Ҷанги Украина
Хушбахтро, ки дар ҷанги Украина кушта шуд, дар Конибодом дафн карданд. ВИДЕО
Дар шимоли Тоҷикистон халабонеро ба хок супурданд, ки ба гуфтаи наздиконаш ба таври қарордодӣ дар артиши Русия хидмат мекард ва дар ҷанги Украина кушта шудааст.
Хушбахт Турсунов аз Конибодом 35 сол дошт.
Падараш, Алиҷон Турсунов, мегӯяд, аз рафтани ӯ ба ҷанг дар Украина огоҳ набуд ва хабари кушта шуданаш онҳоро сахт ошуфта кард.
"Капитан буд. Аз рафтанаш хабар надоштам. Бачаро хуб тарбия карда, нағз хононда, ба воя расонда будам. Ягона ноновари хона буд," – гуфт ӯ рӯзи 9-уми октябр.
Ба нақли пайвандонаш, тамос бо Хушбахт Турсунов дар аввали моҳи августи имсол бурида шуд. Дертар ба онҳо хабар расондаанд, ки ӯ дар Украина ҷон бохт. Ҷасади халабони ҷавонро рӯзи 7-уми октябр дар зодгоҳаш, Конибодом, дафн карданд. Расонаҳои Русия менависанд, Хушбахт дар ҳоле кушта шуд, ки фармондеҳи ӯ Максим Кузминов чархболи ҳарбиро дар Украина фуруд овард, то ба нерӯҳои украинӣ супорад ва барояш ним миллион доллар ҷоизаи пулӣ гирад. Хушбахт ва пилоти дувум аз ин нақшаи Кузминов огоҳ набуданд ва ҳангоми расидан ба Украина таслим нашуданд ва аз тарафи нерӯҳои украин ба ҳалокат расиданд.
Хушбахт Турсунов мактаб-литсейи Конибодомро хатм карда, ба омӯхтани ҳавонавардӣ ба шаҳри Сизрани Русия рафтааст.
"Баъди хатм муддате дар Тоҷикистон зист, вале боз ба Русия баргашт. Чанд вақт ба ҳайси посбон кор кард. Сипас бо шартнома ба артиши Русия пайваст. Албатта, намехостам, ки ба ҷанг равад. Кӣ мехоҳад фарзандаш нобуд шавад?" – мегӯяд Алиҷон Турсунов.
Аҳли ин хонавода мегӯянд, аз кори Хушбахт дар Русия танҳо хушбахтиро мунтазир буданд. Монанди ҳазорон нафаре, ки солҳои охир тақдири худро бо Русия пайвастанд. Акнун дарк мекунанд, ки он умеду орзуҳо хато будаанд.
Хадамоти истихборотии Бритониё мегӯяд, мақомоти Русия аз моҳи майи соли 2023 ба таври фаъол зодагони Осиёи Марказиро ба ҷанг дар Украина ҷалб мекунанд. Ин ҷанг моҳи феврали соли 2022 аз тарафи Русия шуруъ шуд.
Маълум нест, Хушбат Турсунов бо хоҳиши худ ба майдони ҷанг рафтааст ё зери фишори мақомоти Русия. То кунун даҳҳо шаҳрванди Тоҷикистон ба таври қарордодӣ, ваъдаи озодӣ аз зиндон ё дарёфти осони шаҳрвандии Русия ба майдони ҷанг бурда шудаанд.
Хабари марги чандин нафари онҳо расонаӣ шуд, аммо шумораи дақиқе дар даст нест. Ҷониби Тоҷикистон ба ҷуз онки аз шаҳрвандон хостааст, дар “ҷангҳои бегона” ширкат накунанд, дар мавриди даргирӣ дар Украина ва ё иштироки зодагони кишвар дар он паёму иттилои возеҳе надодаанд.
Видеоро дар инҷо бинед:
54 ҳазор зиндонӣ куҷо шуд? Коҳиши рекордӣ дар зиндонҳои Русия
Теъдоди маҳбусон дар зиндонҳои Русия, ки дар миёнашон тоҷикон низ ҳастанд, ба таври рекордӣ ё 54 ҳазор нафар кам шудааст. Ҳоло дар маҳбасҳои ин кишвар 226 ҳазор зиндонӣ адои ҷазо мекардааст.
Ин дар ҳолест, ки ба иттилои Всеволод Вуколов, муовини вазири адлияи Русия “даҳ соли пеш шумори онҳое, ки дар дар муассисаҳои ислоҳотӣ нигаҳдорӣ мешуданд ба 700 ҳазор нафар мерасид”
Дақиқ гуфта нашудааст, ки ин коҳишёбӣ кадом давраро дар бар мегирад, аммо бино ба як гузориши сомонаи “Медиазона” камшавии бесобиқаи маҳбусон дар зиндонҳои Русия дар нимаи дуюми соли 2022, баъди сафарбарии дастаҷамъонаи зиндониён ба ҷанг дар Украина оғоз шуд.
Соли гузашта "Медиазона" ошкор карда буд, ки дар моҳҳои сентябр октябр аз зиндонҳои мардонаи Русия, 23 ҳазор нафар ғайб задааст. Дар маҷмӯъ дар соли 2022 дар муассисаҳои ислоҳии ин кишвар 32 ҳазор маҳбус ва соли 2023 54 ҳазор нафар кам шудааст.
Аз тобистони соли 2022 гурӯҳи низомии “Вагнер”, ба ҷалби маҳбусон ба ҷанг оғоз кард. Раҳбари он, Евгений Пригожин шахсан ба зиндонҳо рафта, бо ваъдаи пул ва раҳоӣ маҳбусонро ба ҷанг дар Украина даъват мекард. Ин гурӯҳ ҳатто онҳоеро ҳам, ки ҷиноятҳои вазнин содир кардаанд, бо ваъда ба сафи худ қабул мекард.
Моҳи сентябри имсол нашрияи “Важние истории” хабар дод, ки собиқ ҷангиёни “Вагнер” аз ҳисоби зиндониёнро ба сафи артиши Русия қабул кардаанд. Моҳи август ҳомии ҳуқуқи маъруф Олга Романова дар сӯҳбат бо лоиҳаи “Можем объяснить” гуфт, ҳоло занони зиндониро ҳам ба ҷанги Украина мебаранд.
