د جو بایډن حکومت په یوه اقدام کې، چې د دمشق د نویو واکمنانو په وړاندې د "ښه نیت" څرګندونه ګڼل کېږي، د سوریې پر وړاندې د بندیزونو د ساتلو ترڅنګ، د بشري مرستو او اساسي خدماتو د انتقال په برخو کې محدودیتونه کموي.

رویټرز خبري اژانس د جو بایډن د حکومت له دې پرېکړې د خبرو سرچینو په قول وویل چې د دې اقدام هدف دا دی چې د جګړه ځپلې سوریې د خلکو د ژوند شرایط په داسې حال کې ښه شي چې د متحده ایالاتو د بندیزونو د فشار وسیله هم پر ځای پاته شي.

د رویټرز د راپور له مخې، د بشار اسد د حکومت له پرزېدو او د "هیئت تحریر الشام" د لنډمهاله حکومت له واک ته رسېدو وروسته، د واشنګټن د حکومت چارواکو تر اوسه څو ځله د دې نوي حکومت له غړو سره لیدنې کړې دي.

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت یوه پلاوي، چې مشري یې باربرا لیف کوله، د نوي حکومت په لومړیو ورځو کې د هیئت تحریر الشام له مشر احمد الشرع سره په دمشق کې ولیدل. له دې وروسته اعلان وشو چې د هیئت تحریر الشام د قومندان په اړه هغه لس میلیون ډالري جایزه، چې واشنګټن د تېرو کلونو په ترڅ کې ټاکلې وه، لغوه شوې ده.

خو د رویټرز پر اساس، متحده ایالات لا هم دا ډله، چې له القاعدې سره یې خپلې پخوانۍ اړیکې پرې کړې او د هغې پر وړاندې یې جګړه کړې، یوه ترهګره ډله بولي. واشنګټن له "هیئت تحریر الشام" سره د ترهګرۍ پر ضد د مبارزې او د ټولې سوریې د خلکو د استازي حکومت د جوړېدو په شان برخو کې د همکارۍ غوښتونکی دی.

وال سټریټ ژورنال راپور ورکړی چې د بایډن حکومت د تېرې اوونۍ په پای کې له سوریې سره د مرستو اړوند محدودیتونه کم کړل او اعلان یې وکړ چې دا اقدام به د خزانې وزارت ته اجازه ورکړي چې هغو ډلو او شرکتونو ته معافیت ورکړي چې د خلکو اساسي اړتیاوې لکه اوبه، بریښنا، او نورې بشري مرستې برابروي.

د امریکا د خزانې وزارت ویاند، چې د سوریې بندیزونه څاري او تطبیقوي، د دې راپور په اړه له څه ویلو ډډه وکړه؛ نه یې رد کړ او نه یې تایید.

وال سټریټ ژورنال زیاته کړې چې د بایډن د حکومت پرېکړه د سوریې پر وړاندې د بندیزونو د پاتې کېدو په اړه دا ښیي چې سپینه ماڼۍ لا هم د سوریې د نویو مشرانو په اړه اندېښنې لري.

د دمشق د موقت حکومت چارواکو ویلي چې بندیزونه د بشار اسد پر حکومت پورې اړه لري او له نړیوالې ټولنې یې د بندیزونو د لرې کولو غوښتنه کړې ده. د موقت حکومت د بهرنیو چارو وزیر د یکشنبې په ورځ قطر ته د سفر پر مهال د امریکا د بندیزونو د ختمېدو غوښتنه وکړه.

د امریکا او اروپايي اتحادیې بندیزونه د سوریې د کورنۍ جګړې په تعقیب ولګول شول، چې په زرګونو کسان په کې وژل شوي، په ځانګړې توګه په هغو بمبارونو کې چې د کیمیاوي وسلو د کارونې شک پرې موجود و.

د سوریې د بشري حقونو د څار ډلې تېره اوونۍ د کورنۍ جګړې په اړه وویل چې په دې جګړه کې د ۵۲۸ زره کسانو د وژل کېدو اسناد موجود دي.

د فرانسې او جرمني د بهرنیو چارو وزیرانو، چې په تېرو ورځو کې یې په دمشق کې له احمد الشرع سره لیدلي، ویلي چې د اروپايي اتحادیې د بندیزونو لرې کول به په دې پورې اړه ولري چې د سوریې نوي واکمنان په سیاسي برخه کې کوم لوري ته روان دي.

