Jashtë kufijve, por Ditën e Pavarësisë së Shqipërisë e përjetojnë si festë për identitetin e tyre kombëtar.
Shumë nga ta pa i bërë 20 vjet, flasin për sakrificat e shekullit të kaluar dhe rëndësinë e vazhdimit të ruajtjes së kujtesës kolektive për to.
“Rrethanat ishin shumë të vështira”, thotë Blert Hazeraj, sepse “shqiptarët ishin nën ndikimin e Perandorisë Osmane në atë kohë”.
“Por, pavarësisht tyre, Ismail Qemali bëri shumë udhë për ta shpallur lirinë, pavarësinë - për ta shpallur Shqipërinë shtet”, thotë i riu 19-vjeçar nga Prizreni për Radion Evropa e Lirë.
Shqipëria shënon sot 112-vjetorin e pavarësisë nga Perandoria e atëhershme Osmane. Më 28 nëntor të vitit 1912, Ismail Qemali, i njohur si themelues i Shqipërisë moderne, ngriti flamurin shqiptar në Vlorë.
Blerti thotë se atë vit “u shpall pavarësia për të gjithë shqiptarët”.
“... kurse, më 2008 u shpall pavarësia vetëm për territorin e Republikës së Kosovës”, thotë studenti i Fakultetit të Arteve, duke iu referuar vitit kur Kosova u bë e pavarur.
Këtë ndjesi ndan edhe Elma Gashi - ne, shqiptarët, nuk jemi në një shtet të përbashkët, por jemi një komb, thotë ajo.
“Kosova është shtet më vete, por festat kombëtare i ka të përbashkëta me shqiptarët - kudo qofshin ata”, thotë 17-vjeçarja, e cila vijon mësimet në një shkollë të mesme në Prishtinë.
Për 28 Nëntorin - apo Ditën e Flamurit siç njihet ndryshe - në Kosovë mësohet në shkolla fillore dhe të mesme.
Madje, që në kopshte organizohen aktivitete për nder të kësaj dite.
Bleart Duraku, i cili studion për ekonomi në Universitetin e Prishtinës, thotë se mes shqiptarëve mund të krijohet ndjesia se janë të ndarë, “por me zemër - jo”.
“Nëse më bëhet pyetja se cili është flamuri yt - ndonëse jam qytetar i Kosovës, mendja më shkon te flamuri i Shqipërisë”, thotë ai.
“Nëse më duhet të shkoj ta prezantoj veten, në Evropë ose diku tjetër, normalisht që më duhet ta bëj me flamur të Kosovës, sepse jetoj dhe veproj këtu”, thotë 18-vjeçari.
E, ngjashëm thotë se ndihet edhe Renata Haliti. Shqiptarët, sipas saj, i kanë të përbashkëta festat kombëtare.
“Pa marrë parasysh vendin - Shqipëri ose Kosovë - ne jemi një popull, të gjithë shqiptarë, festa e tyre është edhe e jona”, thotë ajo.
Për Renatën, njësoj i rëndësishëm është edhe kujtimi i sakrificës që kanë kaluar njerëzit e asaj kohe për mëvetësinë e Shqipërisë.
Memoria nuk bën të venitet ndër breza, thotë studentja 19 vjeçe.
Rëndësia e informacionit
Gëzim Selaci, profesor i Sociologjisë në Universitetin e Prishtinës, thotë se njohuritë që i kanë të rinjtë e Kosovës, lidhur me shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë, rrethanat dhe zhvillimet e atëhershme, duhet parë si rezultat i informacionit që kanë ata, por edhe i presionit që ushtron ky informacion te ta.
“Nuk flasim këtu vetëm për atë se sa informacion kanë, por edhe çfarë bëjnë me atë informacion. Do të thotë, sa është i rëndësishëm për identitetin e tyre, për kombin, për diçka që lidhet me kombin”, thotë Selaci për Radion Evropa e Lirë.
Sipas tij, në Kosovë ekzistojnë dy narracione konkurruese me njëra-tjetrën: nacionalizmi shqiptar, i cili flet për politikën me terma me sfond kombëtar dhe i ashtuquajturi patriotizëm kushtetues i Kosovës, i cili nënkupton përforcimin e shtetit të Kosovës, sipas kushtetutës ekzistuese që e përkufizon si vend multietnik dhe të orientuar kah integrimet euroatlantike.