Дар зимн, дар зиндонҳои Русия муҳоҷирони зиёде аз кишварҳои Осиёи Марказӣ, аз ҷумла Тоҷикистон, нигаҳдорӣ мешаванд ва дар ин муддат даҳҳо мавриди ҷалб ва кушта шудани зодаҳои Тоҷикистону Узбекистон дар ҷанги Русия бо Украина расонаӣ шудааст.
Зиндониёни тоҷик дар Русия мегӯянд, даъватҳо барои рафтан ба ҷанг идома дорад. Акнун ин кор аз сӯйи мақомот ва Вазорати дифои Русия сурат мегирад.
То ин дам хабари марги беш аз 20 маҳбуси тоҷик аз Украина омадааст ва боқимондаҳо ҳам тарс доранд, ки ин сарнавишт ба сари онҳо меояд.
Ахиран гурӯҳе аз зиндониёни тоҷик дар як зиндони Русия аз мақомоти Тоҷикистон хостанд, барои идомаи адои ҷазо онҳоро ба ватан баранд, вагарна ба ҷанг бурда мешаванд.
Русия аз фиристодани муҳоҷирон ба ҷанг даст накашидааст. ВИДЕО
Мақомоти Русия кӯшиши худро барои ҷалби зодагони Осиёи Марказӣ ба ҷанги бедалел дар Украина кам накардаанд. Баъзе аз муҳоҷирон мегӯянд, вақтҳои охир ба онҳо телефонӣ шаҳрвандии Русияро пешниҳод доранд.
"Онҳо аз рақами номаълум занг зада, шаҳрвандии Русияро пешниҳод карданд. Пештар чунин набуд. Агар муҳоҷир шаҳрвандиро қабул кунад, ба ҷанг фиристода мешавад," – нақл кард як муҳоҷири қирғиз.
Муҳоҷири дигар аз Тоҷикистон, ки дар Русия кор мекунад, гуфт, ҳафтаи гузашта барояш телефонӣ пешниҳоди гирифтани шаҳрвандиро кардаанд. Ин мард ба шарти фош нашудани номаш ба суҳбат розӣ шуд.
Тафтиши саросарии муҳоҷирон дар Русия аз охири моҳи майи имсол шуруъ шуда, то ҳанӯз поён наёфтааст. Пулис онҳоро аз кӯчаву маҳалли кор ва хонаҳояшон боздошт мекунад. Мақомоти ҳифзи ҳуқуқ қаҳвахонаву масҷидҳо, толорҳои варзишӣ, коргоҳ ва хобгоҳи муҳоҷиронро тафтиш карда, даҳҳо нафари онҳоро бо худ мебаранд.
“Онҳоро даст ба китфи якдигар дар як саф қатор мегузоранд. Марду занро ҳамингуна ҷамъ мекунанд. Гуё ҷинояткорони хатарнокро аз маҳбас берун меоранд. Ҳуқуқи инсон поймол мешавад," – гуфт ҳамсуҳбати мо.
Гузориши видеоиро дар инҷо тамошо кунед:
Муҳоҷирони корӣ мегӯянд, ин рафтори пулис бо як ҳадаф анҷом дода мешаванд. Ба зодагони Осиёи Марказӣ рӯйирост пешниҳод мекунанд, ки шартномаи ҳарбиро имзо кунанд. Ва ё бо фиреб онҳоро ба ин кор водор менамоянд.
Як муҳоҷир аз Узбекистон гуфт, “дар даромадгоҳи марказе, ки мо патент мегирем, пурсиданд, ки оё мехоҳед ба ҷанг равед? Мо ба шумо шаҳрвандии Русияро медиҳем. Ман гуфтам, ки не!”
Владимир Путин, президенти Русия, рӯзи 21-уми сентябри соли 2022 дар Русия басеҷ ё сафарбарии нисбиро эълон кард. Дар пайи он садҳо ҳазор шаҳрванди Русия ин кишварро тарк карданд. Ҳоло Кремл барои ҷалби муҳоҷирон ба ҷанг аз усулҳои гуногуни фишор истифода мекунад.
Як муҳоҷир аз Қирғизистон гуфт, "масалан, ветнамиҳо ва чиниҳо низ хастанд. Онҳо мисли қирғизҳо, узбекҳо ва тоҷикон, ки давлату ҳукумати заиф доранд, зери фишор қарор намегиранд. Муҳоҷироне, ки дар ин ҷо зиндагӣ мекунанд, ҳангоми мушкилӣ маҷбур мешаванд, шиноснома гиранд. Ҷанг дар як-ду соли наздик тамом намешавад. Баъд аз гирифтани шиноснома имкони ба ҷанг фиристодани онҳо вуҷуд дорад.”
Пажӯҳишҳо нишон медиҳанд, ки ҳар давъватшудаи панҷум баъди камтар аз ду моҳи сафарбарӣ ба ҷанг ҳалок шудааст. Бино бар гузоришҳо, зодагони Осиёи Марказӣ ба хатти аввали ҷанг фиристода мешаванд.
Муҳоҷири қирғиз мегӯяд, “ба боррасонӣ машғулам. Вақте як мототсиклро ба ҷавоне бурдам, ӯ нақл кард, ки як сол дар ҷанг буд. Аз ӯ пурсидам, ки оё дар он ҷойҳо бо шумо қирғизҳову узбекҳо ва тоҷикҳо буданд? Гуфт, ки не, танҳо русҳо будем. Моро ба он минтақаҳое, ки ҷангҳои шадид ҷараён дорад, намефиристанд. Ӯ дар маркази ҷанг набуд. Сиёсати мақомоти рус чунин аст. Ба он ҷо пеш аз ҳама бурятҳо ва муҳоҷиронеро мефиристанд, ки шиносномаи русӣ доранд.”
Ҳукумати Русия эълон кард, ки аллакай сесад ҳазор нафар довталабона бо артиш шартнома бастаанд. Қарор аст, то соли нав 120 ҳазор нафари дигарро ҷалб намоянд.
Ба гуфтаи Хадамоти истихборотии Бритониё, мақомоти Русия аз моҳи майи соли 2023 ба таври фаъол муҳоҷиронро аз Осиёи Марказӣ ба ҷанг ҷалб мекунанд.
"Таърихи Русия" дар бораи ҷанги Украина ба хонандагон чӣ мегӯяд?