د خیبرپښتونخوا د بنو پولیس وايي، پر یوې پوستې په وسلوال برید کې پنځه پولیس ژوبل شوي دي.

د بنو د پولیسو مشر یاسر اپرېدي نن (جمعه) رسنیو ته په استولي بیان کې ویلي چې وسلوالو پرون (پنجشنبې) د هوېد تاڼې حدودو کې د پولیسو پر پوستې برید وکړ.

بیان وايي، له وسلوالو سره نښته درې ساعته روانه وه.

اپرېدي وویل، په نښته کې وسلوالو ته هم مرګ ژوبله اوښتې خو کره شمېر یې معلوم نه دی.

د افغانستان د ښځو لپاره ولسي محکمې وویل چې د طالبانو مشرانو بشري ضد جرمونه کړي او د «جنسیتي ځورونې» په تور یې محکوموي.

دې محکمې خپله وروستۍ پرېکړه د پنجشنبې په ورځ، د قوس په ۲۰مه نېټه اعلان کړه.

دا محکمه چې د «دایمي ولسي محکمې »له لوري د اکتوبر له ۸مې تر ۱۰مې پورې د هسپانیا په مادرید ښار کې جوړه شوې وه، رسمي اجرايي صلاحیت نه لري، خو د ښځو شهادتونه، د بشري حقونو د فعالانو څرګندونې او د حقوقي کارپوهانو ارزونې راټولوي او مستندوي.

محکمې په خپل حکم کې وویل چې د وړاندې شويو څېړنو او شواهدو له مخې، ترسره شوې کړنې د افغانستان له عامه ژوند څخه د ښځو د لرې کولو د یوه منظم کمپاین برخه جوړوي.

یوشمېر افغان ښځو او نجونو تر دې وړاندې هیله څرګنده کړې وه چې د دې محکمې پرېکړه به د دوی غږ بیا نړۍ ته ورسوي او د طالبانو پر ضد به د نورو نړیوالو فشارونو زمینه برابره کړي.

د پاکستان صدراعظم شهباز شریف د جمعې په ورځ له نړیوالې ټولنې وغوښتل چې د افغانستان د طالبانو پر واکمنې ادارې فشار زیات کړي څو خپلې نړیوالې دندې، مکلفیتونه او ژمنې عملي کړي.

هغه ټینګار وکړ چې له افغانستان څخه د ترهګرۍ نوې څپه راټوکېدلې چې ټولې نړۍ ته ګواښ پېښوي.

شهباز شریف « ۲۰۲۵ د سولې او باور نړیوال کال، د بې‌طرفۍ نړیوالې ورځې او په ترکمنستان کې د دایمي بې‌طرفۍ د ۳۰مې کلیزې» په اړه په جوړ شوي نړیوال فورم کې وویل چې د شخړو سوله‌ییز حل د پاکستان د بهرنۍ تګلارې اصلي ستنه جوړوي.

پاکستان تور پورې کوي چې د ټي ټي پي په شمول د دغه هیواد وسله والې مخالفې ډلې د افغانستان له خاورې پاکستان ته اوړي خو د افغانستان د طالبانو حکومت د پاکستان تورونه ردوي او وايي چې پاکستان دې خپلې کورنۍ ستونزې په خپله خاوره کې حل کړي.

د پاکستان او افغانستان په اړیکو کې هغه وخت لوی درز رامنځته شو کله چې د دواړو هېوادونو پوځونه د اکتوبر په میاشت کې د یوې اونۍ لپاره په سرحدي نښتو کې ښکېل شول.

په متحدو ایالتونو کې د دایمي استوګنې د ترلاسه کولو لپاره د «ټرمپ طلایي کارت» پروګرام په رسمي ډول پیل شوی دی.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ، چې بیا بیا یې د ځینو هېوادونو د وګړو له مهاجرت سره مخالفت څرګند کړی، د چهارشنبې په ورځ (د قوس ۱۹) اعلان وکړ چې د طلایي کارت ویبپاڼه فعاله شوې ده او ټول عواید به یې د امریکا خزانې ته داخلېږي.

