Ҷанги Украина
СММ гуфт, қариб 18 000 сокини Украина куштаву захмӣ шудаанд
Кумисюни олии Созмони Милал дар умури ҳуқуқи одамон (OHCHR) мегӯяд, аз шурӯи ҷанги бедалели Русия алайҳи Украина (24-уми феврал) то 26-уми декабр 6884 сокини осоиштаи Украина кушта шуданд. Шумораи маҷруҳон тақрибан 11 ҳазор нафар ҳисоб шудааст.
OHCHR рӯзи 27-уми декабр дар гузорише гуфт, ин омори санҷида ва тасдиқшуда аст ва эҳтимол шумораи воқеии талафот дар миёни сокинон аз ин ҳам бештар бошад.
Ба навиштаи муаллифон, аз маҳалҳое, ки дар онҷо задухӯрд идома дорад, дарёфти маълумот душвор аст. Аз ин рӯ, ба қавли онҳо, “эҳтимоли бештар будани шумораи воқеии қурбониёну осебдидагони ҷанг зиёд аст”.
Дар гузориши OHCHR омадааст, аз миёни кушташудаҳо беш аз 2700 нафар мард ва зиёда аз 1800 нафар зан ҳастанд. Шумораи кӯдакони кушташуда 429 нафар будааст. Ҷинси беш аз 1900 кушташудаи дигар мушаххас нест.
Теъдоди бештари қурбониёнро дар вилоятҳои Донетску Луҳанск сабт кардаанд.
Сабаби марг ё ҷароҳати сокинони мулкӣ истифодаи тӯпхона, мушакҳо ва ҳамлаҳои ҳавоӣ гуфта шудааст.
OHCHR аз соли 2014 дар Украина қарор дорад ва талафотро дар миёни сокинон сабт мекунад.
Оморе, ки ин идораи СММ нашр мекунад, дар пайи санҷиши хабарҳои расмию ғайрирасмӣ, навори видеоӣ дар Интернет, суҳбат бо шоҳидону наздикони қурбониён ва роҳҳои дигар ба даст меояд.
Путин фурӯши нафтро ба кишварҳое, ки "нархи ниҳоӣ" муайян карданд, манъ кард
Владимир Путин, раиси ҷумҳури Русия содироти нафт ба кишварҳоеро, ки барои хариди нафти ин кишвар нархи "ҳадди аксар" муайян кардаанд, манъ намуд. Ин дастур аз аввали феврали соли 2023 ба ҳолати иҷро медарояд.
Бар асоси хабаре, ки бахши русии вебсайти раёсати ҷумҳури Русия рӯзи сешанбеи 27-уми декабр нашр, тибқи ин фармони Путин, ҳама кишварҳое, ки дар муайян кардани чунин нарх бар нафти содиротии Русия иштирок кардаанд, аз дарёфти нафти Русия маҳрум мешаванд.
Иттиҳоди Аврупо ба ҳамроҳии Австралия, Амрико, Бритониё, Ҷопон ва Канада моҳи гузашта бо муайян кардани "60 доллар" барои ҳар бушка нафти воридотии Русия, мувофиқат карда буданд.
Ин дар ҳоле аст, ки қиматҳои ҷаҳонии нафт ҳудуди 85 доллар аст ва ширкатҳои бимакунандаи ин кишварҳо танҳо ба шарте, ки қимати нафти содиротии Русия камтар аз 60 доллар бошад, иҷозаи ироаи хадамот ба содироти нафти Русия ба бозорҳои ҷаҳониро доранд. Ин кишварҳо ҳамчунин воридоти нафти Русияро барои истифодаи дохилӣ таҳрим кардаанд.
Саҳми Русия дар тавлиди нафти ҷаҳонӣ 10 дарсад мебошад.
Иттиҳоди Аврупо аз 5-уми декабр воридоти нафти Русияро таҳрим карда буд ва Амрико ҳам ба ҳамроҳи Бритониё ва Австралия дар моҳҳои аввали ҳамлаи Маскав ба Украина, хариди нафт аз Русияро манъ карданд.
Тибқи оморҳо, содироти нафти Русия ба Иттиҳоди Аврупо аз ҳудуди 1,5 миллион тонна дар моҳи октябр ба камтар аз ним миллион тонна дар ҳафтаи ахири моҳи декабр расидааст.
Иттиҳоди Аврупо қабл аз ҳамлаи низомии Русия ба Украина муҳимтарин харидори энержӣ аз Русия буд. Дар рӯзҳои аввали ҳамлаи Русия ба Украина дар зимистони гузашта, Русия рӯзона беш аз як миллиард доллар содироти нафт, газ ва ангиштсанг дошт, ки 70 дарсади он роҳии Аврупо мешуд.
Охирин омор нишон медиҳад, ки хариди энержии Иттиҳоди Аврупо аз Русия аз ҳудуди 700 миллион доллар дар поёни зимистони гузашта ба камтар аз 200 миллион доллар дар ҳафтаи гузашта расидааст ва бахши асосии онро воридоти газ ва маҳсулоти нафтӣ ташкил медиҳад.
Сафари таърихии Зеленский ба Амрико ва талаби ёрии бештар ба Украина
Ҷо Байден, раиси ҷумҳури Амрико, рӯзи 21-уми декабр дар Вашингтон ва дар мулоқот бо ҳамтои украинии худ Владимир Зеленский гуфт, Иёлоти Муттаҳида расондани ёриҳоро ба Украина идома хоҳад дод. Ӯ дар нишасти хабарӣ хитоб ба Зеленский гуфт, "дар паҳлӯи Шумо будан мояи ифтихор аст".
Ин сафари аввалини хориҷии Зеленский пас аз ҳамлаи низомии Русия ба Украина дар даҳ моҳи охир аст. Вай бо либоси сабзи низомӣ дар баробари хабарнигорон бо Байден мулоқот кард. Гуфт, ният дошт, ки барвақттар ба Амрико сафар кунад, аммо ҷанг тамом нашудаасту кишвараш дар набард бо Русия бо чолишҳои зиёде рӯбарӯ мебошад.
