Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Мац[i-й]</b> бацька, зьбяру[с’а-й]</b> паеду, ё[н-ы]</b>шоў, сьця[х-i]</b> герб


Юрась Бушлякоў, Менск

Гаворка тут, натуральна, пра маўленьне без выразных паўзаў, маўленьне, пры якiм мы не аддзяляем спэцыяльна паўзамi аднаго слова ад другога. У жывой моўнай плынi ненацiскны гук [i] пасьля слова на галосны пераходзiць у [й]: iголка, але ўзялi [й]голку, Іван, але прыйшлi [па-й]вана. Дапускаецца тут i вымаўленьне зь ётам перад [i]: узялi [йi]голку, прыйшлi [па-йi]вана. Вымаўляем таксама: мац[i-й] бацька, зьбяру[с’а-й] паеду; ян[а-й] ня бачыла, м[ы-й] ня чулi – пасьля слова на галосны ў ёт ператвараюцца злучнiк ды часьцiнка i (адлюстраваньне такога пераходу на пiсьме характэрнае перш за ўсё для тэкстаў клясычнай правапiснай традыцыi: мацi й бацька, зьбяруся й паеду, яна й ня бачыла, мы й ня чулi). Гук [i] зьмяняецца й пасьля бальшынi цьвёрдых зычных – супадае з гукам [ы]: сы[н-ы] дачка (сын i дачка), на[ш-ы]нстытут (наш iнстытут), ё[н-ы]шоў (ён iшоў). І толькi пасьля словаў на зычныя [к] i [х] гук [i] не зьмяняе свайго характару: сьця[х-i] герб (сьцяг i герб), слы[х-i] зрок (слых i зрок), Полаца[к-i] Вiцебск (Полацак i Вiцебск).

Выходзiць, што ў залежнасьцi ад пазыцыi лiтара i перадае на пiсьме, апрача гуку [i], спалучэньне [i] зь ётам, проста адзiн ёт, а таксама гук [ы]. Застаецца старанна паўтарыць сёньняшняе: хлопц[ы-й] дзяўчаты былi [на-й]грышчы, хадзiлi [да-й]вацэвiчаў, дуб[ы-й] сосны, бра[т-ы] дзядзька, сьме[х-i] грэх.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG