د لاسرسۍ وړ لېنکونه

تازه خبر
چهارشنبه ۱۶ لړم ۱۴۰۳ کابل ۰۱:۰۸

ثور، افغانستان کې د تاریخي بدلونونو میاشت؛ ایا یو بل تاریخي بدلون په لاره دی؟


د افغانستان پخوانی ولسمشر سردار محمد داوود خان، نن د غويي یا ثور میاشتې اوومه د سردار محمد داوود خان د واکمنۍ پر ضد د خلق ډیموکراتیک ګوند د کودتا او بریا له ۴۳مې کلیزې سره برابره ده.
د افغانستان پخوانی ولسمشر سردار محمد داوود خان، نن د غويي یا ثور میاشتې اوومه د سردار محمد داوود خان د واکمنۍ پر ضد د خلق ډیموکراتیک ګوند د کودتا او بریا له ۴۳مې کلیزې سره برابره ده.

ثور په افغانستان کې د مهمو تاریخي بدلونونو میاشت ګڼل کېږي.

په تېرو پنځو لسیزو کې په دې میاشت کې یو شمېر پېښې شوي چې مهمې هغه‌یې د ۱۳۵۷ لمریز کال د ثور اوومه او د ۱۳۷۱ لمریز کال د ثور اتمه نېټې دي.

نن د غويي یا ثور میاشتې اوومه د سردار محمد داوود خان د واکمنۍ پر ضد د خلق ډیموکراتیک ګوند د کودتا او بریا له ۴۳مې کلیزې سره برابره ده چې افغانستان ته‌یې د پخواني شوروي اتحاد د ځواکونو راتګ ته لاره هواره کړه او جهاد یې په وړاندې پیل شو چې بالاخره د ۱۳۶۷ لمریز کال د دلوې میاشتې په ۲۶مه شوروي ځواکونه له افغانستان ووتل.

خو ورپسې ورځ، د ثور اتمه بیا د افغان مجاهدینو د بریا ورځ ده چې سږ یې ۲۹م کال پوره کېږي. د ۱۳۷۱ لمریز کال د ثور په اتمه مجاهدین د ډاکتر نجیب‌الله د واکمنۍ په ړنګولو سره واک ته ورسېدل.

صالح محمد رېګستاني چې د افغانستان په جهاد کې یې برخه درلوده، د ثور د اوومې نېټې کودتا افغانستان د پخواني شوروي اتحاد د ځواکونو د راتګ لامل ګڼي.

د نوموړي په خبره، د خلق ډیموکراتیک ګوند حکومت هر څه تور او سپین لیدل او له مخالفانو سره‌یې ښه چلند نه‌درلود.

پخوانی مجاهد صالح محمد رېګستاني
پخوانی مجاهد صالح محمد رېګستاني

ښاغلی رېګستاني وايي چې مجاهدینو د ثور په اتمه د افغانستان ازادي خپله او کمونېستي نظام‌یې نسکور کړ، خو د جهادي تنظیمونو ترمنځ اختلافات لامل شول چې یو پیاوړی حکومت جوړ نه‌شي او په هېواد کې کورنۍ جګړې پیل شي.

دی زیاتوي: "د ثور اتمه د کمونېستي حکومت پر وړاندې یو غبرګون و چې د افغانستان د ازادۍ لامل شو، خو په خواشینۍ سره پایلو یې افغانستان ته مصیبتونه راوستل چې علت‌یې د مجاهدینو ترمنځ اختلاف و."

ښاغلی رېګستاني ټینګار کوي چې د خلق ډیموکراتیک حکومت په فرد راڅرخېده.

دی اوسني حکومت ته سپارښتنه کوي چې د افغانستان وضعیت ته په پام، د خلق ډیموکراتیک ګوند تېروتنې تکرار نه‌کړي.

دا په داسې حال کې ده چې اوسني حکومت تل د فرد واکمني رد کړې او ویلي یې دي چې د ټولو په ګډون د حکومت او نظام پر جوړولو عقیده لري.

خو د خلق ډیموکراتیک ګوند غړي د سکې بل مخ ویني.

مخکېنی پوځي او د ډاکتر نجیب‌الله پلوی امان‌الله امان ادعا کوي چې د یاد ګوند غړو، د ټولنیز عدالت د ټینګښت او د سردار محمد داوود د انحصارګرۍ پر وړاندې، پوځي کودتا وکړه.

