Përshkallëzimi në Izrael nuk është në interesin e askujt, por është deri diku i pashmangshëm. Kjo është arsyeja pse është më e rëndësishme të arrihet një marrëveshje për shkëmbimin e të burgosurve dhe pengjeve që po i mban Hamasi. Përndryshe, do të ishte një fatkeqësi për palestinezët, izraelitët dhe gjithë rajonin, thotë për Radion Evropa e Lirë Nomi Bar Yaacov, analiste në Programin Ndërkombëtar të Sigurisë në Chatham House të Londrës.
“Në fund, kjo do të kishte efekte negative në mbarë botën”, thekson Jakov.
Sipas saj, në Izrael ka një konsensus për operacionet tokësore në Gaza.
"Autoritetet izraelite do të donin të shkatërronin Izzadeen al-Qassam, krahun ushtarak të Hamasit, të gjitha aftësitë e tij ushtarake, si dhe aftësinë e tij për të qeverisur. Kështu që Izraeli përfundimisht nuk ka ndërmend ta pushtojë Gazën. Gjëja e fundit që Izraeli dëshiron është të sundojë mbi 2.2 milionë palestinezë”, thekson Jakov.
Ajo tregon se SHBA-ja, Kina, Rusia dhe vendet arabe duhet të përpiqen për një zgjidhje gjithëpërfshirëse.
"Kjo do të përfshijë një shtet palestinez të pavarur, demokratik, të orientuar drejt paqes pranë shtetit izraelit. Ky, shpresojmë, do të jetë rezultati i kësaj tragjedie të tmerrshme, masakrës dhe luftës së tmerrshme", beson Yakov.
Sipas vlerësimit të saj, me sulmin e papritur Hamasi donte të tregonte se, ndryshe nga Fatahu, "mbron interesat e palestinezëve".
"Kryerja e një masakre sigurisht që nuk është një mbrojtje. Por, Hamasi donte të tregonte se është i pranishëm, se nuk është i kënaqur me përshkallëzimin e dhunës ndaj palestinezëve nga qeveria izraelite. Gjithashtu, për t'u treguar sauditëve se nuk mund të arrihet një marrëveshje pa popullin palestinez”, thekson analistja e Chatham House.
Ajo, gjithashtu, tregon për provokimet nga qeveria aktuale izraelite, si largimi i pesë mijë hebrenjve javën e kaluar në Malin e Tempullit, Haram al-Sharif, një vend i shenjtë si për izraelitët, ashtu edhe për palestinezët.
"Jordania paralajmëroi të mos e bënte këtë, se po kalonte një vijë të kuqe, por askush nuk e dëgjoi. Hamasi tha se ishte pika e fundit. Por, ka një listë të gjatë provokimesh kundër palestinezëve që kur kjo qeveri ka marrë detyrën" , thotë Jakov.
Radio Evropa e Lirë: Çfarë mund të presim? A do të nisin forcat izraelite një ofensivë tokësore në Gaza, apo do të hezitonin për shkak të pengjeve të marra nga Hamasi?
Nomi Bar Yaacov: Ekziston një konsensus në Izrael se duhet të ketë një pushtim tokësor. Izraeli është në proces të krijimit të një qeverie uniteti emergjente. Fillimisht, u thirr nga opozita, nga Yair Lapid, i cili drejton opozitën.
Si Netanyahu, ashtu edhe ministri i tij i Drejtësisë, Yariv Levin, i cili është një person shumë i fuqishëm dhe përgjegjës për reformën në drejtësi, kanë rënë dakord të krijojnë një qeveri të unitetit kombëtar.
Aktualisht, është duke u negociuar.
Sigurisht që ka konsensus për një pushtim tokësor.
Radio Evropa e Lirë: Po rreziku që pengjet e marra nga Hamasi t'i ekzekutojnë si hakmarrje?
Nomi Bar Yaacov: Ka një rrezik shumë serioz, në të vërtetë, për pengjet. Hamasi ka njoftuar se do të ekzekutojë pengje nëse dëmtohen civilët në Gaza.
Besoj se do ta bëjnë këtë. Unë supozova se do të kishte një presion të madh ndërkombëtar mbi Izraelin për të mos pushtuar për shkak të këtij rreziku, duke pasur parasysh numrin e shtetasve të huaj që mbahen peng në Gaza.
Izraeli është padyshim i shqetësuar për ta dhe duhet të krijohet menjëherë një korridor humanitar dhe të negociohet për lirimin e pengjeve në këmbim të disa të burgosurve të Hamasit palestinez dhe Xhihadit Islamik në burgjet izraelite.
