بیش از ۱۳۰۰ فعال، روزنامه‌نگار، سینماگر و شهروند ایرانی و افغان در نامه‌ای خطاب به مقام‌های جمهوری اسلامی ایران خواهان توقف فوری «برخورد‌های غیر انسانی» با افغان‌ها در ایران شدند.
این گروه همچنین از شهروندان ایران خواستند به این برخوردها واکنش نشان دهند تا سکوت آنان به همدستی و خواست عمومی برای برخورد با افغانستان‌ها تعبیر نشود.
این فعالان از «برخورد غیرانسانی» با تمام مهاجران چه قانونی و غیرقانونی انتقاد کرده و آنچه را که «شیوه‌های وحشیانه و غیر انسانی دستگیری، انتقال و نگهداری در اردوگاه‌ها و سپس اخراج مهاجران که برخی از آن‌ها از مدارک قانونی مهاجرت برخوردار هستند» خوانده شده است، «شرم‌آور» دانسته‌اند.
در روزهای اخیر تصاویر زیادی از موج اخراج شهروندان افغانستان از طریق مرز اسلام‌قلعه در ولایت هرات منتشر شده که نه تنها مردان، بلکه خانواده‌ها را نیز نشان می‌دهد که بار و بنه به دست از ایران اخراج می‌شوند.
سازمان بین‌المللی مهاجرت، وابسته به سازمان ملل متحد، روز ۹ سرطان اعلام کرد که بیش از ۲۳۰ هزار افغان در ماه جون خاک ایران را ترک کرده‌اند که اکثراً برخلاف میل خود اخراج شده اند.
بر اساس این گزارش، از اول جنوری تا ۲۸ جون امسال، بیش از ۶۹۱ هزار شهروند افغانستان از ایران به کشورشان بازگشته‌اند که ۷۰ درصد آن‌ها اخراج شده‌اند.
گزارش‌ها حاکی است که تعداد اتباع اخراج‌شدهٔ افغانستان در هفته‌های اخیر به دلیل اعلام مهلت ۱۵ سرطان توسط ایران برای خروج افرادی که مدارک ندارند، به شدت افزایش یافته است.
با این حال، نگاهی به برخی تحلیل‌ها در رسانه‌های ایران و شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که افراد نزدیک به حکومت باور قوی دارند که بسیاری از «جاسوسان» اسرائیل در جنگ ۱۲ روزهٔ اخیر آن کشور با ایران، از میان اتباع خارجی به ویژه شهروندان افغانستان هستند.
گزارش تصویری از موج مهاجران افغان اخراج‌شده از ایران
در نامهٔ ۱۳۰۰ فعال با اشاره به همین موضوع، آمده است: اخراج مهاجران که تا دیروز با توجیهات غیرقابل اثبات «تغییر ترکیب جمعیتی»، «بالا بردن نرخ بیکاری و افزایش مشکلات اقتصادی در جامعه‌ٔ ایران»، «افزایش جرم» و دلایل ستیزه‌جویانه‌ٔ دیگر انجام می‌گرفت حالا و پس از آغاز جنگ ۱۲ روزهٔ ایران و اسرائیل، با اتهام تازه و بی‌سند «عناصر اصلی جاسوسی و شبکهٔ نفوذ» روبرو شده تا انتقام حملهٔ «جنایتکارانهٔ» اسرائیل را از بی‌صداترین و تحت‌ظلم‌ترین اقلیت مهاجر بگیرد.
آن‌ها از حکومت جمهوری اسلامی خواسته‌اند تا به «برخورد غیر انسانی» با افغان‌ها در ایران فوراً پایان دهد و از تمامی شهروندان نیز خواسته‌اند که «نسبت به این ظلم آشکار ساکت ننشینند» و با روش‌های انسانی و اقناعی و حمایتی، این سکوت و بی‌تفاوتی را که به همدستی و «خواست عمومی و ملی» تعبیر می‌شود، بشکنند.
در افغانستان حکومت طالبان که با بحران مالی روبرو است، قادر به مدیریت این موج بازگشت کننده‌ها نیست. افغانستان در سال‌های اخیر با موج اخراج صدها هزار تبعه دیگر خود از پاکستان نیز روبرو بوده است.
کاهش شدید کمک‌های بین‌المللی نیز سازمان ملل و نهادهای غیردولتی را با چالش روبرو کرده است، و سازمان مهاجرت بین‌المللی می‌گوید که «تنها توانسته است به بخش کوچکی از نیازمندان کمک‌رسانی کند».