Раиси ҷумҳури Украина баъди расидан ба Вашингтон бо нашри паёме дар саҳифааш дар "Инстаграм" гуфт, "ман имрӯз дар Вашингтон ҳастам, то аз мардуми Амрико, президент ва Конгресс барои ҳимояти бисёр муҳимашон ва идомаи ҳамкорӣ барои суръат бахшидани пирӯзӣ ташаккур кунам".
Ҳукумати Амрико рӯзи 21-уми декабр ҳамзамон бо сафари Зеленский эълон кард, ки як бастаи низомии дигарро ба арзиши 1,85 миллиард доллар ба Украина хоҳад дод. Ин ёриҳо системаи дифои зиддимушакии "Патриот"-ро низ дарбар мегирад.
Кохи Сафед ин тасмимро чанд соат пеш аз расидани раиси ҷумҳури Украина ба Вашингтон эълон кард. Як миллиард доллар аз ин кумаки нав барои аслиҳа ва муҳимот буда, 850 миллион доллари он дар чорчӯби "тарҳи ёриҳои амниятӣ ба Украина" харҷ хоҳад шуд.
Энтони Блинкен, вазири корҳои хориҷии Амрико, рӯзи чаҳоршанбе дар баёнияе, ки дар сомонаи вазорат нашр шуд, гуфт, "ҳамзамон бо идомаи ҳамлаҳои бераҳмонаи Русия ба зерсохторҳои ҳассоси Украина, мо имрӯз бо истиқбол аз Владимир Зеленский дар Вашингтон, ба ҳимояти доимии худ аз Украина таъкид хоҳем кард".
Ӯ афзуд, тайи 300 рӯзи гузашта Русия талош кардааст, ки Украинаро аз рӯи замин маҳв кунад, аммо муваффақ нашуд ва акнун бо таҳмили гуруснагӣ ва сармо, талош мекунад, аз фасли зимистон ҳамчун абзори ҷангии нав истифода кунад.
Блинкен изҳор дошт, "бо ихтиёроте, ки раиси ҷумҳури Амрико ба ман додааст, бисту ҳашт бастаи кумакҳои низомӣ ва таслиҳотии мустақим ба Украина аз августи соли 2021-ро қабул мекунем. Ин баста шомили системаи дифои зиддиҳавоӣ, аслиҳа ва дигар таҷҳизот аст, ки ба тавоноиҳои дифоии Украина дар саҳнаи ҷанг кумаки муассире хоҳад кард".
Маҷмуи кумакҳои низомии ҳукумати Амрико ба Украина аз оғози раёсати ҷумҳури Байден ба 21,9 миллиард доллар хоҳад расид.
"Дар Русия зиндонӣ буд, дар Украина кушта шуд." Дафни ду муҳоҷири тоҷик. ВИДЕО
Дар тақрибан даҳ рӯзи охир дар вилояти Хатлон ҷасади ду нафареро дафн карданд, ки ба қавли пайвандону дӯстонашон "дар Русия зиндонӣ буданд, аммо ногаҳон дар Украина пайдову ҳангоми даргирӣ кушта шуданд". Ҷасади Бобоазиз Тӯйдиеви 22-соларо рӯзи 12-уми декабр аз Русия ба Тоҷикистон оварда, дар зодгоҳаш, ноҳияи Ёвон, ба хок супурданд. Манучеҳр Шодови 28-соларо дар ноҳияи Кушониён гӯронданд.
Наздиконаш мегӯянд, Бобоазиз Тӯйдиев моҳи сентябри соли 2021 ба иттиҳоми нигоҳдории маводи мухаддир дар Русия дастгир ва шаш сол аз озодӣ маҳрум шуда буд.
Ҳокимшо Шодов, падари Манучеҳр Шодов, рӯзи 21-уми декабр барои чӣ зиндонӣ шудани писарашро нагуфт, аммо афзуд, "ба ҷанг бурданашро пинҳон доштанд. Чизе гуфта наметавонам, даъво ҳам надорам, писарамро куштанд." Дӯстонаш мегӯянд, ӯ дар як зиндони шаҳри Санкт-Петербург буд.
Бар асоси омори ду сол пеш дар боздоштгоҳу зиндонҳои Русия ҳудуди 10 ҳазор шаҳрванди Тоҷикистонро нигоҳ медоранд. Бино ба баъзе гузоришҳо, яке аз ду шаҳрванди Тоҷикистон, ки ба ҳамла дар тамрингоҳи Белгород гумонбар аст, то рафтан ба артиш дар зиндони вилояти Брянск будааст. Аз ӯ Меҳроб Раҳмонов ном мебаранд.
"Ӯро маҷбурӣ бурдаанд"
Мақомоти Тоҷикистон аз зиндон ба ҷанг рафтани шаҳрвандони ин кишварро тасдиқ ё рад накардаанд. Пештар дар намояндагии Тоҷикистон дар Екатеринбург гуфта буданд, ки бо тоҷикони зиндонӣ дар тамоми минтақаи Урал тамоси доимӣ доранд, вале дар ин бора “ягон шикояту иттилои дақиқ” нагирифтанд.
Тоҳир Тӯйдиев, падари Бобоазиз Тӯйдиев, мегӯяд, писараш рӯзи 23-юми сентябри имсол телефонӣ ба ӯ хабар дод, ки «ба ҷанг мебаранд». «Гуфтам, ки набояд биравад, вале Бобоазиз гуфт, илоҷи дигар надорад. Эҳсос мешуд, ки ӯро маҷбурӣ ба саҳнаи даргирӣ бурдаанд,» -- нақл кард ӯ рӯзи 20-уми декабр.
Камолхӯҷа Ғоибов, тағои Бобоазиз Тӯйдиев, ки барои овардани ҷасад рафта буд, мегӯяд, «мақомоти Русия ҳеч кумак накарданд.» Ӯ афзуд, ҳайрон аст, ки чӣ гуна як ҷавони бетаҷрибаро, ки «боре ба даст силоҳ нагирифта буд», ба ҷанг бурдаанд.
«Аз пушти сараш зарб хӯрда, тақрибан нисфи сараш набуд. Мақомоти Русия, ки барои ширкат дар ҷанг ваъдаи кумаки молӣ мекунанд, ба мо ягон маблағ надоданд. Ҷасадро ба кумаки муҳоҷирон ба ватан овардем,» -- гуфт ӯ.