Ҳукумати Русия китоби нави "Дарси таърих"-ро барои хонандагони синфи ёздаҳум нашр кард, ки ҳабдаҳ банди он ба ҷанги бедалели ин кишвар дар Украина рабт дорад. Онро аз аввали сентябри имсол дар барномаи дарсӣ ҷой доданд.
Дар муқоваи китоб пули Қрими ишғолшуда тасвир ёфта, муаллифон таърихи солҳои 1970-2000-ро дар Русия пурра бознависӣ кардаанд.
Матни таҳриршудаи китоб бахши калони таблиғот ва "теорияҳои тавтеа"-и президенти Русия Владимир Путин ва атрофиёни ӯро дар мавриди Украина ва Ғарб фаро мегирад.
Дар сарфасли он иддаои Путин дар бораи ин ки "барои муҳофизат аз русзабонон ночор ба Украина ҳамла кард" ба тафсил дарҷ шудааст.
Муаллифон ба дурӯғ иддао мекунанд, ки Украина "ба таври ошкоро тамоюли худро барои даст ёфтан ба силоҳи ҳастаӣ эълон кардааст".
- "Украина як кишвари ниҳоят миллатгаро аст, ки дар он шахсони мухолиф бо шиддат мавриди озор ва азият қарор мегиранд";
- "Оппозитсия дар Украина мамнуъ аст";
- "Дар онҷо бо ҳама чизи русӣ душманӣ доранд";
- "Ғарб беш аз 300 миллиард доллари Русияро дуздидааст" аз иддаоҳои дигари дарҷшуда дар китоби дарсист.
Ҳукумати Русия мухолифони сиёсатҳои Путинро дар ин кишвар "агентҳои хориҷӣ" номида, ба ин истилоҳ ҳам дар "Китоби таърих"-и мактабҳои Русия пардохта шудааст.
Ба навиштаи таҳлилгарони Радиои Аврупои Озодӣ/Радиои Озодӣ, китоб барои барангехтани ҳисси норизоятии таърихӣ дар миёни кӯдакони рус ва ҷой додани ҳисси як набарди вуҷудӣ барои бақои кишвар тарҳрезӣ шудааст. Яъне, бо ин паём, ки "агар Русия рафтори ҳуҷумӣ надошта бошад, нобуд хоҳад шуд".
Дар соатҳои "дарсӣ" дидгоҳҳои расмӣ дар бораи "амалиёти вижа" дар Украина такрор мешаванд. "Амалиёти вижа" иборае аст, ки мақомоти Русия барои ҳамла ба Украина истифода мекунанд.
Шабакаи CNN аз равиши дигаре хабар медиҳад ва он фиристодани сарбозони захмишуда дар ҷанги Украина ба минтақаҳои гуногуни кишвар ва мулоқоти онҳо бо мактабхонҳо аст.
Барои намуна, кӯдакон дар Ҷумҳурии Бурятия дар Сибир аз мулоқоти худ бо сарбозе маҷруҳ хабар додаанд, ки иддао шуда дар Украина бо "зархаридони лаҳистонӣ" ҷангида ва ба кӯдакон гуфтааст, "худи украиниҳо намехоҳанд биҷанганд ва онҳоро маҷбур мекунанд".
Ин шабакаи хабарӣ ҳамчунин бар асоси "баррасиҳои анҷомшуда дар расонаҳои маҳаллӣ ва иҷтимоии Русия хабар медиҳад, ки дар ин кишвар акнун кӯдакони ҳафт ё ҳаштсола омӯзиши низомии ибтидоӣ мебинанд ва тарзи истифодаи "Калашников"-ро меомӯзанд.
Ба гузориши CNN, омӯзгороне, ки бо ин раванд ва ин навъ боздидҳо мувофиқ набошанд, аз вазифа ронда мешаванд. Барои намуна, мудири як мактаб дар Перм пас аз он ки фаълони тарафдори ҷанг аз ӯ танқид карданд, аз мақоми худ истеъфо дод.
Баъзе аз волидон мухолифати худро бо ин маъракаи таблиғотии давлатӣ эълон карданд, аммо ба назар мерасад, аксарият аз ин ҷараён пуштибонӣ мекунанд, албатта агар назарсанҷиҳои афкори умумӣ дар Русия қобили эътимод бошад.
Хабаргузории давлатии РИА Новости гузориш додааст, ки бар асоси як назарсанҷҷии дохилӣ, 79 дарсади волидон дар Русия аз намоиши филмҳои ҷанги Украина ба фарзандони худ ҳимоят мекунанд.
Расонаҳо: Амрико ба миқдори кам ба Украина мушаки дурпарвоз медиҳад
Президент Амрико Ҷо Байден дар вохӯрӣ бо ҳамтои украиниаш Владимир Зеленский гуфт, Вашингтон ба Киев ба миқдори кам мушакҳои ATACMS медиҳад. Дар ин бора NBC News бо такя ба манбааш дар Кохи Сафед хабар додааст.
Рӯзномаи “Вашингтон Пост” ҳам бо такя ба манобеш менависад, ИМА барои тасмимгирӣ дар бораи интиқоли мушакҳо ба Украина "наздик" аст.
Феълан маълум нест, ки тасмим дар бораи додани мушакҳо ба Украина кай эълон мешавад ва Киев кадом вақт мушакро дарёфт мекунад. Дар бастаи нави кумакҳои низомии Амрико ба Украина, ки дирӯз эълон шуд, мушакҳои ATACMS нест. Кохи Сафед ва ҳам ҷониби Украина ҳанӯз ба хабарҳо дар ин бора вокуниш накардаанд.
Парвози ATACMS наздики 300 км-ро ташкил медиҳад. Мақомоти Украина мегӯянд, мушакҳои ATACMS ба артиши Украина имкон медиҳанд, ки ба ақибгоҳи неруҳои Русия зарба зада шавад. Аз ҷумла ба Қрими ғасбшуда, ки Русия аз он ҳамчун пойгоҳи партоби бесарнишинҳо истифода мебарад.
Кишварҳои ғарбӣ аз замони таҷовузи Русия ба хоки Украина, ба Киев миллиардҳо доллар кӯмак кардаанд. Амрико ва муттаҳидони аврупоиаш ваъда додаанд, ки то вақти ғалабаи Украина ирсоли муҳимоти низомиро ба ин кишвар идома медиҳанд.
