د افغانستان د ژورنالېستانو ملي ټولنې د یکشنبې په ورځ (د مرغومي ۲۶مه) د خپلې هغې نظرپوښتنې پایلې اعلان کړې چې په کې په ۳۴ ولایتونو کې له ۵۰۰ خبریالانو سره خبرې شوې وې.
د دغې نظر پوښتنې پر بنسټ چې انلاین ډول ترسره شوې، څه باندې ۹۵ سلنه پوښتل شوېو خبریالانو ویلي چې د طالبانو تر واکمنۍ لاندې په خپلواک ډول معلومات نه شي خپرولی.
دغه نظر پوښتنه کې نېږدې ۹۰ سلنه پوښتلو شوېو خبریالانو ویلي چې معلوماتو ته د لاسرسي برخه کې د مشخص قانون د نشتوالي له امله د معلوماتو د راټولولو برخه کې له ستونزو سره مخ دي.
د افغانستان د ژورنالېستانو د ملي ټولنې مسوول مسرور لطفي د دغې نظر پوښتنې د پایلو د اعلان پر مهال خبریالانو ته وویل: "په دغه نظر پوښتنه کې له ۵۰۰ ډېر خبریالان پوښتل شوي چې ایا د رسنیو پر فعالیت سانسور شته؟ نژدې ۹۰ سلنه پوښتل شوېو خبریالانو ویلي، هو او څه باندې ۱۰ سلنه نورو ویلي چې نه. بله پوښتنه دا وه چې ایا کورني او بهرني خبریالان کولی شي په ازاده توګه معلومات ترلاسه او خپاره یې کړي، څه باندې ۹۰ سلنه هغو ویلي چې دې برخه کې جدي ستونزي شته او دې پوښتنې ته بیا ۹۰ سلنه پوښتل شوېو خبریالانو د هو ځواب ویلی، چې ایا حاکمې فضا ستاسو د خپرونو پر تولید سانسور وضع کړی؟."
د افغانستان د ژورنالېستانو ملي ټولنه د خبریالانو او رسنیو د فعالیت لپاره د یوه حقوقي چوکاټ نشتوالی معلوماتو ته د نه لاسرسي او د معلوماتو د سانسور لامل بولي.
دغه نظر پوښتنه کې ۳۰ سلنه پوښتل شوېو خبریالانو ویلي، د مرکو پرمهال د طالبانو حکومت له خوا له خنډ سره مخ شوي او څه باندې ۵۰ سلنه هغو ویلي، خلک له وېرې له دوی سره مرکه نه کوي، خو یوازې ۲ سلنه خبریالانو ورته ویلي چې د دوی د کار پر وړاندې کوم ممانعت نشته.
په ورته وخت کې ځینې خبریالان وایي چې د هرې ورځې په تیرېدو سره د دوی پر وړاندې ستونزې ډیریږي.
دوو خبریالانو سمیع او سهیلا په دې اړه ازادي راډیو ته وویل: "پر خبریالانو د کار فضا را تنګه شوې، رسنۍ او خبریالان سانسورېږي، وهل ډبول کېږي، نیول کېږي او د ځینو پروګرامونو د خبري پوښښ اجازه نه ورکول کېږي.
-په افغانستان کې د بیان د ازادۍ وضعیت او د خبریالانو فعالیت له جدي محدودیتونو سره مخ دی چې دې محدودیتونو په خپله د خبریالانو پر وړاندې لویې ستونزې رامنځته کړي او د دقیقې او پر وخت اطلاع رسونې مخه یې نیولې. دلته خبریالان وهل ډبول کېږي، نیول کېږي او ورته د پروګرامونو د خبري پوښښ اجازه نه ورکول کېږي."
خو د طالبانو حکومت وایي، پر خبریالانو او رسنیو هېڅ ډول محدودیت نشته او معلوماتو ته د دوی د لاس رسي لپاره اړینې لارې چارې برابرې شوي.
د طالبانو د حکومت مرستیال ویاند بلال کریمي ازادي راډیو ته وویل: "د اسلامي امارت له لوري پر خبریالانو او رسنیو کوم محدودیت نشته، ټول اطلاعاتو ته لاس رسی لري، د دی لپاره چې رسنۍ پر وخت اطلاعاتو ته لاس رسی ومومي، د مجاهد صاحب ترڅنګ درې د مرستیال ویاندویان ټاکل شوي او همدا ډول هر وزارت ځان ته ویاند لري."
ښاغلي کریمي وویل چې د رسنیو پخوانی قانون تر ارزونې لاندې دی او ډېر ژر به وروستی شي او په یو څو برخو کې به یې تعدیلات راوستل شي.
د ژورنالېستانو د ملي ټولنې په خبره، په پخواني حکومت کې هم خبریالان معلوماتو ته د لاسرسي برخه کې له ستونزو سره مخ وو.
د دغې ټولنې مسوولین وایي، اوس مهال معلوماتو ته د لاس رسي او دغه شان د ټولیزو رسنیو قانون د تعلیق په حال کې دي.
د یادونې وړ ده، تېر جمهوري نظام کې اطلاعاتو ته د لاسرسي په خاطر یو ځانګړی کمېسیون هم جوړ شوی و، څو دې برخه کې شته ستونزې هوارې شي چې یاد کمېسیون اطلاعاتو ته لاسرسی د خلکو حق باله.