Сомонаи “Медиазона” чанде қабл бо такя ба маълумоти Хадамоти федеролии иҷрои ҷазои Русия (ФСИН) навишт, ки дар моҳҳои сентябр ва октябри имсол теъдоди маҳбусон дар зиндонҳои мардонаи ин кишвар, ки дар миёнашон тоҷикон низ ҳастанд, 23 ҳазор нафар кам шудааст. “Медиазона” навишт, камшавии бесобиқаи маҳбусон ба сафарбарии онҳо ба ҷанги Украина вобастааст, ки аз тарафи ширкати “ЧВК Вагнер” анҷом мешуд.
"Шарт мегузоранд, ки..."
Пас аз онки Русия дар ҷанги бедалелаш зидди Украина талафоти зиёд дод ва даргирӣ бархилофи пешбиниҳо тӯлонӣ шуд, ин кишвар ба нерӯи изофӣ зарурат пайдо кард. Бино ба гузоришҳо ва аксу наворҳое, ки то ҳоло дастраси Радиои Озодӣ шуданд, таблиғоти густурдае барои ҷалби муҳоҷирони Осиёи Марказӣ, аз ҷумла Тоҷикистон, дар Русия барои иштирок дар ҷанги Украина ҷараён дорад.
Аз ҷумла, дар деворҳои маркази муҳоҷирати «Сахарово»-и Маскав бо забони модарии муҳоҷирон навиштаанд, ки қарордодӣ ба сафи нерӯҳои мусаллаҳи Русия бипайванданду осон соҳиби шаҳрвандӣ шаванд. Кишварҳои муҳоҷирфиристе ба мисли Тоҷикистону Узбекистон аз шаҳрвандони худ дар Русия хостаанд, ки ба ҷанг нараванд, чун ҷавобгарии ҷиноӣ дорад.
Пойгоҳи "Sota" рӯзи 19-уми декабр дар Телеграм навишт, мақомоти Русия муҳоҷиронро дар Маскав ба бастани шартнома барои иштирок дар ҷанги Украина "даъват доранд".
Як муҳоҷири тоҷик гуфт, «агар санад дуруст бошад, таблиғ мекунанд, вале агар мушкили ҷиддие пайдо шавад, таҳдид. Шарт мегузоранд, ки ё ба артиш мераведу соҳиби шаҳрвандӣ мешавед ё аз Русия меронем. Ба муҳоҷироне, ки ҷиноят кардаанд ё қонунро риоя накардаанд, бар ивази озодӣ чунин пешниҳод медиҳанд.» Ҳамсуҳбати мо дар Русия аст ва ба сабаби пеш наомадани мушкил нахост, номашро нависем.
Русия рӯзи 24-уми феврали имсол бесабаб ба Украина ҳамла кард. Таҳқиқоти якҷояи Би-би-сӣ ва хабарнигорони “Медиазона” маълум кардааст, ки то рӯзи 9-уми декабр даҳ ҳазор сарбози рус кушта шудааст. 430 нафари онҳо шахсоне будаанд, ки баъд аз эълони “мобилизатсия” ба ҷанг сафарбар шуданд.
"Аз литсей пойгоҳу шиканҷагоҳ сохтанд"
Моҳҳои октябр ва ноябри имсол нерӯҳои Украина бахши бузурги вилояти Херсонро аз дасти таҷовузгарони рус озод карданд. Раиси литсейи минтақаи Архангелски вилояти Херсон мегӯяд, дар замони ишғол бинои муассисаи таълимӣ ба пойгоҳи артиши Русия ва макони шиканҷаи мардуми маҳаллӣ табдил дода шуд.
"Ӯро дар халтае андохта гӯр кардам." Ҷустуҷӯи ҷасади дӯст дар вайронаҳо. ВИДЕО
Як ҷавони украинӣ моҳҳо талош кардааст, то аз зери вайронаҳои як бинои истиқоматӣ ҷасади рафиқи наздикашро пайдо кунад.
Павло Ҳолуб дар шаҳри Изюм зиндагӣ мекунад. Ӯ тақрибан ним сол дар шаҳре, ки зери тасарруфи нерӯҳои Русия буд, ҷустуҷӯи ҷасади дӯсташро идома додааст. Нерӯҳои Украина шаҳри Изюмро моҳи сентябри имсол озод карданд ва ӯ достони пайдо кардани ҷасади дӯсташро ба хабарнигорон нақл кард.
“Барои чӣ ман ин корро сар кардам? Пеш аз ҳама ба хотири як дӯсти мактабиам ва оилааш. Ман ҳеч гоҳ ин корро накарда будам, ба фурӯши телефону абзорҳои он машғул будам. Ҳеч гоҳ чунин чизеро ҳам тасаввур намекардам,” – гуфт Павло Ҳолуб.
Мардум аз Павло Ҳолуб ва ихтиёриёни дигар мехоҳанд, дар пайдо кардану дафни ҷасади азизонашон мадад расонанд: “Бинед, панҷ табақаи ин бино фӯру рехтааст. Мардуме, ки дар таҳхона пинҳон буданду фикр мекарданд, ҷойи амн аст, зери вазни хишту бетон монданд.”
Аввалҳо сарбозони рус намегузоштанд, ки онҳо ҷасадҳоро ҷустуҷӯ кунанд. Баъдан корашон ба сабаби надоштани абзори зарурӣ суст шуд. Ҷасади ҳамсинфи 31-солааш Олена Столпаковаро аз ҳама охир пайдо кард. Аз холкӯбии баданаш шинохт.
“Ин албоми синфии мо аст. Аз зери вайронаҳо ёфтам. Ман бо Олена дар назди биное ҳастем, ки вайрон шуд. Ҳоло ҳамин қадар аз он боқӣ мондааст. Дигар ҳеч чиз. Ҳамин албом дигар ёдгор монд,” – нақл кард ӯ.