Radio Evropa e Lirë: Nëse Hamasi nuk pajtohet me të?
Nomi Bar Yaacov: Epo, unë mendoj se ka shumë përvojë në diplomaci. Kjo duhet të negociohet nga një palë e tretë. Dhe, e gjitha është një çështje se sa presion i bëjnë Hamasit SHBA-ja, vendet evropiane dhe vendet e tjera arabe që kanë një marrëdhënie të fortë me Hamasin.
Sepse sapo Izraeli të pushtojë Rripin e Gazës, do të jetë një inkursion i paprecedentë, si në aspektin e forcës, përdorimit të saj, numrave dhe llojit të forcës së përdorur.
Dhe për këtë arsye, do të ketë shumë më tepër dëme dhe dëme nga të dyja anët.
Pra, do të ketë më shumë vdekje, do të ketë më shumë civilë të vdekur. Do të jetë e tmerrshme, absolutisht e tmerrshme. Kështu që unë mendoj se është urgjente të negociojmë, të përpiqemi të negociojmë një korridor humanitar.
Radio Evropa e Lirë: Dhe, ju përmendët presionin ndaj Izraelit. Po presioni ndaj Hamasit?
Nomi Bar Yaacov: Po, do të ketë presion. Presioni ndaj Izraelit do të jetë që të mos pushtojë, ose të kryejë vetëm sulme të kufizuara në infrastrukturën ushtarake, ushtrinë e armatosur të Hamasit. Presioni mbi Hamasin do të jetë lirimi i pengjeve.
Radio Evropa e Lirë: A do të hezitonte Izraeli të niste atë lloj pushtimi tokësor, për shkak të rrezikut të rritjes së numrit të viktimave civile nga pala palestineze, gjë që do të largonte Arabinë Saudite dhe vendet e tjera arabe, me të cilat Izraeli është në procesin e normalizimit të marrëdhënieve?
Nomi Bar Yaacov: Izraeli për momentin është në tronditje, pasi ka humbur, ka pasur një masakër të më shumë se 900 civilëve. Trupat nuk janë identifikuar. Shumë prej trupave nuk janë identifikuar. Ata nuk e dinë në Izrael se kush është i zhdukur dhe kush ka vdekur.
Gjendja e disa prej trupave është e tillë që testimi i ADN-së do të marrë pak kohë për t'i identifikuar. Ishte një masakër e madhe. Dhe, siç e përmenda, ekziston një konsensus se e vetmja rrugë përpara, për sa i përket Izraelit, është goditja e Hamasit në Gaza. Po, ata janë shumë të shqetësuar për civilët në Gaza.
Ata preferojnë të godasin vetëm objektiva ushtarake. Ata u kanë bërë thirrje të gjithë civilëve që të lirojnë shtëpitë në zona të caktuara, në zonat që tentojnë të bombardojnë.
Por ne e dimë nga historia e mëparshme e sulmeve në Izrael, sulmet në Gaza, se mund të jetë e pashmangshme se do të ketë shumë viktima civile dhe shumë dëme anësore për civilët.
Është shumë e vështirë të bombardosh objektet ushtarake të Hamasit pa vrarë civilë. Hamasi i përdor civilët si mburoja ushtarake.
Radio Evropa e Lirë: Si mund të ndikojë në atë rast ky operacion në këtë proces të normalizimit të marrëdhënieve me Arabinë Saudite?
Nomi Bar Yaacov: Procesi i paqes me Arabinë Saudite nuk është në tavolinë, është në pritje. Do të jetë në pritje për një kohë të gjatë. Dhe kur të kthehet në tryezë dhe askush nuk e di se kur do të ndodhë, atëherë do të duhet t’i përfshijë palestinezët në të.
Do të duhet të përfshijë një zgjidhje të negociuar për Arabinë Saudite dhe shtetësinë palestineze në të njëjtën kohë.
Radio Evropa e Lirë: Çfarë saktësisht do të përpiqen të arrijnë forcat izraelite në Gaza? Ju përmendët qëllimin e tyre. Ne e dimë se forcat izraelite u tërhoqën nga Gaza në vitin 2005. Ata thanë se do të shkatërrojnë Hamasin. Çfarë do të thotë saktësisht?
Nomi Bar Yaacov: Epo, në fakt, ata nuk thanë se do ta shkatërrojnë Hamasin. Ata do të donin të shkatërronin Izzaddeen al-Qassam, krahun ushtarak të Hamasit, të gjitha aftësitë ushtarake dhe aftësitë qeverisëse të Hamasit. Pra, përfundimisht jo për të pushtuar Rripin e Gazës. Gjëja e fundit që Izraeli dëshiron është të sundojë mbi 2.2 milionë palestinezë. Sigurisht që nuk është ky qëllimi.