Дархости ҷангҷӯи пешини "Вагнер": шаҳрвандони худро аз зиндонҳои Русия баред. ВИДЕО
Дар Украина ҳамоно муҳоҷирони Осиёи Марказӣ аз тарафи Русия меҷанганд. Аксарият онҳое ҳастанд, ки аз зиндонҳои Русия оварда шудаанд, вале дар ин миён афроде ҳам ҳастанд, ки ба таблиғу ташвиқ ва ваъдаи пулу зиндагии хуб ба ҷанг рафтаанд.
Зиндониён аксарият бо умеди раҳоӣ аз чордевори маҳбас ин роҳро интихоб кардаанд. Ин гурӯҳи муҳоҷирон, аз Тоҷикистону Узбекистон ва Қирғизистон, ҳарчанд медонанд, ки дар ватанашон ин амали онҳо ҷиноят аст ва қонун барои он чандин соли зиндонро пешбинӣ кардааст, аммо аз роҳи худ намегарданд.
Озодӣ бар ивазӣ ним соли ҷанг. Дилшод муҳоҷири узбекистонӣ аз раҳбари ширкати хусусии низомии “Вагнер”, Евгений Пригожин чунин пешниҳод гирифт. Зиёд фикр накард ва ба ин шарт розӣ шуд. Он замон ӯ ду сол дар зиндон адои ҷазо карда буд ва намехост, ки даҳ соли дигар пушти панҷара бимонад.
Дилшод, ҷангҷӯи собиқи “Вагнер” дар оила писари ягона буд. Дилшод дар суҳбат ба бахши «Мигрант Медиа» мегӯяд, вақте ӯро ба ҷанг даъват карданд, танҳо ба хотири баромадан аз зиндон розӣ шуд ҷонашро дар маърази хатар гузорад.
“Рафта имзо кардам. Барои ман муҳим набуд, ки оқибат чӣ мешавад, фақат як фикр доштам, ки мебарояму волидонамро мебинам,»-гуфт ин ҷангҷӯи собиқи "Вагнер".
Гузориши видеоиро дар инҷо тамошо кунед:
Дар давраи пандемия Дилшод корашро аз даст дод. Ба хона баргашта наметавонист, зеро марзҳо баста буданд. Ӯ дар як ширкат чун боркашон ба кор даромад. Дар рӯзи аввалӣ корӣ бо гумони қочоқи маводи мухаддир боздошт шуд. Чанд бор ба Сафорати Узбекистон дар Маскав муроҷиат карда, хостори истирдодаш ба ватан шуд. Аммо ин дархости ӯ бенатиҷа буд. Дар ниҳоят ба шарти гузоштаи ширкати “Вагнер” розӣ шуд ва ҷангро интихоб кард. Баъди имзои қарордод бо ин ширкат ӯро якуним моҳ ба машқи ҳарбӣ фаро гирифта, баъдан ба Бахмут фиристоданд.
“Ба ман яроқи "АГС" доданд, он аз мусалсал ё пулемёт ҳам калонтар аст. Вақте онро ба даст гирифтам, фикр кардам, ки ман дар ин шаҳр як ҷинояткорам. Тасаввур кардам, ки ба ман бозича доданд. Бовар намекардам, ки дар дастам силоҳи воқеӣ аст. Агар ҷангро ба тахтаи шоҳмот монанд кунем, ман дар ин тахта асп будам. Вазифаи ман аз болои дигар сарбозон ҷаҳида, тир андохтан буд,”-нақл мекунад Дилшод.
Бино ба оморҳо, дар ҷанг барои Бахмут, тақрибан 20 ҳазор ҷангиёни “Вагнер” кушта шудаанд. Ба гуфтаи Дилшод аз зиндони онҳо ҳамроҳ бо ӯ 93 маҳбуси дигар қарордоди ҷангро имзо карданд. Камтар аз нисфи онҳо зинда монданд.
Ин ҷангҷӯи собиқи “Вагнер” нақл мекунад, “онҷо Шумо мурдаҳоро мебинед. Ман ҳатто тасаввур намекардам, ки мебинам, чӣ тавр фарзандони одам кушта мешаванд. Кӯшиш мекардам, фикр кунам, ки ин ҳама хоб аст. Тасаввур кунам, ки ман он ҷо нестам. Ман то ҳол ба ёд намеорам, ки он ҷо чӣ гузашт. Намехоҳам.”
Баъди 6 моҳи ҷанг, Дилшод тибқи ваъда афв шуд ва ба зиндагии оддӣ баргашт. Ҳоло мардикорӣ мекунад. Ҳукумати Русия ба ӯ шаҳрвандӣ дод, вале пул не. Вале Дилшод худро нороҳат ҳис мекунад, чун мегӯяд, барои ватани худаш наҷангидааст ва “ту қаҳрамони кишвари худ нестӣ.”
Ба гуфтаи Дилшод ҳоло дар маҳбасҳои Русия ҳазор зодаи кишварҳои Осиёи Марказӣ адои ҷазо мекунанд. Узбекистониҳо барои идомаи адои ҷазо ба кишвари худ истирдод намешаванд. Байни ду кишвар чунин созишнома нест. Ин ҳам сабаб мешавад, ки ташвиқгарон ба осонӣ онҳоро ба ҷанг ҷалб кунанд. Барои ҳамин Дилшод аз роҳбарони кишварҳои Осиёи Марказӣ дархост дорад, ки шаҳрвандони худро аз зиндонҳои Русия ба ватан фиристанд.
«Ин ҷо онҳо хешу табор ва одами наздике надоранд. Намехоҳам, ки онҳо ранҷ кашанд. Мехоҳам онҳо ба кишвар баргашта, онҷо тибқи қонун адои ҷазо кунанд"
Қонунҳои Узбекистон ҳам мисли Тоҷикистон ширкати шаҳрванди ин кишварро дар ҷанги давлатҳои дигар манъ мекунад. Ҳукумати ин кишварҳо бо нашри эълон шаҳрвандонашонро огоҳ карда буданд, вале ҳамоно дар расонаҳо аз сарнавишти муҳоҷири узбек ё тоҷике гузориш дода мешавад, ки дар ҷанги Украина аз тарафи Русия меҷанганд ва дар аксар маврид ҷони худро аз даст медиҳанд.
