Ujedinjene nacije u Bosni i Hercegovini saopštile su 28. februara da izražavaju zabrinutost zbog usvajanja Zakona u Skupštini bh. entiteta Republika Srpska o posebnom registru i javnosti rada neprofitnih organizacija koje finansijski ili na drugi način podržavaju strani subjekti.
"Ograničenja uvedena ovim zakonom nisu u skladu sa međunarodnim obavezama Bosne i Hercegovine u oblasti ljudskih prava i ugrožavaju nezavisnost, autonomiju i djelovanje organizacija civilnog društva, kao i pravo na slobodu izražavanja", saopštile su Ujedinjene nacije (UN) u BIH.
Skupština bosanskohercegovačkog entiteta Republika Srpska (RS) usvojila je 27. februara, između ostalih, Zakon o posebnom registru i javnosti rada neprofitnih organizacija koje finansijski ili na drugi način podržavaju strani subjekti.
'Lideri u BIH da poštuju međunarodne obaveze'
UN u BiH navode da pravo na slobodu udruživanja ne podrazumijeva samo mogućnost osnivanja i članstva u udruženjima, već i pravo na traženje, primanje i korištenje resursa, ljudskih, materijalnih i finansijskih, iz domaćih i međunarodnih izvora.
"Pozivamo političke lidere da poštuju međunarodne obaveze Bosne i Hercegovine i preduzmu mjere za zaštitu rada raznovrsnih i inkluzivnih organizacija civilnog društva, kao i nezavisnih medija, branitelja/ica ljudskih prava i pravosuđa, koji su ključni za demokratsko i otvoreno društvo", saopštile su UN u BiH.
Gotovo identičan zakon povučen je iz zakonodavne procedure prošle godine nakon brojnih kritika, uključujući i specijalnog izvjestitelja UN-a za pravo na slobodu mirnog okupljanja i udruživanja, tokom njegove posjete Bosni i Hercegovini u aprilu 2024.
OSCE: Omogućiti slobodu udruživanja i izražavanja
Misija Evropske organizacije za bezbjednost i saradnju (OSCE) u Bosni i Hercegovini pozvala je 27. februara Skupštinu RS-a da ne usvaja zakone i mjere koje predlaže Vlada RS-a, a kojima se krši ustavni poredak BiH.
Misija je ponovila zabrinutost da bi usvajanje Nacrta zakona o posebnom registru i javnosti rada neprofitnih organizacija bilo u suprotnosti sa međunarodnim obavezama BiH u pogledu ljudskih prava i obavezama koje je BiH preuzela kao država članica OSCE-a, posebno u područjima slobode udruživanja, slobode izražavanja, slobode medija i zabrane diskriminacije.
Tim aktom predviđa se poseban registar neprofitnih organizacija osnovanih u RS-u koje finansijski ili na drugi način pomažu strani subjekti uz političko djelovanje i političke aktivnosti neprofitnih organizacija koje ih određuje kao agente stranog uticaja.
Usvojeni zakon, između ostalog, propisuje prismotru za nevladine organizacije koje se finansiraju iz inostranstva, zabranu široko definisanih političkih aktivnosti, potrebu za dodatnom registracijom i slanje prijava Ministarstvu pravde RS-a o prijemu finansijskih sredstava iz inostranstva.
Zaprijećeno i zabranom rada
Njim je predviđeno da nadležno ministarstvo u slučaju kršenja zakona može sudu predložiti zabranu njihovog rada.
Pored ostalog, neprofitna organizacija koja je upisana u Registar obavezna je da Ministarstvu dostavi polugodišnji i godišnji finansijski izvještaj.
U izvještaju se treba navesti naznaka uplatioca, visina doznačenih sredstava, vrsta i iznos naknade i prihoda izraženih u novcu ili drugoj vrijednosti, kao i izvještaj o utrošku sredstava.
Ovaj zakon, u javnosti poznat kao "zakon o stranim agentima", u januaru je najavio predsjednik RS-a Milorad Dodik.
Dodik je 26. februara pred Sudom BiH prvostepeno osuđen na godinu zatvora i šest godina zabrane obavljanja funkcije zbog nepoštovanja odluka visokog predstavnika u BiH Kristijana Šmita (Christian Schmidt).
Prijedlog "zakona o stranim agentima" iz procedure Skupštine RS-a povučen je u maju prošle godine nakon velikog pritiska domaće i međunarodne javnosti.