په دې طلايي رنګه کارت باندې د امریکا د ازادۍ مجسمې ترڅنګ د ولسمشر ټرمپ تصویر چاپ شوی دی.

د حکومت له‌خوا د دې کارت بیه د هغو افرادو لپاره چې غواړي په امریکا کې دایمي استوګنه ترلاسه کړي یو میلیون ډالره ټاکل شوې، او د هغو شرکتونو لپاره چې غواړي خپل کسان په امریکا کې وساتي دوه میلیون ډالره اعلان شوي دي.

سپینې ماڼۍ د «ټرمپ طلایي کارت» د پروګرام د ویبپاڼې پته خپره کړې او په کې یې د غوښتنلیکونو آنلاین فورمې او د غوښتونکو د تابعیت او د زېږون ځای په اړه پوښتنې ځای پر ځای کړې دي.

دغه پروګرام داسې مهال په امریکا کې پیلېږي چې په وروستیو اوونیو کې د افغانستان په ګډون د ۱۹ هېوادونو پر قانوني او غیرقانوني کډوالو فشارونه زیات شوي دي.

د جرمني د کورنیو چارو وزارت اعلان کړی چې هېواد به یې نور هغه سلګونه افغانان بیا مېشتولو د پروګرام په لړ کې جرمني ته ونه لېږدوي چې ورسره د خوندي اوسېدو ژمنه شوې وه، ځکه نوی محافظه‌کار حکومت د کډوالۍ د محدودولو تګلاره سختوي.

د وزارت د ویاند په وینا، شاوخوا ۶۴۰ افغانان چې دا مهال په پاکستان کې جرمني ته د لېږدېدو په انتظار دي، نور به ونه منل شي.

په اغېزمنو کسانو کې هغه افغانان هم شامل دي چې د افغانستان د نړیوال ماموریت پر مهال یې د جرمني له پوځ یا دولتي ادارو سره کار کړی و.

ویاند وویل:

«هغوی به په راتلونکو ورځو کې خبر کړل شي چې د منلو لپاره یې نوره سیاسي اراده نه شته.»

د جرمني د باندنیو چارو وزارت ویاند پرون (پنحشنبې) په عین حال کې وویل چې یوازې هغه کسان به بیا هم جرمني ته راوستل شي چې «قانوني ژمنه» ورسره شوې وي.

جرمني د طالبانو له بیا واکمنېدو وروسته په ۲۰۲۱ کال کې د افغانانو د بیامېشتولو پروګرامونه پیل کړل، څو په دې توګه هغه افغانان خوندي کړي چې له خطر سره مخامخ بلل کېدل.

د جرمني رسمي شمېرې ښيي چې د روان ۲۰۲۵ تر اپرېل میاشتې پورې شاوخوا ۴۰۰۰ پخواني ځايي کارکوونکي او د هغوی د کورنیو ۱۵۰۰۰ غړي جرمني ته لېږدول شوي دي.

د ایران د بهرنیو چارو وزارت نن (جمعه) وویل چې په دې ناسته کې به د افغانستان د ګاونډيو او سیمې د هېوادونو ځانګړي استازي ګډون وکړي.

د وزارت ویاند اسماعیل بقايي وویل، دا ناسته له ګاونډیو هېوادونو او نورو سیمه‌ییزو لوبغاړو سره د مشورو پایله ده، او هیله یې څرګنده کړه چې دا ابتکار به د همکارۍ په پیاوړتیا او د کړکېچونو په کمولو کې مرسته وکړي.

د هغه په وینا، ناسته به په تهران کې ترسره شي، او په کې به د افغانستان لپاره د پاکستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، چین او روسیې ځانګړي استازي ګډون ولري.

دا ناسته د افغانستان د طالبانو د حکومت او پاکستان ترمنځ د اړیکو له ترینګلتیا او د دواړو هیوادونو ترمنځ له څو نښتو وروسته جوړېږي.

بقايي زیاته کړه چې ایران د خپل شاوخوا چاپېریال امنیت او ثبات ته «اساسي اهمیت» ورکوي او هڅه کوي چې سیمه‌ییزې ترینګلتیاوې راکمې او د هېوادونو ترمنځ تفاهم زیات شي.