Путин ва Эрдуғон се соат гап заданд, вале ба созиш нарасиданд
Раҳбарони Русия ва Туркия баъди се соати гуфтугӯ дар бораи идомаи содироти гандуми Украина тавассути бандарҳои Баҳри Сиёҳ ба созиш нарасиданд. Дидори Владимир Путин ва Раҷаб Таййиб Эрдуғон 4-уми сентябр дар шаҳри Сочи баргузор шуд.
Хабаргузории давлатии ТАСС навишт, баъд аз дидори роҳбарони ду кишвар ягон созишнома ба имзо нарасид.
Русия аз 17-уми июли имсол ширкаташро дар созиши содироти гандуми Украина боздошт. Ин созиши бесобиқа моҳи июли соли гузашта, зери сарпарастии Созмони Милал ва Туркия таҳия шуда, имкон медод, ки дар шароити ҷанг гандуми Украина аз бандарҳои Баҳри Сиёҳ ба кишварҳои Африқо, Ховари Миёна ва Осиё берун бурда шавад.
Путин ва Эрдуғон рӯзи 4-уми сентябр дар шаҳри Сочи барои дубора пайвастани Русия ба ин созишнома гуфтугӯ карданд, аммо гуфтугӯи ду роҳбарон ба ҷойе нарасид.
Владимир Путин дар нишасти хабарии муштарак гуфт, кишварҳои ғарбӣ Русияро дар мавриди ташаббуси Баҳри Сиёҳ "фиреб дода", Маскавро маҷбур карданд аз созиш хориҷ шавад.
Путин гуфт, дар сурати қабули шартҳои Русия ин кишвар омода аст, созишномаро "эҳё кунад". Аз ҷумла Маскав бар ивази барқарор кардани созиши интиқоли гандуми Украина талаб дорад, ки "Росселхозбонк" ба системаи SWIFT пайваст шуда, интиқоли қисмҳои эҳтиётӣ барои техникаҳои кишоварзӣ барқарор шавад.
Вай афзуд, ҳатто бе барқарор кардани созиши интиқоли гандум тавассути Баҳри Сиёҳ, Русия омода аст, то як миллион тонна гандумро бо нархи дастрас тавассути Туркия ба кишварҳои қашшоқ фиристад.
Раҷаб Таййиб Эрдуғон, раиси ҷумҳури Туркия аз омодагии кишвараш барои миёнравӣ байни Маскав ва Киев хабар дод.
Артиши азим, вале заъифи Русия. ВИДЕО
Якуним сол пеш Владимир Путин, президенти ин кишвар фармони таҷовуз ба хоки Украинаро содир кард ва умед дошт, ки дар чанд рӯз ин кишварро таслим мекунад. Пешбиниҳои Путин ботил баромад.
Тахмин меравад, ки артиши Русия панҷумин бузургтарин артиши рӯйи олам аст. Якуним сол пеш, вақте Владимир Путин, президенти Русия фармони таҷовуз ба хоки Украинаро содир кард, ӯ умед дошт, ки Киев дар чанд рӯз таслим ва Украина ишғол мешавад. Дар суҳбат бо хабарнигори "Садои Амрико" коршиносони амрикоӣ дар бораи бурду бохти нерӯҳои Русия табодули назар кардаанд.
Гари Шмидт, пажуҳишгари American Enterprise Institute, воқеъ дар шаҳри Вашингтон мегӯяд, аз он рӯз ҳаждаҳ моҳ гузашт ва Кремл барои пешбурди ҷанг беш аз 60 миллиард доллар харҷ кард.
"Ҳама ба сармояҳое, ки Кремл дар соҳаи низомӣ тахсис додааст, ишора намуда, исрор меварзиданд, ки "Мо имконоти воқеии низомӣ хоҳем дошт" . Бо гузашти якуним сол, ба қавли шореҳи стратегиву амниятии Шӯрои Атлантикӣ Ян Бжезинский, Русия "дар мавқеи дифоӣ қарор гирифтааст". Ӯ гуфт, таҷовузи Украина ибтидо ҳамчун амалиёти кутоҳмуддат тарҳрезӣ шуда буд, вале ба як низои тӯлонӣ мубаддал шуд. Ӯ гуфт:
"Ҳозир Русия дар мавқеи дифоӣ қарор дорад. Мутаассифона, ба онҳо вақти кофӣ барои кандани хандақ ва таҳияи майдонҳои мина фароҳам оварда шуд. Артиши Русия қудрати миқёси ҷаҳонӣ надорад, вале ба қадри кофӣ нерӯманд аст."
Имрӯз дар сафҳои артиши Русия наздики як миллион нафар ифои вазифа мекунад. Ба қавли Шмидт, сарфи назар аз сафарбарии нисбӣ ба артиш, талафоти бузурги ҷонӣ боис шудааст, ки баъзе воҳидҳои Русия ба пешбурди амалиёти ҳарбӣ қодир набошанд.
"Замоне бо ишора ба имконоти амалиёти зиреҳпӯшҳоии Русия онро ба абулҳавл ва ё нерӯи бузурги маҳвкунанда шабоҳат медоданд, - мегӯяд Шмидт. - Воеқият нишон дод, ки бе ҳамоҳангии амалиёт ва кумаки зарурии лоҷистикиву нерӯи ҳавоӣ ин азамат дигар вуҷуд надорад."
Бжезинский мегӯяд, низоъ бо Гурҷистон дар соли 2008-ум камбудиҳои ахлоқӣ ва нокомии фармондеҳону сохтори артиши Русияро айён намуд. Ба гуфтааш, он вақт "вазъ навмедкунанда буд ва Путин ваъда дод, ки онро ислоҳ мекунад. Ӯ барномаи 10-15-солаи муҷаҳҳазгардонии артишро оғоз кард".
Бжезинский мегӯяд, Маскав навсозии артишро шурӯъ карда, онро бештар муҷаҳҳаз ва фишурда гардонд. Низомиён бо артиш шартнома баста, ба сохтори тактикии баталёнҳои ғарбӣ гузаштанд.
Вале, ба қавли Гари Шмидт, "...бахши аосии пул на барои беҳбуди артиш, балки барои беҳбуди вазъи молии генералҳо ва коршакирон сарф шуд".