“Sistemi jonë arsimor është diku në mes të këtyre dy narrativëve. Njëherësh, i edukon të rinjtë si qytetarë të shtetit të Kosovës, por edhe si shqiptarë, në kuptimin nacionalist të fjalës. Dështimi i njërit narrativ për t’u shtrirë, për t’u pranuar nga brezi i ri, lë hapësirë për të mbizotëruar ky narrativi alternativ”, thotë sociologu.
Rastet e të rinjve, te të cilët ndjesia ndaj simboleve kombëtare është më e fuqishme sesa ndaj simboleve të shtetit të Kosovës, Selaci thotë se janë rezultat i narracionit të ushqyer me dekada te shqiptarët e Kosovës për të shpërfaqur identitetin kulturor përmes simboleve kombëtare.
Rreth 130 kilometra larg, në Tetovë të Maqedonisë së Veriut, Era Osmani shpreh njësoj krenari e emocion.
Festa e 28 Nëntorit për 20-vjeçaren është një ditë e veçantë për të gjithë shqiptarët, pa marrë parasysh se ku ndodhen ata.
“Është një festë që e ndjejmë me javë dhe muaj përpara. Një ndjenjë dhe krenari e madhe për çdo shqiptar dhe për mua personalisht. Për shembull, mbrëmë, kur po dilja në Tetovë, i shihja të rinjtë që veç kishin filluar festën, me muzikë, me flamuj...”, thotë studentja e arkitekturës.
Edhe bashkëvendësi i saj, Blerim Islami, 18 vjeç, thotë se e përjeton me emocion të veçantë këtë ditë, por ai flet edhe për rëndësinë e ruajtjes së traditave dhe gjuhës, përballë sfidave historike.
“Pavarësisht 500 vjetëve nën sundimin turk, shqiptarët arritën ta shpallin pavarësinë dhe nuk e harruan identitetin e tyre, gjuhën e tyre”, thotë ai.
“Për Ditën e Flamurit duhet ditur çdo gjë - nga ngritja e flamurit shqiptar nga heroi Gjergj Kastrioti Skënderbeu për herë të parë më 28 nëntor, 1443, në Krujë, deri më 28 nëntor, 1912, nga i madhi Ismail Qemali në Vlorë”, thotë nxënësi i shkollës së mesme ekonomike “8 Shtatori” në Tetovë.
E, për Dorart Amitin po nga ky qytet, 28 Nëntori nuk duhet të shërbejë vetëm si një ditë për të ngritur flamujt nëpër shtëpi.
“Ajo njihet si dita e shpalljes së pavarësisë, por ajo që mendoj se është edhe më e rëndësishme, janë periudhat dhe vitet paraprake që çuan deri në shpalljen e kësaj pavarësie. Pra, është puna e pandalshme e burrave dhe grave të mëdha shqiptare, intelektualëve tanë, që lanë pas vepra të mëdha, shkrime aq të bukura dhe punuan me mund, gjak e shpirt, në mënyrë që ne një ditë të shpallnim pavarësinë e shtetit shqiptar”, thotë 20-vjeçari, i cili studion regjinë e filmit dhe televizionit në Universitetin e Prishtinës.
Si në Prishtinë, ashtu edhe në Tetovë, rrugët dhe sheshet janë stolisur me flamuj kuqezi, por ato mund të vihen re teksa valëviten edhe nëpër shtëpi e banesa.
Rreth 180 kilometra nga Tetova në Tiranë, Ledina Elezi ka një keqardhje që në këto ditë festash, njerëzit udhëtojnë shumë jashtë vendit.
“Ndjenjën kombëtare dhe shpirtin patriotik e dëshmojmë më shumë në sport, sidomos në futboll, sesa në këto festa apo ngjarje me rëndësi të kësaj natyre”, thotë 20-vjeçarja nga Kruja, por që studion dhe punon në Tiranë.
“112 vjet më parë, ne fituam lirinë për të vendosur për veten tonë, lirinë për të vetëqeverisur, për të qenë një shtet sovran. Kjo është një ditë për të krijuar sakrificën dhe kontributin që shumë figura të shquara dhanë për pavarësinë e vendit, por është edhe një arsye më tepër që shqiptarët të jenë më të bashkuar”, përfundon Ledina.