Ҳолуб ҳамсинфу аҳли оилаашро дар як гӯри дастҷамъӣ дар ҷангал ба хок супурд: “Ман ӯро дар халтае андохта гӯр кардам. Болои гӯраш салиб гузоштаму номашро ҳам навиштам. Дар рӯйи гӯри кӯдаконаш низ.”
Баъдан дигарон ҳам ба Павло Ҳолуб муроҷиат карданд, ки ҷасади азизонашро ёфта ба хок бисупоранд. “Дар инҷо мардуми осоишта буданд. Кӯдакону калонсолону пиронсолонро дар ҳавлиҳо, дар назди кӯдакистонҳо, дар канори роҳҳо ва дар кӯчаҳои марказӣ зери хок карда буданд. Барои онки кӯдакони Изюм гӯру салибҳоро набинанд, онҳоро инҷо овардем. Дуруст нест, ки кӯдакон дар назди кӯдакистон гӯреро мебинанду мепурсанд, ки падар ё модар ин чист?”
Баъд аз ақибнишинии нерӯҳои Русия аз шаҳри Изюм дар тирамоҳи имсол дар гӯрҳои дастҷамъии шаҳр садҳо ҷасад пайдо кардаанд. Дастони баъзе ба пушт баста буда, дар тани тақрибан 30 нафар осори шиканҷа дида шудааст.
Видеоро дар инҷо бинед:
"Хабарнигорони Бидуни Марз": имсол 57 рӯзноманигор кушта шудааст
Созмони байналмилалии "Хабарнигорони Бидуни Марз" (Reporters Without Borders) мегӯяд, соли равон дар саросари ҷаҳон 57 корманди расонаҳо кушта шудааст, ки назар ба соли гузашта 19 дарсад бештар аст.
Муаллифони гузориши созмон, ки 14 декабр нашр шуд, афзоиши марги кормандони расонаҳоро ба ҷанги Украина рабт додаанд. Украина пас аз Мексика имсол дувумин кишвари хатарноктарин барои кормандони расонаҳо номида шудааст.
Ба иттилои созмон, имсол дар Украина 8 хабарнигор ҳангоми иҷрои вазифаҳои касбии худ кушта шудаанд.
Ба ҷуз ин, дастикам 65 корманди расонаҳо дар соли равон рабуда шудаанд. Аз ҷумла, хабарнигори хабаргузории украинии УНИАН Дмитрий Хилюк, ки бори охир ӯро 4 марти имсол дар деҳаи Димери вилояти Киев дида буданд. Ин минтақа таҳти назорати низомиёни рус қарор дошт.
"Хабарнигорони бидуни марз" мегӯяд, то 1 декабри имсол дар саросари ҷаҳон 533 хабарнигор боздошт шудааст. Ин рақам назар ба соли гузашта 13,4% зиёд аст. 15%-и онҳоро занон ташкил медиҳанд. Бештари ин ҳолатҳо дар Чин, Мянмар, Эрон, Ветнам ва Белорус рух додаанд. Дар Чин 110 ва дар Эрон 47 корманди расона дар зиндон аст.
NBS News: Русия бар ивази бесарнишинҳо ба Эрон чархбол медиҳад
Русия бар ивази бесарнишинҳои ҷангӣ ба Эрон таҷҳизоти навтарини низомӣ, чархбол ва техникаи дифои зиддиҳавоӣ медиҳад.
Дар ин бора шабакаи NBC News бо такя ба манобеи худ дар Кохи Сафед хабар додааст. Ин манбаъ таъкид кардааст, ки Маскав ба Теҳрон ба таври бесобиқа кӯмак мерасонад. Ба гуфтаи мусоҳиби шабакаи телевизонии NBC News, баҳори соли 2022 халабонҳои Эронӣ дар Русия парвоз дар ҳавопаймоҳои ҷангии навъи Су-35-ро тамрин карданд. Гуфта мешавад, ин ба он маънист, ки эҳтимол Эрон соли оянда соҳиби чунин ҳавопаймоҳо шавад.
Як мақоми баландпояи Кохи сафед ба телевизиони амрикоии NBC News гуфтааст, ин ҳамкории зичи Маскаву Теҳрон на фақат барои Украина, ба тамоми ҳамсоякишварҳои Эрон дар минтақа хатар дорад. “Мо ин маълумотро ба ҳамкорон дар Ховари Миёна ва ҷаҳон расонидем.” – афзудааст, мусоҳиби телевизиони амрикоӣ
Русия моҳҳои ахир дар ҷанг бо Украина аз паҳподҳо ё дронҳои “Геран 2” зиёд истифода мебарад. Мақомоти Украина ва кишварҳои ғарб бар ин боваранд, ки ин паҳподҳои тавлиди Эрон аст. Бесарнишонҳои "Шаҳид-136"-и Эронро дар артиши Русия чунин меноманд.
Мақомоти Эрон эътироф кардаанд, ки бесарнишинҳои ҷангиро ба Русия интиқол додаанд, аммо мегӯянд, ин додугирифт пеш аз оғози ҷанг сурат гирифта буд.
Барандаҳои Ҷоизаи Нобел хостанд, Путин ба додгоҳи байналмилалӣ кашида шавад
Баррандаҳои Ҷоизаи имсоли Сулҳи Нобел дар маросими тақдими ин ҷоиза пешнишҳоди ба додгоҳи байналмилалии ҷиноятҳои ҷангӣ кашидани Владимир Путинро пуштибонӣ карданд.
Маросими тақдими Ҷоизаи Сулҳи Нобел дар Рӯзи ҷаҳонии ҳуқуқи башар, 10 уми декабр, дар Осло баргузор шуд. Имсол ин ҷоиза ба фаъоли беларусӣ, Алес Белятский, созмони “Мемориал”-и Русия ва Маркази озодиҳои шаҳрвандии Украина дода шуд.
Рӯзи 9-уми декабр, намояндагони барандаҳои Ҷоизаи Сулҳи Нобел, дар мулоқот бо хабарнигорон гуфтанд, бовар доранд, ки Путин дар ниҳоят барои бузургтарин таҷовузаш ба Аврупо муҷозот хоҳад шуд.