Генерали бознишастаи нерӯи ҳавоии ИМА Филлип Бридлов мегӯяд, Русия дар ҷанги Украина бо камбуди нерӯи ҷангӣ мувоҷеҳ буда, мушкил танҳо аз ҳисоби сафарбарии нерӯҳои тозанафас ҳал нахоҳад шуд. Бридлов, ки дар солҳои 2013-2016-ум фармондеҳи воломақоми паймони НАТО будааст, мегӯяд:
"Агар фикр мекунед, ки масъалаи Русия ҳал аст, шумо хато мекунед. Имкониятҳои ин кишвар ҳанӯз ҳам бузурганд. Вале барои Путин ҷуръати зиёде лозим хоҳад шуд, ки сафарбарӣ ба артиш ва дигар иқдомҳои заруриро пиёда кунад."
Ду сарбози русро барои саркашӣ аз рафтан ба ҷанг ҷазо доданд
Додгоҳи шаҳри Сочи дар Русия ду сарбоз якеро барои сарпечӣ аз бозгашт ба ҷанги Украина ва дигариро барои саркашӣ аз рафтан ба ҷанг ба ду соли корҳои ислоҳӣ маҳкум кардааст.
Додгоҳ ҳафтаи гузашта ҳукм кардааст, ки Юрий Малтсевский ба иҷро накардани фармон барои бозгашт ба ҷанги Украина ба ду соли корҳои ислоҳӣ ва Иван Кашин ба ду солу се моҳи корҳои ислоҳӣ маҳкум карда шаванд.
Ба гуфтаи додгоҳ, Юрий Малтсевский, ки ба амри фармондеҳонаш барои рафтан ба ҷангҳои Украина сарпечӣ кард, ҷазои сахттар гирифт.
Иван Кашинро, ки қаблан дар ҷангҳои Украина ширкат доштааст, ҷазои андак сабуктар додаанд. Дар сурати маҳкум шудан ба корҳои ислоҳӣ, зиндонӣ зери назорати посбонон нест ва ҳақ дорад, баъди кор озодона ба назди хешовандонаш равуо кунад.
Садамаи ду ҳавопаймо дар Украина ва марги халабонҳо
Дар пайи садамаи ду ҳавопаймои низомӣ дар Украина 3 халабон ба ҳалокат расидааст.
Ду ҳавопаймои таълимии Нерӯҳои ҳавоии Украина ҳангоми иҷрои супориши ҳарбӣ дар вилояти Житомир ба ҳам бархурдаанд.
Бино ба иттилои мақомоти Нерӯҳои ҳавоии Украина, дар байни кушташудаҳо, Андрей Пилшиков, халабони бригадаи 40 - уми нерӯҳои мусаллаҳи Украина ҳам ҳаст. Ӯ баъди ширкат дар ҳодисаҳои ҳамла ба Киев, дар моҳи феврал марти соли 2022 машҳур шуд. Пилшиков, ки бо лақаби “Ҷус” шинохта мешуд, борҳо зимни сӯҳбатҳояш бо расонаҳои украинӣ ва ғарбӣ даъват карда буд, ки ба Киев ҳавопаймоҳои замонавии ҷангӣ пешниҳод кунанд.
Хабарнигори бахши Украинии Радиои Озодӣ мегӯяд, ҳавопаймоҳои ба ҳам бархӯрда ба ҳавлии мардуми маҳаллӣ афтидаанд. Дар миёни сокинон талафот ба қайд гирифта нашудааст.
Ниҳоди давлатии тафтишотии Украина сабабҳои садамаи ҳавопаймоҳоро таҳқиқ ва ҳолати техникиву риояи қоидаҳои омодагӣ ба парвозро меомӯзанд.
Reuters: Душанбе ва Бишкек ба Русия дар фиреби таҳримҳо кумак мекунанд
Бино ба санадҳои гумрукӣ таҷҳизоти таҳримшуда ба Русия тариқи кишварҳое мисли Тоҷикистон, Арабистони Саудӣ, Туркия, Чин ва Қирғизистон роҳ ёфтаанд.
Оҷонсии Reuters дар як гузориши таҳқиқӣ маълум кардааст, ки бо вуҷуди ҷорӣ шудани таҳрим, ширкатҳои Русия аз моҳи май то июни имсол ба маблағи 1,2 миллиард доллар қисмҳои эҳтиётӣ, аз ҷумла, дасnгоҳҳои ширкати Northrop Grumman, дастгоҳи қаҳвапазӣ, гӯшиҳои махсуси телефон барои роҳбаладони ҳавопайморо харидорӣ кардаанд.
Бино ба хулосаи гузориш, ширкати ҳавопаймоии "Уралские авиалинии" аз замони оғози ҳамлаи бедалели Русия ба Украина, беш аз 20 навъи таҷҳизоти истеҳсоли Амрикоро ба Маскав ворид кардааст. Маълум нест, ки ширкати русӣ ин маҳсулотро чӣ гуна харидорӣ кардааст. Масъулини ширкат ин мавзӯъро шарҳ надоданд.
Ширкати Компания Northrop Grumman, эълон кард, ки бо ширкатҳои Русия харидуфурӯш накардааст ва таъкид намуд, ки ҷиддан тамоми қонуну қоидаҳои вобаста ба таҳрим ва содироти таҷҳизотро риоя мекунад.
То замони эълони таҳрим, ширкатҳои ҳайвпопаймоии Русия барои таъмиру назорати техникии ҳавопаймоҳои худ ба ширкатҳои азиме чун Lufthansa Technik муроҷиат мекарданд. Вақте ин ширкат хидматрасонияш ба Маскавро қатъ кард, Русия ба ширкатҳои хурдтар рӯ овард.
Барои мисол, таҳқиқ маълум кардааст, ки бахши хадамоти техникии ширкати ҳавоии S7 бо ширкати Air Rock Solutions-и Молдова ҳамкорӣ дорад. Бино ба нишондодҳо, дар 14 моҳи ахир, S7 аз ҳамкори молдовии худ ба маблағи 1,23 миллион доллар қисми эҳтиётӣ харидааст.
Масъулини ширкати Air Rock Solutions фурӯши маҳсулоташонро ба ширкатҳои Русия рад мекунанд. Иван Мелников, иҷрокунандаи вазифаи раҳбари ширкат гуфтааст, аксари харидорони онҳо аз Амороти Муттаҳидаи Араб ва Қирғизистонанд.
Таҳқиқи Reuters маълум кардааст, ки дар воқеъ аксари таҷҳизоти ин ширкат тариқи кишварҳои дигар ба Русия бурда шудаанд.