تر اوسه وزارت په دې اړه څه نه دي ویلي چې آیا طالبان به په دې ناسته کې ګډون ولري که نه.

اروپايي ټولنې د پنجشنبې په ورځ اعلان وکړ چې د افغانستان د خوړو د امنیت، تغذیې او د ټولنو د مقاومت د پیاوړتیا لپاره به د ملګرو ملتونو د خوړو نړیوال پروګرام (WFP) ته ۲۵ میلیون یورو ورکړي.

دا مالي مرسته به د خوړو د نړیوال پروګرام له لارې ولګول شي، څو د افغانستان د ځايي خوړو سیستمونه پیاوړي کړي، د تغذیې وضعیت ښه کړي، او کمزوري ټولنې د اقلیم د بدلون له اغېزو — لکه سېلونو او وچکالۍ — سره د مبارزې لپاره لا توانمنې کړي.

د اروپايي اتحادیې د افغانستان د ماموریت شارژدافېرې، ویرونیکا بوسکوویچ-پوهار وویل:

«د خوړو د نړیوال پروګرام لپاره د اروپايي ټولنې نوې مرسته زموږ د افغان ولس، په ځانګړي توګه د ښځو، ماشومانو او زیانګالو ټولنو په وړاندې دوامداره ژمنتیا ښيي.»

هغې زیاته کړه چې دا ملاتړ به په کرنه، تغذیې، روغتیا او اقتصادي پیاوړتیا متمرکز وي، چې کلیوالي ټولنې د اقلیمي بدلون د اوږدمهالو اغېزو پر وړاندې خپلې اقتصادي سرچینې خوندي کړي.

ټاکل شوې ده چې نن په کابل کې د وزلوبې لیګ مسابقې پیل شي.

په دې لیګ کې د کندز، تخار، بدخشان، بغلان، سمنګان، پنجشیر، بلخ، سرپل، فاریاب، هرات او بامیان لوبډلو برخه اخیستې ده.

د افغانستان د وزلوبو د فدراسیون په وینا په ځینو لوبډلو کې یوشمیر بهرنیو چاپ اندازان هم ګډون کوي، چې د ټولو بهرنیو پهلوانانو شمیر لسو ته رسیږي.

نن به د کندز او بلخ، د بدخشان او بامیان، سمنګان او سرپل لوبډلې سره مخامخې شي.

د امریکا د ترورزم ضد ملي مرکز مشر وایي، د بایډن د حکومت پرمهال له افغانستانه په راغلیو خلکو کې د اتلس زره کسانو نومونه د ترهګرۍ د تعقیب په لیست کې موجود دي.

واشنګتن ایګزماینر خپرونې د جوزف کنټ د پنجشنبې د ورځې خبرې خپرې کړې دي چې د استازیو جرګې د کورني امنیت کمیټې استماعیه غونډې ته یې د خبرو پرمهال ادعا وکړه چې فدرالي حکومت د اتلس زره کسانو په اړه معلومات لري چې نومونه یې د امریکا د فدرالي تحقیقاتي ادارې( ایف-بي-ای) د ترهګرۍ د څار په لست کې شته او دا هغه کسان دي چې په دوه زره یو ویشتم کال کې له افغانستانه امریکا ته راوستل شوې دي.

د ښاغلي کنټ په وینا په دې ډله کې دوه زره داسې کسان دي چې له ترورستي ډلو سره ارتباط لري.

د کندهار د سوداګرۍ خونې مسوولین وایي چې سږکال نژدې درویشت زره ټنه انار بهرنیو هیوادونو ته د څه باندې لس نیم میلیونه ډالرو په ارزښت صادر شوې دي.

د کندهار د سوداګرۍ خونې مرستیال عبدالباقي بینا د پنجشنبې په ورځ کورنیو رسنیو ته وویل چې روان کال د انارو د صادراتو په پیل کې د پاکستان لارې وتړل شوې او بیا هند، ازبکستان، قزاقستان، متحد عربي اماراتو، روسیې او یوشمیر نورو هیوادو ته صادر شول.

پاکستان د اکتوبر له نیمایي وروسته د کندهار د سپین بولدک په شمول نورې تجارتي لارې له یوې جګړې وروسته وتړلې چې لاهم دا لارې بندې دي.