Як созмони амрикоӣ ба ҳукумати Иёлоти Муттаҳида тавсия додааст, ки ба зидди он мансабдорони Кумитаи давлатии амнияти миллӣ ва мақомҳои дигар дар Тоҷикистон, ки "масъули нақзи ҷиддии озодиҳои динӣ ҳастанд", таҳримҳои ҳадафманд (мақсаднок) ҷорӣ кунад.
Дархости Кумисюни байнулмилалии Амрико дар мавриди озодиҳои динӣ (USCIRF) дар гузориши солонааш дарҷ шудааст. Матни он рӯзи 25-уми март дастрас гардид.
Муаллифон бастани дороиҳо ва ё манъи вуруди мансабдорони тоҷикро ба Иёлоти Муттаҳида аз ҷумлаи таҳримҳои ҳадафманд баршумурдаанд.
USCIRF дар умум вазъи озодиҳои диниро дар соли 2024 дар Тоҷикистон "ниҳоят бад" арзёбӣ кардааст. Ба нигоштаи муаллифон, ҳукумат дар ин сол "қонунҳои сахтгиронаро ҷорӣ кард ва назоратро бар ҳамаи гурӯҳҳо пурзӯр намуд."
"Хусусан, мақомот мусулмонони шиаи исмоилиро бо таъқиб, боздошт, ҳукм ва саркӯби фаромиллӣ ҳадаф қарор доданд," – гуфта шудааст дар гузориш.
Муаллифон аз ислоҳи қонун "Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим" низ ёд овардаанд, ки фурӯшу воридот, таблиғ ва пӯшидани либосҳои "ба фарҳанги миллӣ бегона"-ро манъ кард. Мақомот ҳарчанд шарҳи расмии "либоси бегона"-ро нагуфтанд, дар лаҳзаҳои аввали татбиқи қонун асосан ҳиҷобу ниқоб ва либосҳои мазҳабии сиёҳро ҳадаф қарор доданд.
"Мақомоти Тоҷикистон, аз ҷумла президент Раҳмон, аз мардум даъват карданд, ки ба ҷойи ҳаҷ пулро дар тарҳҳои иҷтимоӣ сарф кунанд. Ғайр аз ин, мақомот аз зоирон талаб карданд, ки пули сафари ҳаҷро ба воситаи бонке пардозанд, ки аз ҷониби хешовандони наздики Раҳмон идора мешавад," - омадааст дар гузориши USCIRF. Ишораи муаллифон ба "Ориёнбонк" аст, ки раёсаташро Ҳасан Асадуллозода, додарӯси президент бар уҳда дорад.
Вокуниши мақомоти Тоҷикистон ҳанӯз маълум нест. Сулаймон Давлатзода, раиси Кумитаи дин, дар моҳи октябри соли 2024 ба чунин танқидҳо гуфта буд, ки "мо дар қонунгузорӣ чунин маҳдудият надорем. Ҳар ташкилоту идора тартиботи дохилии худро дорад. Мо ба тартиботи дохилии ҳар як ташкилоту идора масъул нестем."
Бо ин вуҷуд, Кумисюни байнулмилалии Амрико дар мавриди озодиҳои динӣ (USCIRF) бар асоси таҳлили вазъ дар соли 2024 ин дафъа низ Тоҷикистонро барои "вайронкунии мунтазам ва ҷиддии озодии дин" дар рӯйхати кишварҳои мавриди нигаронии хос ҷой додааст.
Ин гурӯҳ имсол аз шонздаҳ кишвар иборат аст ва аз Афғонистону Эрону Чин то Кубаву Куриёи Шимолӣ, Русия, Ҳиндустону Покистон ва Арабистони Саудиву Туркманистонро дар бар мегирад.
Кумисюн ҳамчунин Тоҷикистонро дар қатори кишварҳое ба мисли Русия, Чин, Беларус ва Туркия ҷой додааст, ки аз хадамоти Интерпол ё пулиси байнулмилалӣ суистифода мекунанд.
"Кишварҳои Осиёи Марказӣ, аз ҷумла Тоҷикистон, низ суистифода аз механизмҳои Интерполро афзоиш доданд ва алайҳи онҳое, ки бинобар таъқиб барои фаъолияти осоиштаи динии худ аз кишвар фирор кардаанд, иттиҳомҳои сохтаи ифротгароӣ пешниҳод карданд," – гуфта шудааст дар гузориш.
Муаллифон тавсия кардаанд, ки баррасии вазъи озодии динӣ дар гуфтушунидҳои ояндаи C5+1 (панҷ кишвари Осиёи Марказӣ ва Иёлоти Муттаҳида) дохил карда шавад. Ҳамкории низомӣ бо Тоҷикистон дар ивази ислоҳи қонуни дин ва қонунгузории марбут ба он аз хостҳои дигари онҳост.