"Ман ба ин шубҳа надорам, ки дер ё зуд, Путин ба додгоҳи мардумӣ кашида мешавад.", – гуфт бо бовар раҳбари Маркази озодиҳои шаҳрвандии Украина Александра Матвийчук. Ин фаъоли ҳуқуқи башар афзуд, азияти мардуми Украина ва ҷанг натиҷаи беҷазо мондани ҷиноятҳоест, ки Русия тули даҳсолаҳо дар аксар кишварҳои дунё, аз ҷумлаи Сурия содир кардааст.
Матвийчук гуфт, Путин ва Лукашенко, ба таври густарда аз усулҳои ғайриқонунӣ барои саркӯбсозии эътирозҳо истифода мекунанд. "Онҳо фикр мекунанд, ки ҳар коре, ки мехоҳанд, метавонанд анҷом диҳанд. Ҳоло мо бояд ба ин қонуншиканиҳо хотима диҳем ва бо ташкили додгоҳи байналмилалӣ, на танҳо барои укриниҳо, балки барои тамоми мардумони кишварҳои дигар Путин, Лукашенко ва дигар гунаҳкоронро ҷавобгар кунем”– афзуд, Александр Матвийчук.
Ҳукумати Беларус ба яке аз барандаҳои ҷоизаи Нобел ва раҳбари созмони “Весна”, Алес Белятский иҷоза надоданд, ки дар маросими тақдими ин ҷоиза суханронӣ кунад. Наталя Пинчук, ҳамсари ӯ дар ин маросим аз номи Билятский ширкат ва ҷоизаро қабул хоҳад кард.
Алес Белятскии 60 сола ва ҳамроҳонашро дар Беларус ба қочоқ ва саркашӣ аз пардохти андоз муттаҳам кардаанд ва онҳо муҳокимаи навбатии додгоҳиро интизоранд. Дар сурати собит шудани иттиҳом эҳтимол ба 12 соли зиндон маҳкум мешаванд. Фаъолони ҳуқуқ мегӯянд, ин иттиҳомот нисбати фаъоли ҳуқуқи башар ангезаи сиёсӣ дорад
Ҷоизаи Сулҳи Нобел ҳар сол барои шахсиятҳое тақдим мешавад, ки барои сулҳ бештар аз ҳама талош кардаанд. Исми барандаҳои имсоларо бо як қарор Кумитаи норвежии Нобел 7-уми октябр муаян кард ва гуфт “барандаҳои ҷоизаи сулҳ намояндагони ҷомеаи маданӣ дар кишварҳои худ мебошанд. Онҳо давоми солиёни дароз ҳуқуқ ба танқиди қудрат ва ҳимоят аз ҳуқуқҳои бунёдии шаҳрвандонро ташвиқ кардаанд”.
Сарбозони украинӣ ҳамлаҳои Русияро рафъ карданд
Ситоди марказии неруҳои мусаллаҳи Украина рӯзи 6-уми декабр гуфт, сарбозон ҳамлаҳои нави неруҳои Русияро дар шарқи ин кишвар рафъ кардаанд.
Аз тарафи дигар муҳандисони украинӣ саъй доранд, хату шабакаҳои барқро таъмиру барқарор кунанд, ки дар натиҷаи ҳамлаҳои мушакии Русия вайрон шуданд. Ҳамлаҳои мушакӣ сабаби қатъи нерӯи барқ дар бисёре аз гӯшаҳои Украина шуд, ки ҳаво дар он сардтар мешавад.
Ситоди марказии неруҳои мусаллаҳи Украина гуфт, ки сарбозони Русия ҳамлаҳои беамон ба маҳаллаҳои шаҳри Бахмут ва Авдеевка дар вилояти Донетскро идома доданд ва бо танку тӯпхона тақрибан 20 маҳалларо оташборон карданд.
Мақомоти Украина мегӯянд, хатари ҳамлаҳои Русия ба зербунёдҳои барқӣ боқӣ мемонад ва ба сабаби таъмиру тармими шабакаҳои осебдида дар қисматҳои зиёди ин кишвар неруи барқ қатъ мешавад. Рӯзе пештар аз, ин Русия бо ҳамлаҳои мушакӣ, хонаву шабакаҳои зиёдеро вайрон карда, мардуми бисёрро аз неруи барқ маҳрум кард.
Муҳоҷирон дар Мариупол: 120 000 рубл ваъда карданд, аммо фиреб доданд. ВИДЕО
Беш аз 120 муҳоҷири тоҷик, ки барои кор дар шаҳри Мариуполи аз ҷониби Русия ғасбшуда, ҷалб шуда буданд, мегӯянд, корфармоён фиребашон додаанд.
Муҳоҷирони тоҷик, ки бархе 5-6 моҳи пеш ва гурӯҳи дигар як моҳ қабл аз Русия барои кор дар Мариупол, шаҳри аз сӯйи Русия ғасбшудаи Украина ҷалб шуданд, мегӯянд, маоше, ки барояшон ваъда шуда буд пардохт нашудааст.
Бо ваъдаи пули калон ба Мариуполи ғасбшуда
Муҳоҷирон мегӯянд, онҳоро бо ваъдаи пули хуб ба ин минтақа оварданд ва қарор буд ҳар моҳ 120 ҳазор рубл маош бигиранд, аммо ҳоло корфармоён ба онҳо то 60-70 ҳазор рубл медодааст, ки ба гуфтаи муҳоҷирон ҳеч фарқе аз кор дар дохили Русия надорад.
Сунатулло, муҳоҷири 20-солаи тоҷик, рӯзи 5-уми декабр дар суҳбат бо Радиои Озодӣ гуфт, моҳе пеш ба Мариупол омад.
“Ба мо гуфтанд, ки ҳар 15 рӯз пас маошро медиҳанд ва ҳар моҳ 120 ҳазор рубл маош мегирем. Дар ним моҳ ба ман 45 ҳазор рубл доданд. Гуфта буданд, ки ҷои хобу хурок ҳамаш таъмин мешавад. Ҷои хобамон ҳам безеб аст, хурду хурокамон ҳам бад аст. Маош ҳам ба таъхир ба мо дода мешавад, вале он ҳам кам,”—гуфт ӯ.