Qëllimi është dhe është deklaruar: shkatërrimi i aftësisë ushtarake të Hamasit dhe shkatërrimi i aftësisë së Hamasit për të qeverisur. Pra, ata, izraelitët, e kanë bërë shumë të qartë se nuk e kanë ndërmend të ripushtojnë Rripin e Gazës dhe të qëndrojnë atje.
Radio Evropa e Lirë: A është e mundur?
Nomi Bar Yaacov: Është e ndërlikuar. Është shumë - shumë e ndërlikuar.
Radio Evropa e Lirë: Pra, sapo të shkatërrojnë aftësitë ushtarake të Hamasit, krahut të tij ushtarak, cila do të jetë e ardhmja? Çfarë do të priste Izraeli nga kjo më pas?
Nomi Bar Yaacov: Izraeli do të shpresonte se do të ketë një qeveri Fatah që do të qeverisë popullin palestinez. Se do të ketë një qeveri demokratike në Palestinë që nuk përfshin militantët që po kryejnë masakra mbi civilët izraelitë.
Radio Evropa e Lirë: Ndërsa palestinezët dhe Fatahu në Bregun Perëndimor tani janë të heshtur, duke mos iu bashkuar këtyre përplasjeve, a mendoni se Fatahu do të jetë gati të negociojë me Izraelin pasi të kenë përfunduar këto operacione ushtarake në Gaza?
Nomi Bar Yaacov: Mendoj se presioni do të jetë ndërkombëtar. Mendoj se e vetmja rrugë përpara është të kemi një konferencë ndërkombëtare paqeje. Presioni për t'i dhënë fund luftës dhe presioni për të negociuar paqen do të vijë nga fuqitë e jashtme, si arabe ashtu edhe perëndimore.
- OKB: Mbi 123.000 palestinezë të zhvendosur brenda Gazës, pas bombardimeve izraelite
- Lufta mes Izraelit dhe Hamasit ka rrezik të përhapet
Radio Evropa e Lirë: Ju thatë presion ndërkombëtar, por a mendoni se ka një lloj konsensusi midis palëve të interesit perëndimorë, në radhë të parë SHBA-së dhe vendeve arabe në rajon, për këtë çështje duke pasur parasysh faktin se në vitet e fundit marrëdhëniet ndërmjet SHBA-së dhe Egjiptit apo Arabisë Saudite nuk janë aq afër sa në të kaluarën.
Nomi Bar Yaacov: Mendoj se është në të gjitha vendet në interes të botës që të mos shohin një përshkallëzim dhe t'i japin fund konfliktit.
Radio Evropa e Lirë: Kur thatë të gjitha vendet, ju e dini se gjithashtu ka interesa të ndryshme midis Rusisë dhe Shteteve të Bashkuara, Kinës dhe Shteteve të Bashkuara. A mendoni se ato bien dakord kur bëhet fjalë për çështjen e Izraelit dhe palestinezëve?
Nomi Bar Yaacov: Mendoj se Kina dhe Rusia dhe shumë vende arabe, nuk do t'i vendosja të gjitha vendet arabe në një kategori, dhe SHBA-ja duhet të nxisë të gjitha për një zgjidhje gjithëpërfshirëse, e cila do të përfshijë një shtet palestinez të pavarur, demokratik, të orientuar drejt paqes së bashku, një shtet izraelit, që shpresojmë se do të jetë rezultati i kësaj tragjedie të tmerrshme, masakrës së tmerrshme dhe luftës së tmerrshme.
Radio Evropa e Lirë: Por siç e dini, ky konflikt zgjat qe rreth 75 vjet, dhe ka pasur shumë përpjekje, duke përfshirë Marrëveshjen e Oslos, dhe fatkeqësisht shumica e këtyre përpjekjeve kanë dështuar deri më tani. Mendoni se këto përplasje do të ndryshojnë disi lojën?
Nomi Bar Yaacov: Mendoj se këto përplasje janë një pikë referimi shumë serioze. Unë mendoj se ata do të ndryshojnë arkitekturën në Lindjen e Mesme dhe afatgjatë mendoj se zgjidhja e vetme është paqja.
Radio Evropa e Lirë: Kjo përfshin në fakt dy shtete. Por, Izraeli kohët e fundit, veçanërisht Qeveria e Netanyahut, nuk është aq entuziaste për krijimin e një shteti palestinez.
Ose të paktën të shmanget nga diskursi për një zgjidhje me dy shtete, ose të paktën është një çështje e kufijve të këtyre dy shteteve.