Баъди оғози ҷанги Русия дар Украина, дар баробари манъи парвози ҳавопаймоҳои Русия ба кишварҳои дигар, содирот ва фурӯши таҷҳизоти авиатсионӣ ба ин кишвар манъ шуд.
Ҳамчунин аз ширкатҳои ҳавоии Русия талаб шуда буд, ки ҳавопаймоҳои тариқи лизинг ба дастовардашонро ба кишварҳои истеҳсолкунанда баргардонанд. Коре, ки Русия онро иҷро накард. Аз ин рӯ ҳоло парвози ҳавопаймоҳои Русия ба аксар кишварҳо манъ аст.
"Барраи қурбонӣ". Таҳқиқоти Радиои Озодӣ дар бораи зиндониёни кушташуда дар Украина. ВИДЕО
Бахши қирғизии Радиои Озодӣ бахши дувуми таҳқиқоти худ оиди муҳоҷирон аз Қирғизистонро, ки дар ҷанги Украина қурбон шудаанд, нашр кард. Ин дафъа ба рӯзноманигорон муяссар шуд, ки бо хешовандони қурбониён ва ширкатдорони низоъ, ки аз маҳбас ба майдони ҷанг сафарбар шудаанд, сӯҳбат кунанд.
Эрлан Эрмеков, шаҳрванди 30-солаи Қирғизистон дар яке аз зиндонҳои Русия адои ҷазо мекард. Охири соли гузашта ӯ ба гурӯҳи зархаридони «Вагнер» шомил шуд. Дар яке аз охирин сӯҳбатҳои видеоӣЭрлан бо хонаводааш гуфтааст, “агар ҳамааш хуб шавад, пас аз шаш моҳ озод мешавам. Ин бароям як имконият аст.”
Эрмеков дар ин суҳбаташ гуфта буд, танҳо аз зиндоне, ки ӯ нигаҳдорӣ мешавад тақрибан 200 касро ба ҷанги зидди Украина мебаранд.
Гулнора Зокирова, модари Эрлан Эрмеков мегӯяд, писараш бори охир 31-уми январ занг зада буд. "Ӯ ба ман дурӯғ гуфт, ки ҳамчун ошпаз кор мекунад. Аммо маълум шуд, ки дар ҷанг иштирок мекардааст.”
Гузориши видеоиро инҷо тамошо кунед:
Эрмеков баъди чаҳор моҳи рафтан ба ҷанг ҳалок шуд. Ӯ яке аз нахустин қирғизистониҳое буд, ки иштирокаш дар ҷанги Украина расонаӣ гардид.
Ба нақли модараш, Эрлан Эрмековро ба ғоратгарӣ ва таҷовуз ба номус айбдор карда буданд. Ҳарчанд Гулнора Зокирова исрор меварзад, ки фарзандаш бегуноҳ маҳкум гардидааст, чун ҳангоми содир шудани ҷиноят дар Русия набуд. Вале зан натавонист бегуноҳии писараш исбот намояд ё ҳадди ақал ӯро ба зиндони Қирғизистон орад.
Ба гуфтаи Гулнора Зокирова, писараш нисфи муҳлати ҷазоро адо карда буд, аммо баъдан чун ваъдаи афвро гирифт, розӣ шуд ба ҷанг биравад.
"Ман гумон кардам, ки дар тобут чизе нест. Ба тарафи росташ снаряд бархӯрда, ӯро пора кардааст. Ӯ дар ҳамла иштирок намудааст. Онҳоро дар сафи аввал мегузоштаанд. Аз пеш ба сӯи онҳо украиниҳо тир меандозанд, дар сурати ақибнишинӣ чеченҳо мепарронанд. Аз пасашон русҳо тир холӣ мекунанд. Яъне дар байни ду оташ қарор мегиранд. Онҳоро ҳамчун барраи қурбонӣ истифода мекунанд,”-бо алам нақл мекунад ин модар.
Бахши қирғизии Радиои Озодӣ маълум кард, ки дар набардҳо барои Бахмут тақрибан 10 шаҳрванди Қирғизистон кушта шудаанд. Наздикони онҳо аз сӯҳбат бо хабарнигорон худдорӣ мекунанд. Ба нақли пайвандони яке аз зиндониёни кушташуда ба онҳо намегӯянд, ки хешовандашон чигуна кушта шудааст.
Аксари маҳбусоне, ки ба ҷанг мераванд, дар бораи ин тасмимашон ба наздикон нақл намекунанд. Аз ин рӯ, дар бораи теъдоди захмиён, кушташудагон ва умуман ширкатдорони ҷанг аз Қирғизистон омори дақиқ вуҷуд надорад.
Мирлан Токтобеков, коршиноси масоили муҳоҷират мегӯяд, дар аввал маҳбусоне ба ҷанг ҷалб мешуданд, ки ба ҷиноятҳои вазнин муттаҳам буданд. Чун ба гуфтаи ин коршинос, чунин гурӯҳи маҳбусон, ки мебоист солҳои тӯлонӣ дар зиндон бошанд, довталабона ба ҷанг мерафтанад. “Баъдан онҳоеро маҷбуран сафарбар мекарданд, ки мӯҳлати адои ҳукмашон ба поён мерасид. Аз рӯи маълумоти мо 30 нафар қирғизистониёне, ки бевосита шаҳрвандии Қирғизистонро доштанд, қурбон шудаанд. Боз онҳое низ ҳастанд,ки шаҳрвандии Русияро гирифтаанд,"-афзуд ин коршинос.
Қаблан муассиси гурӯҳи зархаридони «Вагнер» Евгений Пригожин гуфта буд, ки ҷалби маҳбусон ба ширкати хусусии низомии ӯ қатъ шудааст. Аммо онҳое, ки дар зиндонҳои Русия адои ҷазо мекунанд, мегӯянд, даъват ба ҷанг то ҳол идома дорад.
Наздикони қурбониён мегӯянд, баъди огоҳӣ ёфтан аз марги наздиконашон онҳоро боз як имтиҳони дигар интизор аст. Гирифтани тобут. Онҳо чанд ҳафта бояд мунтазир бимонанд ва дар аксар маврид пайдо ва шиносоӣ кардани кушташудаҳо аз миёни ҷасадҳои комилан сӯхта ва ё чанд пораи бадан, ки дар тобут гузошта шудаанд, сахт аст.