Ин муҳоҷири тоҷик гуфт, ҳоло роҳи берун рафтан аз Мариуполро ҷустуҷӯ дорад. Мехоҳад бо даст додани имкон онҷоро тарк кунад.
Исо, муҳоҷири дигар панҷ моҳ боз дар Марипол кор мекунад, вале мегӯяд, боре ҳам маошашро сари вақт нагирифтааст. Исо мегӯяд, онҳо бо кӯмаки афроди алоҳида ба Мариупол оварда шудаанд.
Талоши мо барои пайдо кардани назари онҳое, ки муҳоҷронро ба кор ҷалб кардаанд, натиҷа надод. Аммо ин бори аввал нест, ки муҳоҷирони тоҷик аз пардохт нашудани ҳақмуздашон дар Мариупол шикоят мекунанд.
Афзоиши талошҳо барои ҷалби муҳоҷирон ба кор дар Мариупол
Дар ним моҳи ахир чандин муҳоҷир бо муроҷиат ба Радиои Озодӣ ва ирсоли аксу навор аз шароити кор ва напардохтани пули корашон шикоят кардаанд. Рӯзи 20-уми ноябр ҳам чанд нафар аз муҳоҷирони тоҷик аз Мариупол занг зада, гуфтанд корфармо онҳоро фиреб додааст.
Дар моҳҳои охир чанд ширкати русӣ эълон карданд, ки барои барқарор кардани харобаҳо дар шаҳри ишғолшудаи Мариупол коргар меҷӯянд. Баъзе аз ин ширкатҳо даҳҳо муҳоҷири тоҷикро бо ваъдаи пули хуб ба ин минтақа бурдаанд. Муҳоҷирон дар ин шаҳр бинҳои қисман ё пурра вайроншударо тармиму бозсозӣ мекунанд.
Зоҳиран даъватҳо барои кор ба ин минтақа ҳоло бештар шудаанд, бархе аз муҳоҷирон бо умеди дарёфти пули хуб ин даъватро қабул кардаву рафтаанд, бархеи дигар аз тарси муҷозот шудан аз сафар ба минтақаи ғасбшуда худдорӣ мекунанд.
Сафари муҳоҷирон ба минтақаи ғасбшуда ҷавобгарӣ дорад
Ҳомиёни ҳуқуқи муҳоҷирон дар Русия мегӯянд, ҳоло як суоли аслие, ки аз аксар муҳоҷирон мегиранд ин аст, ки оё рафтан барои кор дар ин минтақаи ишғолшудаи Украина аз сӯйи Русия ҷиноят аст ё не? Каримҷон Ёров, ҳомии ҳуқуқи муҳоҷирон мегӯяд, сафар ва кори муҳоҷирон дар Мариупол мухолиф ба қонунҳои байналмилалӣ аст.
"Мувофиқи қонунҳои байналмилалӣ онҳо дар ҷое қарор доранд, ки бе иҷозаи Украина ҳаққи вуруд ба онро надоранд. Ин замин, замини Украина дониста мешавад ва бе иҷозаи ин кишвар вориди он шудан ҷавобгарӣ дорад. Агар онҳо дар онҷо асир гирифта шаванд, тибқи қонунҳои Украина ва байналмилалӣ ҳатман ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд. Онҳо мисли сарбозон асир ҳисоб намешаванд."- афзуд, Каримҷон Ёров
Сафорати Тоҷикистон дар Русия пештар ҳушдор дода буд, ки муҳоҷирон ба минтақаҳои хатарнок сафар накунанд. Украина сафар ба Мариуполро марзшиканӣ медонад, ки бар асоси қонунҳои ин кишвар ҷазо дорад.
Русия аз ҳаво ва замин 3 моҳ ин шаҳри бандарии Украинаро мушакборон карда буд. Аввали тобистони имсол пас аз даргириҳои сахт Маскав шаҳри бандарии Марипуолро ғасб кард ва ҳоло талош дорад, бо истифода аз нерӯи муҳоҷирон биноҳои харобшударо бозсозӣ кунад. Муҳоҷироне, ки мегӯянд, фиреб хурданд ва аз рафтан ба ин минтақа пушаймонанд.
Зархариди асирафтодаи рус хост, ӯро ба Русия надиҳанд
Як маҳбуси собиқи рус, ки дар Украина ба асорат афтодааст, хостааст ӯро ба Русия надиҳанд. Ин сарбоз ба эҳтимоли зиёд аз сӯйи гурӯҳи ғайрирасмии низомии “ЧВК Вагнер” ба ҷанги Украина ҷалб шудааст.
Навори сӯҳбат бо маҳбуси асирафтодаи 26 соларо рӯзи 3-юми декабр хабарнигори украинӣ, Юрий Бутусов нашр кард. Сарбози асирафтодаи рус дар видео мегӯяд, ӯ собиқ зиндонӣ аст ва дар ҳайати ширкати низомии “ЧВК Вагнер”дар Украина меҷангид. Ба нақли ӯ дар ин ширкат афроди дар ҷанг талсимшударо мепарронанд. Маҳбуси собиқ аз мақомоти Украина хостааст, ҳангоми табодули асирон ӯро иваз накунанд ва ба Русия барнагардонанд.
Хоҳари ин маҳбус дар сӯҳбат бо нашрияи “Вёрстка” тасдиқ кардааст, ки шахсӣ дар наворбуда бародари ӯ аст, ки чанд бор зиндонӣ шудааст. Бори охир ӯ соли 2020 барои дуздии як чорво ба 3,5 соли зиндон маҳкум шудааст. Ин шаҳрванди Русия моҳи сентябр дар ҳайати ширкати “Вагнер” ба ҷанг рафтааст. Барои озодии ӯ аз зиндон беш аз як соли дигар монда будааст.
Чандин пажӯҳишӣ журналистӣ маълум кардааст, ки садҳо нафар аз зиндонҳои Русия ба ҷанги Украина бурда шудаанд. Ин кор аз сӯйи ширкати ғайрирасмии низомии Русия “ЧВК Вагнер” анҷом мешавад. Ба маҳбусон ваъда медиҳанд, ки бар иваз 6 моҳи ширкат дар ҷанг аз зиндон озод хоҳанд шуд. Қонунҳои Русия афви маҳбусон бар иваз ба ҷангро пешбинӣ накардааст.