Nomi Bar Yaacov: Kufijtë e këtyre dy shteteve janë Linja e Gjelbër e vitit 1967, vija e armëpushimit dhe Rezoluta 242 e OKB-së dhe mbi këtë bazë duhet të negociohet.
Netanyahu nuk ka gjasa të jetë kryeministri që do të udhëheqë izraelitët në negociatat e paqes me Palestinën.
Radio Evropa e Lirë: Pas këtyre dështimeve, do të thotë?
Nomi Bar Yaacov: Jo vetëm pas këtyre dështimeve.
Radio Evropa e Lirë: A do të ndërhyjë Hezbollahu duke nisur një sulm nga Libani? A mund të përfshihet edhe Irani drejtpërdrejt në këto përplasje në një moment të caktuar?
Nomi Bar Yaacov: Në një moment të caktuar do ta marr si një pyetje afatgjatë. Unë do t'i përgjigjem pyetjes afatshkurtër.
Mendoj se fillimisht ka shumë pak gjasa që Irani dhe Hezbollahu të përfshihen.
Unë mendoj se ata do të shikojnë me shumë kujdes se çfarë po ndodh në Gaza dhe përpara se të vendosin nëse do të donin të përfshiheshin apo jo.
Aktualisht, nuk shoh një përfshirje të afërt. Sigurisht, afatgjatë apo afatmesëm, në varësi të asaj që ndodh në Gaza dhe në varësi të numrit të të plagosurve dhe të vdekurve në Gaza, situatën humanitare atje, Hezbollahu mund të mendojë se duhet të përfshihet.
Ata do të përfshihen si në ditët e fundit. Do të ketë një raketë këtu dhe një raketë atje, por kjo është një përgjigje shumë e matur, në mënyrë që ata të mos kritikohen se nuk kanë bërë asgjë. Ata kanë aftësinë për të goditur me raketa Tel Aviv.
Nuk e shoh që kjo të ndodhë menjëherë, domethënë në orët e ardhshme. Unë nuk e di dhe askush nuk e di se kur do të pushtojë Izraeli, nëse Izraeli do të pushtojë, sepse ekziston një mundësi e lehtë që forcat e SHBA-së dhe ato arabe dhe evropiane do të arrijnë t'i bindin ata të qëndrojnë, duke qenë se mund të negociohet një marrëveshje për të burgosurit.
Mendoj se nuk ka gjasa, por mendoj se është shumë e rëndësishme të përparohet në atë drejtim.
Përfundimisht, unë mendoj se është e pashmangshme që do të ketë një përfshirje të Hezbollahut, dhe Irani, siç e dini, Hezbollahu është përfaqësues i Iranit, por nuk mendoj se do të ketë përfshirje të drejtpërdrejtë iraniane në të ardhmen e afërt.
Radio Evropa e Lirë: Po palestinezët në Bregun Perëndimor?
Nomi Bar Yaacov: Epo, situata në Bregun Perëndimor po përshkallëzohet shumë shpejt. Kjo është një pyetje e shkëlqyer dhe që duhet parë me shumë - shumë kujdes.
Dua të them, e gjithë situata, e gjithë harta e Lindjes së Mesme dhe e botës mund të ndryshojë si rezultat i kësaj.
Unë po i përgjigjem pyetjes suaj, çfarë do të ndodhë së shpejti. Po, do të ketë një efekt goditës dhe palestinezët në Bregun Perëndimor nuk do të heshtin nëse do të ketë dëme shumë serioze për civilët palestinezë në Gaza.
Dhe nuk mund të shoh se nuk do të ketë. Pra, po, ata ka të ngjarë të përfshihen.
Radio Evropa e Lirë: A është gjithashtu një zgjidhje me dy shtete jashtë tryezës për një periudhë të caktuar kohore?
Nomi Bar Yaacov: Jo, nuk mendoj se zgjidhja me dy shtete është jashtë tavolinës. Mendoj se mund të jetë edhe më shumë në tavolinë.
Ka qenë jashtë tryezës për një kohë të gjatë. Dhe ajo që ndodhi në ditët e fundit - masakra e Hamasit e mbi 900 civilëve izraelitë do të shtrojë pyetjen se çfarë do të bëni për ta zgjidhur këtë? Dhe ajo që duhet të bëni për të zgjidhur këtë është të hiqni qafe militantët dhe të keni një qeveri palestineze që mund të negociojë paqen me Izraelin.
Dhe kjo është shumë e vonuar, por kjo shpresojmë se do të jetë pasoja afatgjatë e kësaj.
