د شا و خوا ٣٥ دولتونو او حکومتونو امنيتي رهبران او ډيپلوماتان نن د مونشن په امنيتي کنفرانس کې برخه اخلي.

د فرانسې ولسمشر ايمانويل مکرون، د کاناډا صدراعظم جسټين ترودو او د ناټو سرمنشي ينس سټولټنبرګ به هم په کنفرانس کې برخه اخلي، چې تر يکشنبې دوام کوي.

په عالي رتبه ډيپلوماتانو کې د امريکا د بهرنيو چارو وزير مايک پامپيو، د چين د بهرنيو چارو وزير وانګ ي او د ايران د بهرنيو چارو وزير محمد جواد ظريف شامل دي.

دغه کلنى کنفرانس نن په داسې حال کې پيلېږي، چې د امريکا او اروپا ترمنځ اړيکې ترينګلي شوي دي.

دغه اړيکې په ٢٠٠٣م کال کې هم د عراق د جګړې پر سر د بحثونو پر مهال ترينګلي شوې وې.

د افغانستان ولسمشر محمد اشرف غني هم د مونشن په امنيتي کنفرانس کې د ګډون لپاره جرمني تللى دى.

جمهوري رياست ويلي چې ولسمشر به د کنفراسن په څنډه کې د نورو برخوالو هېوادونو له چارواکو سره د افغانستان پر سوله، امنيت او نورو موضوعاتو خبرې وکړي.

د ننګرهار ولایت کې د سختو بادونو او بارانونو له امله یو کس وژل شوی او ۳۲ تنه نور ټپیان شوي دي.
دا خبره د افغانستان کورنیو رسنیو د سیمه‌ییزو طالب چارواکو له قوله کړې ده.
په ننګرهار کې د طبیعي پېښو سره د مبارزې رییس سیف‌الله خالد ویلي، ټپیان روغتون ته انتقال شوي چې له ډلې یې ۲۸ تنه تر درملنې وروسته رخصت شوي او ۴ تنه نور لا هم تر درملنې لاندې دي.

د ننګرهار یو شمېر اوسېدونکو ازادي راډیو ته ویلي چې د پنجشنبې په ورځ دوی د سختو بادونو او باران شاهد وو.

د طالبانو د ځایي چارواکو په وینا، د دې توفان په نتیجه کې دوه د مخابراتو پایې او ګڼ شمېر ونې راغورځېدلې، د یو شمېر خلکو د لمریزې برېښنا هېندارې یې ماتې کړي او همدارنګه یې د ننګرهار په بېلابېلو سیمو کې نور مالي زیانونه هم اړولي دي.

تېر کال د سرطان په میاشت کې هم د ننګرهار په شمول یو شمېر ولایتونه، د توندو بادونو، باران او سېلونو شاهدان وو، چې د طالبانو د حکومت د شمېرو له مخې، ۵۲ کسان پکې وژل شوي وو.

افغانستان د اقلیمي بدلونونو پر وړاندې له لسو ډېر زیان‌منو هېوادونو څخه شمېرل کېږي.

د امریکا په متحدو ایالتونو کې یوې استیناف محکمې د ازادې اروپا/ازادي راډیو ته د بودجې د ورکړې په ګټه پرېکړه وکړه.

دې محکمې حکم وکړ چې دې راډیو ته د کانګرس له‌ خوا منظور شوې بودجه دې ورکړل شي چې په راتلونکو اوونیو کې خپلو فعالیتونو ته دوام ورکړي.

دا پرېکړه د همدې محکمې د درې قاضیانو له‌خوا د مخکینۍ پرېکړې پر خلاف ده.

نوې پرېکړه د چهارشنبې په ورځ، د غوایي ۱۷مه، د واشنګټن ډي‌سي د استیناف محکمې له‌خوا چې ۱۱ قاضیان یې غړي دي، صادره شوه. دا پرېکړه هغه پخوانۍ پرېکړه لغوه کوي چې له مخې یې د امریکا د نړیوالو رسنیو د ادارې (USAGM) پر ضد د ابتدایی محکمې حکم ځنډول شوی و.

ازادې اروپا/ازادي راډیو پر USAGM دعوه کړې چې د روان مالي کال د دوهمې نیمایي (له اپرېل څخه تر سپټمبر) لپاره یې بودیجه بند کړې.