Қаблан дар интернет навори сӯҳбати Евгений Пригожин, раҳбари “ЧВК Вагнер” нашр шуд, ки ӯ дар як муассисаи ислоҳӣ ба маҳбусон таъкид мекунад, онҳое, ки дар ҷанг таслим мешаванд ё ақибнишинӣ мекунанд кушта мешаванд.
Моҳи ноябр дар интернет навори куштори бераҳмони як маҳбуси собиқи рус нашр шуд, ки баъди асир афтодан, Украина ӯро ба Русия дод. Eвгений Нужин, ки барои куштор зиндонӣ шуда буд, аз сӯйи ширкати “ЧВК Вагнер” ба ҷанг рафт. Моҳи сентябр ӯ худро ба украиниҳо таслим кард ва дар як суҳбаташ бо журналисти украинӣ гуфт, ба хотири фирор аз Русия узвият дар гурӯҳи “Вагнер”-ро қабул кард. Баъдан дар пайи як табодул Украина Нужинро ба Русия дод ва маҳбуси собиқ бераҳмона бо путк ё болғаи сангини сохтмонӣ кушта шуд.
Созмони байналмиллалии “Human Rights Watch” борҳо аз низомиёни Украинӣ хостааст, аз нашри навору сӯҳбати асирон ба хотирии бехатарии онҳо худдорӣ кунанд.
Чанде пеш сомонаи "Медиазона" бо такя ба маълумоти расмӣ аз коҳиши якбораи шумори зиндониён дар маҳбасҳои Русия хабар дод. Ба навиштаи ин расона дар давоми ду моҳ теъдоди маҳбусон дар зиндонҳои мардонаи Русия 23 ҳазор нафар кам шудаанд. Сабаби камшавии бесобиқаи маҳбусон сафарбарии онҳо ба ҷанги Украина гуфта шудааст.
Дар зимн дар зиндонҳои Русия муҳоҷирони зиёдеро аз кишварҳои Осиёи Марказӣ, аз ҷумла Тоҷикистон, нигаҳ медоранд ва дар ин муддат чанд мавриди ҷалби муҳоҷирони тоҷику узбек аз маҳбасҳо ҳам расонаӣ шудааст.
НАТО ваъда дод, ки кӯмак ба Украинаро бештар мекунад
Кишварҳои узви паймони НАТО ваъда доданд, ки барои барқарории зербунёдҳои Украина, ки бар асари зарбаҳои Русия сахт вайрон шудаанд, кӯмак мекунанд.
Пештар аз ин Украина аз кишварҳои ғарбӣ хост, ба он барои барқарории ҳалқаи тақсими неруи барқ бо таҷҳизоти зарурӣ кумак кунанд. Вазирони умури хориҷии НАТО дар нишасте дар шаҳри Бухарест дар рӯзи 29-уми ноябр гуфтанд, кумакҳо ба Украинаро “боз ҳам бештар мекунанд”, аз ҷумла бо таҷҳизот барои барқарории зербунёдҳои энергетикии кишвар.
Вазирони кишварҳои узв дар як баёнияи муштарак “ҳамлаҳои беинсофона ва мудавом”-и Русия ба Украинаро маҳкум карданд, ки ба гуфтаи онҳо “миллионҳо украиниро аз хадамоти асосӣ” маҳрум мекунад.
Русия аз моҳи октябр ба шабакаҳои барқӣ ва гармидиҳии Украина зарба мезанад, ки ба гуфтаи Киев ҳадафи он осеб расондан ба мардуми оддӣ аст.
Дабири кулли НАТО: Русия аз зимистон ҳамчун "силоҳи ҷангӣ" истифода мекунад
Дабири кулли НАТО рӯзи 29-уми ноябр гуфт, ин паймон кӯмак ба Украинаро афзоиш хоҳад дод ва бинобар нотавонии артиши Русия дар ҷабҳаи ҷанг, Владимир Путин аз зимистон ҳамчун силоҳи ҷангӣ истифода мекунад.
Йенс Столтенберг зимни нишасти хабарӣ дар ҳошияи нишасти вазирони корҳои хориҷии кишварҳои аъзои НАТО гуфт, "фикр мекунам, ки ҳамаи мо ин тасвирҳои моҳвораиро дидаем, ки шабҳо ҳамаи Аврупо рушан, вале қаламрави Украина комилан торик аст. Барои бозсозии ҳар ончӣ дар Украина нобуд шудааст, бо вазифаи душворе рӯбарӯ ҳастем. Владимир Путин талош мекунад аз фасли зимистон ҳамчун силоҳи ҷангӣ истифода кунад".
Ӯ ибрози умедворӣ кард, ки нишасти вазирони корҳои хориҷии кишварҳои НАТО дар Бухарест -- пойтахти Руминия, заминаи афзоиши кӯмак ба Украинаро фароҳам кунад.
Мавзуи аслии ҷаласаи вазирони корҳои хориҷии кишварҳои аъзои НАТО, афзоиши кӯмакҳои низомӣ ба Украина, ба хусус системаи зиддиҳавоӣ, муҳимоти ҷангӣ ва ҳамин тавр, кӯмакҳои ғайнизомӣ хоҳад буд. Дар ҳамин ҳол, дипломатҳои кишварҳои НАТО гуфтаанд, тавоноии аксари ин кишварҳо барои фиристодани кӯмак маҳдуд аст.
Бахше аз кӯмакҳои ғайринизомӣ, монанди маводи сӯхт, таҷҳизоти тиббӣ, васоили мавриди ниёз дар фасли зимистон дар чорчӯби кӯмакҳои НАТО ба Украина дар моҳҳои ахир фиристода шуд. Вале Йенс Столтенберг умедвор аст, ки кишварҳои узви НАТО кӯмакҳои худро афзоиш медиҳанд.
Шуморе аз вазирони корҳои хориҷии 30 кишвари узви НАТО низ ҳамчун дабири кулли ин паймон ба зарурати афзоиши кӯмакҳо ба Украина таъкид кардаанд.
