць, у прыватнасьці, са сланцавай нафтай, ніколі, зразумела, у картэль ня ўступяць. У Канадзе цяпер будуюцца нафтаправоды з Альбэрты да ціхаакіянскіх тэрміналаў. Мэксыка пасьля 70-гадовага перапынку зноў пусьціла замежны капітал у свой энэргетычны сэктар. Ўводзяцца ў эксплюатацыю глыбакаводныя радовішчы ў Мэксыканскім заліве і ля берагоў Аўстраліі. І што таксама вельмі важна — сабекошт здабычы, не ў апошнюю чаргу дзякуючы наватарскай тэхналёгіі гідраўлічнага разрыву, у многіх месцах значна скарачаецца.
Савудаўская Арабія па гэты дзень застаецца важным гульцом, але гэтыя тэндэнцыі ні для яе самой, ні для АПЭК ў цэлым нічога добрага не прадказваюць, заўважыў Мілс. Паводле яго дадзеных, калі скласьці ўсе віды вадкага вуглевадароднай паліва, то Савудаўская Арабія на дадзены момант не зьяўляецца яго найбуйнейшым вытворцам; гэтая роля належыць ЗША. Аднак у Злучаных Штатах нафтавы рынак канкурэнтны, Амэрыка ня можа з палітычных меркаваньняў або для таго, каб штучна падтрымаць цэны, узяць і зачыніць частку сваіх сьвідравінаў адміністрацыйным указам, а савудаўцы могуць, — і ў гэтым заключаецца іх рэшткавая моц. У пэрспэктыве, дадаў Мілс, гэтую моц падточваюць інавацыйныя тэхналёгіі, якія робяць вытворчасьць таньнейшай там, дзе яна па-ранейшаму, у адрозьненьне ад зоны Заліва, дарагая. А таксама гэты самы канкурэнтны рынак, паколькі ён ня толькі слабасьць, але і сіла Амэрыкі. Калі савудаўцы некалі прымусілі падпарадкоўвацца свайму дыктату сямёрку сусьветных гігантаў накшталт Эксан (Exxon) і Шэл (Shell) зь іх тыпавымі выдаткамі і інвэстпраектамі, то яны ня ў стане, што называецца, «пабудаваць» 15 — 20 тысяч дробных і сярэдніх здабытчыкаў у ЗША, у кожнага зь якіх свая ўнікальная карціна сабекошту і пляны капітальных укладаньняў, кажа Марк Мілс:
— Савудаўская Арабія, застаючыся важным гульцом на нафтавым рынку і пагаджаючыся трываць нізкія цэны, можа паспрабаваць калі і не задушыць да сьмерці дробных і сярэдніх канкурэнтаў, дык прынамсі прымусіць іх замарозіць свае інвэстпраекты, у якія закладваліся больш высокія кошты, або зьменшыць тэмпы іх рэалізацыі. Згодны, можа. Але на які тэрмін? Калі давяраць адкрытай інфармацыі, то ў сцэнары з таннай нафтай валютныя рэзэрвы дазволяць Эр-Рыяд зводзіць канцы з канцамі ў сваім бюджэце год — паўтара максымум. А што далей? У мінулым, як я ўжо казаў, саудаўцы рабілі стаўку на тое, што варта ім спалохаць гіганцкую нафтакампанію і прымусіць яе да адтэрміноўкі якога-небудзь шматмільярднай ініцыятывы, як яна да гэтай ініцыятывы нават пры зьмененай кан’юнктуры можа наогул не вярнуцца; за час прастою гэтыя мільярды зь вялікай верагоднасьцю сыдуць у іншы праект. Але ў сучасным сьвеце тысячы дробных і сярэдніх вытворцаў здольныя зь вяртаньнем спрыяльных коштаў раскансэрваваць свае сьвідравіны літаральна на працягу некалькіх тыдняў.
— Тым ня менш, як мы бачым, пры цяперашніх сыходных коштах на вуглевадароды акцыі нафтаздабываючых кампаніяў на біржы таксама ідуць уніз. Ці ня сьведчыць біржавы трэнд пра калектыўны пэсымізм інвэстсупольнасьці адносна пэрспэктываў гэтай галіны?
— Біржавая гульня — гэта адмысловы артыкул. Да таго, пра што мы кажам, гэтая гульня ня мае прамога дачыненьня. Яна адлюстроўвае імгненную рэакцыю ўдзельнікаў на пастаянна зьменлівую прывабнасьць альтэрнатыўных магчымасьцяў укладаньня капіталу. Новага вытворцу, які толькі выходзіць на рынак і які яшчэ не пасьпеў знайсьці інвэстараў, гэтыя біржавыя флюктуацыі кранаюць. Але ня дзейных вытворцаў, якія ўжо заручыліся неабходным капіталам, памер якога, дзякуючы прагрэсіўным тэхналёгіям, не такі ўжо і вялікі.
Напрыканцы гутаркі экспэрт Манхэтэнскага інстытута Марк Мілс сказаў:
«Згодна з аўтарытэтнымі прагнозамі цяперашні 5-трыльённы нафтагазавы рынак праз адно-два дзесяцігодзьдзі вырасьце на 150%. Галоўнае месца ў гэтым прыросьце належыць інавацыйным тэхналёгіям. Павелічэньне здабычы толькі за кошт уводу ў строй новых радовішчаў без адначасовага ўкараненьня гэтых тэхналёгіяў не кампэнсуе зьніжэньня коштаў на энэргасыравіну. Менавіта тэхналёгіі даюць Амэрыцы канкурэнтную перавагу ў супрацьстаяньні на рынку вуглевадародаў з дуаполіяй ў асобе Расеі і Блізкага Ўсходу».