د امریکا فدرالي قاضي، رویس لمبرت، د اپرېل په ۲۹مه حکم وکړ چې کانګرس واضح کړې چې باید ازادي راډیو ته بودجه ورکړل شي، او دا چې پخواني ولسمشر ډونالډ ټرمپ د بودجې هغه قانون لاسلیک کړی چې پکې د دې راډیو تمویل ذکر شوی دی.

قاضي لمبرت امر وکړ چې شاوخوا ۱۲ میلیون ډالر دې ازادې اروپا/ازادي راډیو ته د اپرېل میاشتې لپاره ورکړل شي.

خو د مې په ۷مه، د درې قاضیانو یوې محکمې د یوې رایې په مقابل کې په دوو رایو د لمبرت حکم موقتاً ځنډولی و، چې له امله یې ازادي راډیو ته د اپرېل میاشتې بودجه تر پوښتنې لاندې راغله او د دې رسنۍ محدود فعالیتونه له جدي خطر سره مخامخ شول.

خو څو ساعته وروسته، د استیناف محکمې پوره ترکیب، چې ۱۱ قاضیان لري، د ازادي راډیو بیړني غوښتنلیک ته مثبت ځواب ورکړ او د درې کسیزې محکمې حکم یې وځنډاوه.

د هند حکومت ادعا کړې چې د پاکستان مېشته ترهګرې ډلې جېش محمد یو لوړپوړی مشر عبدالروف اظهر يې د چهارشنبې په ورځ (د مې میاشتې اوومه) په غچ اخیستونکو هوايي بریدونو کې وژلی دی.

عبدالروف اظهر د جېش محمد ډلې د بنسټ‌ایښودونکي، مسعود اظهر، ورور و.

عبدالروف اظهر د امریکا د حکومت د نړیوالو تروریستانو په لیست کې شامل و. جېش محمد ډله په سیمه کې په ګڼو ترهګریزو بریدونو کې ښکېله بلل شوې، چې پکې د وال سټریټ ژورنال د خبریال ډانیل پیرل تښتول، وژل او سر پرې کول هم شامل دي.

ویل کېږي چې عبدالروف په هغه برید کې وژل شوی چې په بهاولپور ښار کې د جېش محمد ډلې پر مدرسه وشو.

لانګ وار ژورنال خپرونې پرون په یوه راپور کې وویل، د دې ترهګرې ډلې مرکز په بهاولپور کې موقعیت لري.

د ډيکن هرالډ د راپور له مخې، د جېش محمد مشر، مسعود اظهر، د مې په اوومه منلې چې «د ده د کورنۍ ۱۰ غړي او څلور نژدې ملګري د هند د توغندويي برید په نتیجه کې وژل شوي»، خو ده د خپل د وژل شویو کسانو په لیست کې د خپل ورور یادونه نه ده کړې.

د طالبانو د کانونو او پیترولیم وزارت وایي چې د ټاپي پایپ‌لاین به د روان ۲۰۲۵ کال تر پایه هرات ښار ته ورسېږي.

د دغه وزارت ویندوی همایون افغان پرون (پنجشنبې) رسنیو ته وویل هرات ته د نللیکې له رسیدو وروسته به په دغه ښار کې د ګازو د وېش بهیر هم پیل شي.

د هغه په وینا، د پایپ‌لاین مسیر تر هرات پورې ۱۵۳ کیلومتره دی، چې له هغه څخه ۱۴ کیلومتره یې تر اوسه بشپړ شوی.

د ټاپي یا د ترکمنستان، افغانستان، پاکستان او هندوستان د ګازو پایپ‌لاین ټول اوږدوالی ۱٬۸۱۴ کیلومتره دی، او ټاکل شوې ده چې د ترکمنستان ګاز د افغانستان له لارې پاکستان او هند ته ولېږدوي.

دا نللیکه به له هرات، فراه، نیمروز، هلمند او کندهار ولایتونو څخه تېره شي. په افغانستان کې به د دغه پایپ لاین اوږدوالی ۸۱۶ کیلومتره وي.

د چهارشنبې په ورځ د طالبانو د باندنیو چارو وزارت وویل چې د دې وزارت سرپرست امیرخان متقي د ترکمنستان له بهرنیو چارو وزیر سره د ټاپي پروژې د کار د چټکتیا په اړه ټیلفوني خبرې کړي دي.

د افغانستان د ولسي جرګې پخوانی مرستیال رئیس ظاهر قدیر، چې څه موده وړاندې د امریکا په غوښتنه د کینیا حکومت ونیوه، پرون (پنجشنبې) د کینیا په پلازمېنه نایروبي کې محکمې ته حاضر شو، څو د امریکا له خوا د ده د استرداد (بېرته سپارلو) غوښتنه وڅېړل شي.