Модарони қурбониён борҳо ба ҳамватанонашон муроҷиат карданд,ки ба ҳеҷ ваҷҳ барои ширкат дар ин ҷанг розӣ нашаванд.
Тибқи хабарҳои расида, чандин зиндониёни тоҷикро ҳам аз маҳбасҳои Русия ба Украина бурдаанд. То ин дам хабари марги зиёда аз 20 нафари онҳо расонаӣ шудааст.
Ҷалби муҳоҷирону маҳбусони тоҷик аз ҷониби Русия дар ҷанги зидди Украина аз тобистони соли гузашта оғоз шуд. Он замон расонаҳо хабар доданд, ки артиши Русия дар ҷанг талафоти зиёд додааст ва бо ҷалби маҳбусон мехоҳад камбуди нерӯро ҷуброн кунад.
Вазири корҳои дохилии Тоҷикистон рӯзи 12-уми август дар нишасти матбуотӣ гуфт, дар бораи ба ҷанг сафарбар шудани тақрибан сад муҳоҷири тоҷик хабар доранд. Ҷанге, ки ҷомеаи ҷаҳонӣ онро хилофи қонунҳои байнулмилалӣ медонад ва Русияро барои талоши ғасби як кишвари мустақил зери таҳрим гузошт.
Зеленский хост, "саммити сулҳ" тирамоҳи имсол баргузор шавад
Президенти Украина Владимир Зеленский рӯзи чоршанбе гуфт, умедвор аст, "саммити сулҳ" дар бораи кишвараш тирамоҳи имсол баргузор хоҳад шуд.
Ба гуфтаи ӯ, гуфтугӯҳое, ки ҳафтаи равон дар Арабистони Саудӣ баргузор мешаванд, заминае барои ин ҳадаф аст.
Зеленский, дар изҳороте, ки хадамоти матбуотии ӯ нашр кард, гуфтааст, дар вохӯрии рӯзҳои 5-6 август дар шаҳри Ҷиддаи Арабистони Саудӣ намояндагони наздики 40 кишвар иштирок хоҳанд кард.
Зеленский ва тими ӯ якҷо бо кишварҳои ҳампаймон талош доранд, ки "саммити сулҳ" ҷонибдории бештар дарёфт кунанд. Интизор меравад, дар он усули асосии амалиёти хотима додан ба ҷанг қабул карда шавад. Яке аз бандҳои рӯзномаи чорабинӣ, ки аз сӯи Киев таҳия шудааст, барқарор кардани тамомияти арзии Украина мебошад.
Дар ҳоли ҳозир маҳалли баргузории саммит маълум нест. Мақомҳои расмии Украина ва Ғарб гуфтанд, Русия дар он иштирок намекунад.
Ҳамлаи бесарнишинҳои Русия ба Харков
Шаби гузашта дрон ё ҳавопаймоҳои бесарнишини Русия шаҳри шарқии Харковро дар Украина ҳадаф қарор доданд.
Ба гуфти мақомоти маҳаллӣ, дар натиҷаи ҳамла як нафар ба ҳалокат расида, бинои хобгоҳи як коллеҷ осеб дидааст.
Иҳор Терехов Мири Харков иброз дошт, ки ҳавопаймоҳои бидуни сарнишин дар канораҳои ин шаҳр исобат кардаанд.
Ба навиштаи мири Маскав Сергей Собянин, шаби гузашта як ҳавопаймои бидуни сарнишин ба бинои бисёртабақа дар маркази пойтахти Русия бархӯрдааст. Ба қавли ӯ, чанд дрони дигар аз тарафи низоми мудофиаи зиддиҳавоии русӣ хунсо шудааст.
Дар шабакаи Телеграм, Собянин хотирнишон кардааст, ки ҳафтаи гузашта ҳам ҳамин бино аз ҳамлаи ҳавопаймоҳои бидуни сарнишин зарар дида буд. Хабаргузории ТАСС навиштааст, ки дар пайи ҳамла дирӯз фурудгоҳи Внуковои Маскав муддати кӯтоҳе аз кор монда буд.
Ҳамлаи бесарнишинҳо ба бинои "Масква-Сити"
Шаби 30-юми июл Маскав мавриди ҳамлаи бесарнишин қарор гирифтааст. Ду бесарнишин ба Маҷмааи тиҷоратии “Маскав Сити” бархурда, парвозҳо аз фурӯдгоҳи “Внуково” барои як муддат баста шуданд.
Ба навиштаи расонаҳои давлатии Русия дар пайи ҳамлаи бесарнишинҳо, тирезаҳои як бинои маъмурӣ шикаставу тахриб шудаанд. Хабаргузории ТАСС аз захмӣ шудани як нафар хабар додааст. Мақомоти Маскав кори фурӯдгоҳи Внуковаро барои як муддат манъ ва дубора фаъол карданд.
Вазорати дифои Русия ҳам дар баёнияе имрӯз гуфт, шаби якшанбе ба ҳудуди Маркази тиҷоратии “Маскав Ситӣ” бо ду бесарнишин ҳамла сурат гирифт ва бесарнишинҳо нобуд карда шуданд. Ин ниҳод, ҳодисаро кӯшиши ҳамлаи террористии нерӯҳои Украина номидааст. Киев ба ин иддаҳо посух надодааст.
Дар ҳамин ҳол амалиёти ҷавобии нерӯҳои Украина ба минтақаҳои ҷанубу шарқии Русия идома дорад. Муовини вазири дифои Украина, Ана Маляр имрӯз дар саҳифаи Телеграм хабар додааст, ки низомиёни украинӣ “оҳиста, аммо дуруст” ба самти Бердянск ва Мелитопол дар минтақаи Запороже пеш мераванд.
Дар як моҳи ахир Маскав чаҳор бор мавриди ҳамлаи ҳавопаймоҳои бесарнишин қарор гирифтааст.
Артиши Украина рӯзи 30 июл гуфт, пули Чонар, ки Қримро бо қисмати ишғолшудаи вилояти Херсон мепайвандад, дар як ҳамлаи рӯзи гузашта осеб дидааст.
Мақомоти минтақаи ғасбшудаи Херсон ҳам аз ҳамлаҳои мушакии украина ба хатти роҳи оҳан хабар дода, иддао кардаанд, ки ҳамлаҳо безарар гардонида шуданд. Киев масъулияти ин ҳамлаҳоро бар дӯш нагирифтааст.
Гуфтугӯ