Вазири корҳои хориҷии Словакия гуфтааст, "моҳҳои оянда барои ҳамаи мо озмуни муҳиме аст. Ин кӯмакҳо барои Украина муҳим ва барои мо як вазифаи ахлоқӣ аст. Мо бояд кӯмак ба Украинро то ҳар замоне, ки лозим бошад, идома диҳем".
Владимир Зеленский, раиси ҷумҳури Украина ба мардуми ин кишвар ҳушдор додааст, ки ҳамлаҳои Русия дар ҳафтаи ҷорӣ мумкин аст аз ҳамлаҳои ҳафтаи гузашта шадидтар бошад. Бар асари ҳамлаҳои ҳафтаи гузашта ҷараёни интиқоли барқ, об ва системаи гармидиҳӣ дар бахшҳои калони ин кишвар қатъ шуд. Русия ҳамла ба зерсохторҳои энержии Украинаро пазируфтааст, вале иддао мекунад, ки ҳадафи ин ҳамлаҳо ғайринизомиён нестанд.
Вазирони корҳои хориҷии кишварҳои НАТО дар мавриди узвияти Украина дар ин паймон низ гуфтугӯ хоҳанд кард, аммо пешбинӣ мешавад, ки бо вуҷуди сиёсатҳои бози НАТО, тасмими мушаххасе гирифта нахоҳад шуд. Ба назар мерасад, ки Украина барои пайвастан ба НАТО роҳи дарозеро дар пеш хоҳад дошт.
Йенс Столтенберг дар ин бора гуфт, "мо эълом кардаем, ки Украина ба НАТО хоҳад пайваст. Тасаввур мекунам, ки дар ин ҷаласа бар мавзеи НАТО таъкид хоҳад шуд. Вале дар ҳоли ҳозир таваҷҷуҳи аслии мо ҳимоят аз Украина аст. Мо дар миёнаи як ҷанг ҳастем ва набояд ҳеҷ як иқдоме сурат бигирад, ки якпорчагии аъзои НАТО дар кӯмаки низомӣ, башардӯстона ва молӣ ба Украинаро зери соя қарор диҳад".
Дар соли 2008 дар нишасти сарони НАТО дар Бухарест барои аввалин бор мувофиқати ин паймон барои пазириши Украина ба унвони як тарҳи дарозмуддат эълон шуд. Дар он замон ҳукуматҳои Фаронса ва Олмон бо пешниҳоди Амрико барои қабули як нақшаи роҳи мушаххас барои узвияти Украина мухолифат карда ва гуфтанд, чунин иқдоме аз сӯи Русия таҳрикомез хонда хоҳад шуд.
"Як маҳаллаи зебо доштем, ҷаҳони русӣ аз байн бурд" ВИДЕО
Мақомоти Украина мегӯянд, аз замони ҳамлаи Русия ба Украина дар ин кишвар бештар аз 8300 ғайринизомӣ кушта шудаанд. Андрей Костин, додситони кулли Украина рӯзи 20-уми ноябр гуфт, тақрибан 440 нафари онҳо кӯдак ҳастанд ва теъдоди маҷруҳон аз 11 ҳазор нафар ҳам мегузарад. Яке аз шаҳрҳои осебдида Херсон аст, ки Русия моҳи феврал гирифт, вале чанде пеш онро тарк кард.
Рустои Луч, воқеъ дар байни вилоятҳои Миколаев ва Херсон, аз рӯзи аввали ҷанг зери гулӯлаборони тӯпхонаҳои Русия монд. Ирина, сокини Луч, мегӯяд, “мо инҷо дар минтақаи ҷанг қарор дорем, моро сахт гулӯлаборон мекарданд. Вазъ аввалҳо тарснок буд, ҳоло андаке оромтар шудааст. Андаке."
Пеш аз 24-уми феврал дар ин русто 1000 нафар мезист. Ҳоло фақат 38 кас мондааст. Ирина яке онҳост ва мегӯяд, мушакҳои русӣ ду бор чанд қадам дуртар аз бинои онҳо бархӯрдаанд. Азбаски харобаҳо даромадгоҳу зинапояҳои биноро бастаанд, ночор дар таҳхона иқомат мекунад.
“Як мушак ба болои бом бархӯрд. Дувумӣ ба табақаи панҷум зад. Аз табақаи панҷум ба чаҳорум ва саввум гузашт. Сӯрохро худатон мебинед. Баъдан куҷое афтод. Мардум мегӯянд, ки натаркид, вале ман намедонам. Ман онҷо намеравам, чун метарсам,” – нақл кард Ирина.
Рустои Лучро аз оғози ҷанг нерӯҳои Русия ҳар рӯз ва аз тарафи манотиқи ишғолкардаашон дар вилояти Херсон гулӯлаборон мекарданд. Имрӯз ҳеч бинои русто солим намондааст.
Галина, сокини Луч мегӯяд: “Вазъ бисёр пуршиддат аст. Пайваста пинҳон мешавем. Намедонед, мушак аз куҷо меояд. Шумо дидед, чӣ карданд. Ду рӯз пеш як гулӯла дар байни ду бино афтод, метавонам нишон диҳам. Ҳамаи тирезаҳо шикасту шишаҳо рехт. Айвонҳо рехтанд, ҳеч чиз намонд. Як маҳаллаи зебое доштем, ҳеч чизаш намонд.”
Пеш аз ҳама мактаби деҳаро задаанд. Дар натиҷаи бархӯрди даҳ мушак аз байн рафт.
Екатерина, сокини Луч: “Ин мактаби мост. Бисёр ғамангез аст, ки ҷаҳони русӣ чунин мусибатро ба сари мо овард. Инҷо толори варзишӣ буд. Вақте гулӯлаҳо афтоданд, тӯбҳо ҳамаҷо пароканда буд. Аз диданаш дилам хун шуд.”
Баъди озодии Херсон, бозгашти мардум ба рустои Луч оғоз шуд. Мардум якҷо саъй доранд, ба қадри тавони хеш онро бозсозӣ кунанд. Ба зимистон ҳам омода мешаванд ва барои эмин мондан аз сармо бому дару тирезаҳоро бо ҳар чизе, ки доранд, мепӯшонанд.
Гуфтугӯ