د افغانستان پخوانی جمهور رئیس ډاکتر نجیب‌الله
د افغانستان پخوانی جمهور رئیس ډاکتر نجیب‌الله

د ښاغلي امان په خبره د خلق ډیموکراتیک ګوند د هېواد لپاره یو پیاوړی امنیتي ځواک جوړاوه، د زده‌کړو زمینې یې برابرې کړې، خو د حکومتوالۍ د تجربې د نه‌لرلو او د جهادي ډلو پر وړاندې د ا فراطي چلند له امله، وپاشل شو.

ښاغلی امان وايي: "کله چې هغوی (د خلق ډیموکراتیک ګوند) سیاسي او پوځي ځواک ته ورسېدل، د حکومتوالۍ د تجربې د نه‌لرلو له امله هم حکومت وپاشل شو او هم په تېزۍ لاړل، دغه‌شان کیڼ اړخي وو او ښی لاسو ګوندونو ته‌یې زمینه برابره او د حکومت پر وړاندې یې د کفر فتوا ورکړه."

د ښاغلي امان په خبره مجاهدین هم د ثور په اتمه بریالي شول، خو حکومتوالۍ ته‌یې هېڅ پروګرام نه‌درلود او هدف‌یې یوازې د نظام سقوط و.

دی وايي، د مجاهدینو له راتګ سره په هېواد کې کورنۍ جګړې پيل او د پوځي وسایلو په ګډون د افغانستان ټولې شتمنۍ له‌منځه لاړې او یا ګاونډیو هېوادونو ته ولېږدېدې.

له بلې خوا افغانستان د ثور په روانه میاشت کې د مهمو پېښو شاهد دی.

امریکا او ناټو اعلان وکړ چې له افغانستانه د دوی د ټولو ځواکونو وتل به هم د همدې میاشتې په ۱۱مه نېټه پیلېږي او دغه‌شان ټاکل شوې وه چې د افغان سولې لپاره د استانبول ناسته هم د ثور میاشتې په شپږمه جوړه شي، خو دغه ناسته تر نامعلومې نېټې پورې ځنډېدلې ده.

(ښی-کیڼ) د امریکا دفاع وزیر لوید استین، د ناټو عمومي منشي ینس سټولټنبرګ او د امریکا د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلېنکن بروکسل کې د ناټو د دفاع او بهرنیو چارو وزیرانو د غونډې په څنډه کې له افغانستانه د خپلو ځواکونو د ایستلو د اعلان پر مهال.
(ښی-کیڼ) د امریکا دفاع وزیر لوید استین، د ناټو عمومي منشي ینس سټولټنبرګ او د امریکا د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلېنکن بروکسل کې د ناټو د دفاع او بهرنیو چارو وزیرانو د غونډې په څنډه کې له افغانستانه د خپلو ځواکونو د ایستلو د اعلان پر مهال.

ځیني د استانبول ناسته د بن ناستې ته ورته ګڼي چې په پایله کې یې په افغانستان کې یو موقت حکومت رامنځته شو او که چېرې د استانبول دا ناسته په ثور میاشت کې جوړه شي، د جګړې ښکېل لوري یوې هوکړې ته ورسېږي او د افغانستان سولې خبرې نتیجه ورکړي، د افغانستان په تاریخ کې به په دغه میاشت کې یوه بله مهمه پېښه هم ثبت شي.

خو د سیاسي چارو پوه عمر شریفي بیا د استانبول ناسته د افغان سولې لپاره د یوې اوږدمهالې پروسې مقدمه ګڼي.

ښاغلی شریفي وايي: "زه د اسنانبول ناستې ته د یوې اوږدمهالې پروسې د مقدمې په توګه ګورم، خو ښه دی چې دا بهیر پیل شي، ځکه چې د جګړې خوا ته زموږ د تلو امکان ډېر دی. افغانستان ښايي یو ځل بیا د ترهګرو په ځاله بدل شي. د استانبول ناسته د دې مسئلې د مهارولو لپاره یوه لار ده چې دا مسئله مهار او یوه سیمه‌ییزه اجماع رامنځته کړي."

خو تر اوسه روښانه نه‌ده چې د روان لمریز کال د ثور میاشتې پېښې به افغانستان کوم لوری ته بوځي.

اړوند مطالب

XS
SM
MD
LG