پر قدیر د مخدرو موادو د قاچاق او ناقانونه وسلو د لرلو تورونه لګول شوي دي.

قدیر، چې نژدې یوه میاشت مخکې په کینیا کې نیول شوی، دغه تورونه رد کړي او امریکا ته د ده د استرداد غوښتنه یې سیاسي بللې ده.

هغه محکمې ته ویلي، د خپل سیاسي دریځ له کبله نیول شوی او امریکا ته سپارل کېږي.

د کینیا چارواکو تایید کړې چې د قدیر نیونه د امریکا د یوې محکمې په غوښتنه شوې، چې د مارچ په ۲۵ نېټه یې د هغه د نیونې حکم صادر کړی و. د نایروبي محکمې د ده د توقیف موده غځولې تر څو د استرداد د غوښتنې په اړه پرېکړه وشي.

د ظاهر قدیر وکیل، ندیګوا نجیرو، محکمې ته ویلي چې د امریکا غوښتنه یوازې د نیونې پر حکم او د تورونو پر لنډیز ولاړه ده، نه پر مستندو شواهدو.

د جلال‌اباد ښار په ختیځو برخو کې پرون (پنجشنبې) توپان لږ تر لږه ۲۵ تنه ټپیان کړل.

توپان د ښار په څو برخو کې کورونه، تجارتي ملکیتونه او زېربناوې زیانمن کړي دي.

طالب چارواکو ویلي، د دوو مخابراتي برجونو، د لمر پر برېښنا د چلیېدونکې سیستم، او یوې سیمه‌ییزې راډیو په شمول یو شمېر مهمو تاسیساتو ته هم زیان اوښتی دی.

د ښار په بېلابېلو سیمو کې د استوګنې د کورونو ښیښې، د کورونو دننه سامانونه، او د دوکانونو مالونه هم زیانمن شوي دي.

ټپیان د جلال‌اباد ولایت روغتون ته انتقال شوي دي.

تر دې وړاندې د هوا پېژندنې ادارې د ننګرهار په شمول په یو شمېر ولایتونو کې د ورښتونو او تېزو بادونو وړاندوینه کړې وه.

د پنجشنبې په ماښام بالاخره له سیستین عبادت‌ځای څخه سپین لوګی پورته شو او ورپسې د سینت پیټر کلیسا زنګونه وغږېدل، او دا د دې نښه وه چې کاردینالان له څو پړاوه رای اخیستلو وروسته وتوانېدل چې د نړۍ د کاتولیکانو ۲۶۷م پاپ وټاکي.

کاردینال رابرت فرانسیس، چې لقب یې څوارلسم پاپ لیون دی، په خپله لومړنۍ وینا کې د خبرواترو او سولې غوښتنه وکړه.

څوارلسم پاپ لیون، چې امریکايي دی، د سینټ پیتر کلیسا برنډې ته راووت او خپلو پیروانو یې هرکلی وکړ.

پرون (پنجشنبې) د ماښام په ۶ بجې او ۷ دقیقو، چې سپین لوګی پورته شو، په سینت پیټر میدان کې ګڼ شمېر راټولو شویو خلکو د خوښۍ چغې ووهلې، کشیشانو د صلیب نښه وکښله او راهبو وژړل، په داسې حال کې چې په میدان کې راټول شوي ولس چیغې وهلې: «ژوندی دې وي پاپ!»

د سپین لوګي پورته کېدل دا معنا لري چې ګټونکي لږ تر لږه ۸۹ رایې تر لاسه کړي، چې دا د ۱۳۳ ګډون‌کوونکو کاردینالانو له جملې څخه د پاپ فرانسیس د ځای‌ناستي د ټاکلو لپاره لازم شمېر و.

د افغانستان د خبریالانو مرکز په تخار ولایت کې د دریو سیمه ایزو خبریالانو د نیول کېدو خبر ورکوي.

د خبریالانو دې مدافع ټولنې په یوه بیان کې چې نن خپور شو ویلي دي چې د آریانا نیوز خبریال نصرت الله ابراهیمي او آزاد خبریالان منیر هدف او اسدالله تیمور په تالقان ښار کې د طالبانو د سیمه ایزو چارواکو له خوا نیول شوي دي.

د بیان له مخې تیمور او منیر د دوشنبې په شپه او ابراهیمي د سه شنبې په ورځ نیول شوي دي. طالبانو تراوسه په دې اړه څه نه دي ویلي.