Pra, do të ketë një proces real të qëndrueshëm paqeje dhe zgjidhja me dy shtete do të negociohet.
Radio Evropa e Lirë: Si u kapën në befasi forcat izraelite? A mund t'u atribuohet dështimi i forcave izraelite për të zbuluar sulmin e Hamasit përçarjeve të brendshme politike të shkaktuara nga përpjekjet e qeverisë izraelite për të zbatuar reformat në drejtësi, pavarësisht protestave masive, madje edhe të njerëzve nga ushtria?
Nomi Bar Yaacov: Kjo është një pyetje e vështirë për t'iu përgjigjur. Po zhvillohen hetime në lidhje me dështimin e inteligjencës. Dhe, mendoj se duhet të presim dhe të shohim se cilat janë rezultatet zyrtare të hetimeve.
Radio Evropa e Lirë: Dhe këto ndarje politike, mendoni se kanë kontribuar edhe më shumë?
Nomi Bar Yaacov: Po, pa dyshim. Unë mendoj se nuk është aq shumë përçarja, ishte shkalla e provokimit nga kjo qeveri ekstremiste izraelite.
Më shumë se 5.000 hebrenj u ngjitën në Malin e Tempullit, Haram al-Sharif, një vend i shenjtë për izraelitët dhe palestinezët.
Javën e kaluar, jordanezët e paralajmëruan të mos e bënte këtë. Ata thanë se ky është kalimi i vijës së kuqe dhe askush nuk dëgjoi.
Dhe Hamasi ka thënë se kjo ishte në një farë mënyre kashta që theu shpinën e devesë. Por, ka një listë të gjatë provokimesh kundër palestinezëve që kur kjo qeveri erdhi në pushtet.
Pra, nuk janë aq shumë ndarjet, janë veprimet e qeverisë teokratike izraelite.
Radio Evropa e Lirë: Çfarë u përpoq të arrinte Hamasi me këtë sulm? Për të vërtetuar se Izraeli është i pambrojtur? Ndoshta për të prishur afrimin izraelito-saudit?
Nomi Bar Yaacov: Unë mendoj se të dyja. Fatah nuk ka qenë i pranishëm si qeveri për palestinezët. Nuk kanë qenë të dukshme. Dhe, unë mendoj se Hamasi donte të tregonte përballë Fatahut se ata po mbronin në sytë e tyre. Për mendimin tim, kryerja e masakrave sigurisht që nuk është mbrojtje.
Por ata donin të tregonin se janë të pranishëm, para së gjithash. Ata donin të tregonin se nuk janë të kënaqur me përshkallëzimin e dhunës ndaj palestinezëve nga qeveria izraelite. Dhe, ata donin t'u tregonin sauditëve se një marrëveshje nuk mund të bëhet pa popullin palestinez. Mendoj se të tre janë komponentë të rëndësishëm.
Radio Evropa e Lirë: Mbështetja e SHBA-së për Izraelin është e palëkundur, ndërsa reagimi i Rusisë deri më tani është relativisht i kujdesshëm. Deri në çfarë mase përplasjet në Izrael mund të largojnë vëmendjen ndërkombëtare nga lufta në Ukrainë dhe të luajnë në duart e Rusisë, sepse tani Shtetet e Bashkuara duhet të mbështesin edhe Izraelin, jo vetëm Ukrainën?
Nomi Bar Yaacov: Mendoj se varet shumë nga mënyra se si do të përfundojë lufta. Mendoj se përshkallëzimi nuk është në interesin e askujt, por është deri diku i pashmangshëm. Dhe, për këtë arsye theksova që në fillim se gjëja më e rëndësishme është të përpiqemi të negociojmë një marrëveshje për shkëmbimin e të burgosurve dhe pengjeve. Përndryshe, mund të jetë një fatkeqësi për palestinezët, për izraelitët, për rajonin.
Dhe kjo do të ketë efekte goditëse në botë. Është shumë e vështirë të thuhet se sa do të zgjasë para se përfundimisht palë të ndryshme të fillojnë të përpiqen të gjejnë një zgjidhje për çështjet. Unë mendoj se shumë nga kjo do të varet nga presioni i vendeve të njerëzve që Hamasi ka marrë peng në Gaza.
Sepse Hamasi ka thënë se do të ekzekutojë pengje, po, me çdo sulm ndaj një ndërtese civile apo familjeje civile. Dhe në mënyrë të pashmangshme do të ketë sulme ndaj familjeve civile, sepse Hamasi është i ngulitur brenda popullatës civile.
Kështu që unë mendoj se përgjigja se sa do të zgjasë, do të varet nga presioni i jashtëm.