د افغانستان د خبریالانو مرکز د دې خبریالانو پر نیول کېدو اندېښنه ښودلې او پر واکمنو طالبانو یې غږ کړی چې دا خبریالان سمدستي او له قید او شرط پرته خوشې کړي.

د افغانستان لپاره د ملګروملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې روزا اوتونبایووا د مې په دریمه، د رسنیو د آزادۍ د نړیوالې ورځې په مناسبت په یوه بیان کې د طالبانو له خوا د بیان پر آزادۍ محدودیتونه د اندېښنې وړ وبلل.

مېرمن اوتونبایووا وویل، د طالبانو محدودیتونه د دې سبب شوي چې د رسنیو مسلکي کسان له ګواښونونو، بندي کېدو او ناوړه چلند سره مخامخ شي.

په داسې حال کې چې روسیې پر نازي جرمني د بریا د کلیزې په مناسبت اوربند اعلان کړی، د اوکراین په ډېری ښارونو کې نن کراري وه.

د تېرې شپې له درنو بمباریو وروسته نن سهار ډېری سیمې چې پخوا به د ورځنیو جګړو راپورونه ترې خپرېدل آرام وو.

خو په عین حال کې د اوکراین هوايي ځواک ویلي چې د روسیې جنګي الوتکو نن سهار د اوربند د نافذیدو په لومړیو ساعتونو کې د اوکراین په شمال ختیځه سومي سیمه کې دوه ځلې هدایت کېدونکي بمونه وغورځول.

همداراز په ختیځه دونېڅک سیمه کې پوځي سرچینو ویلي چې روسي ځواکونو سهار مهال د بې پیلوټه الوتکو او بمونو حملې وکړې.

د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین تېره ورځ له اوکراین سره په جګړه کې د ۷۲ ساعتونو په مخه اوربند اعلان کړ. دا اوربند په دوهمه نړیواله جګړه کې د نازي جرمني پروړاندې د بریا له اتیایمې کلیزې سره چې په روسیه کې د درې ورځني جشن په ترڅ کې لمانځل کېږي سره برابر دی.

ښاغلي پوتین نن د چین له ولسمشر شي جین پېنګ سره چې په دې مراسمو کې د ګډون لپاره د څو نورو هېوادونو له مشرانو سره مسکو ته رسېدلی دی، په کریملین کې وکتل.

د فرانسې ولسمشر ایمانویل مکرون د سوریې د انتقالي دولت له مشر احمد شرع څخه د خپل هېواد ملاتړ ته چمتووالی ښودلی دی.

ښاغلي مکرون فرانسې ته د شرع د سفر پرمهال په خپلو څرګندونو کې همداراز ټینګار وکړ چې د پاریس ملاتړ په سوریه کې د یوه سوله ایز او ټولګډونه سیاسي بهیر په پیل پورې تړلی دی.

مکرون وویل، د سوریې موقت دولت باید قومیت، مذهب او د سیاسي نظریو توپیر ته له پام پرته د سوریې د ټولو خلکو ملاتړ تضمین کړي. هغه زیاته کړه چې که شرع د اصلاحاتو پر لور ګامونو ته دوام ورکړي اروپايي ټولنه کولای شي پر سوریې د لګېدلو تحریمونو د راکمولو بهیر پیل کړي.

په سوریه کې په تېرو څو اونیو کې د تاوتریخوالي پېښې وشوې او د دروز اقلیت وسله وال له سني ملېشو سره ونښتل.

د سوریې انتقالي دولت په مارچ میاشت کې د پرځېدلي ولسمشر بشاراسد رژیم ته د وفادارو وسله والو د حملو په ځواب کې پوځي عملیات وکړل چې په ترڅ کې یې له دواړو خواوو ګڼ کسان ووژل شول.

احمدشرع دا نښتې خواشینوونکې وبللې خو ویې ویل، د ده دولت له هغو کسانو سره حساب کتاب ته ژمن دی چې د سوریې له خلکو سره یې بېعدالتي کړې ده.

شرع چې د هیات تحریر شام د اسلامپالې ډلې مشر دی، په تېره لیندۍ میاشت کې د اسد د رژیم له نسکورېدو وروسته واک ته ورسېد. نوموړی اروپا ته د خپل سفر په لومړي ګام کې پرون فرانسې ته ورسېد. شرع له دې مخکې سعودي عربستان او ترکیې ته هم سفرونه کړي وو.