با فرا رسیدن سوم می «روز جهانی آزادی مطبوعات» شماری از خبرنگاران در افغانستان مدعی اند که آزادی مطبوعات و فعالیت‌های خبرنگاری با وضع محدودیت‌های طالبان در نزدیک به سه سال گذشته در این کشور صدمه دیده و شکننده شده‌است.
یک خبرنگار در داخل افغانستان که قبلاً از سوی حکومت طالبان در پیوند به وظیفه‌اش بازداشت شده بود و به دلیل مشکلات امنیتی نخواست نام و صدای اصلی‌اش در گزارش نشر شود، به رادیو آزادی گفت:
"وضعیت رسانه‌ها در افغانستان در کُل خوب نیست، از عدم دسترسی به اطلاعات گرفته تا محدودیت‌ها، سانسور، مشکلات اقتصادی و مالی و همچنان ترس، هراس و تهدید ها. این مورد های هستند که خبرنگاران در داخل افغانستان با آن مواجه هستند."
یک خبرنگار دیگر از داخل افغانستان که او هم به دلیل حساسیت موضوع نخواست نام و صدای اصلی‌اش در گزارش نشر شود به رادیو آزادی گفت که اگر برخلاف آن‌چه حکومت طالبان می‌خواهد عمل کنند، به سرنوشت کسانی روبه‌رو می‌شوند که بازداشت شده و مورد شکنجه قرار گرفته اند:
"اگر آن‌چه را که حکومت فعلی از ما می‌خواهد انجام ندهیم سرنوشت ما هم مانند کسانی خواهد بود که آن‌ها از سوی استخبارات یا امر به معروف امارت اسلامی بازداشت، زندانی و مورد شکنجه و آزار و اذیت قرار میگیرند. در چنین شرایط خبرنگاری در افغانستان کار بسیار مشکل است."
در عین حال برخی از نهاد های حامی خبرنگاران ادعا می‌کنند که آزادی‌های قانونی رسانه‌ها و خبرنگاران در افغانستان از سوی طالبان سلب شده و آنان می‌خواهند از رسانه‌های داخلی به‌عنوان وسیله تبلیغاتی به نفع خود استفاده کنند.
سمیه ولی‌زاده مسئول کمیته ارتباطات و دادخواهی مرکز خبرنگاران افغانستان به رادیو آزادی گفت: "گروه حاکم می‌خواهد از رسانه‌های داخل افغانستان یک تربیون تبلیغاتی برای خود بسازد، خودسانسوری و محدودیت‌ها سازمان‌دهی شده‌اند چون جنایاتی‌که از سوی این گروه صورت می‌گیرد نمی‌خواهند انعکاس داده شود و حتی اگر فردی نقدی از عملکرد حکومت داشته باشد مورد بازداشت و تحقیق قرار می‌گیرد."
بر بنیاد گزارش سالانه ۱۴۰۲ خورشیدی مرکز خبرنگاران افغانستان حداقل ۱۳۹ رویداد نقض حقوق رسانه‌ها و خبرنگاران را در جریان یک سال ثبت کرده که شامل ۸۰ مورد تهدید و ۵۹ مورد بازداشت خبرنگاران است.
به‌گفته این مرکز، ۱۷ طرزالعمل از سوی طالبان در جریان سال ۱۴۰۲ از سوی حکومت طالبان در عرصه آزادی بیان و چگونگی فعالیت رسانه‌ها صادر شده که باعث محدودیت اطلاع‌رسانی و افزایش خودسانسوری خبرنگاران در افغانستان شده‌است.
صدیق‌الله توحیدی فعال حقوق رسانه‌ها و مدیر اجرایی سابق کمیته حفاظت از رسانه‌های افغانستان نیز به رادیو آزادی گفت که تمام زمینه‌های آزادی بیان و رسانه‌ها در افغانستان محدود و مسدود شده‌است:
"رسانه‌های داخلی با بدترین شکل سانسور مواجه هستند، هیچ خبری در مغایرت با سلیقه طالبان به نشر نمی‌رسد، دسترسی به اطلاعات کاملاً قطع شده، طالبان فشار بیش از حد وارد می‌کنند تا از تمام رسانه‌های خصوصی در افغانستان به‌عنوان پایگاه تبلیغاتی و پروپاگندای خود شان استفاده کنند."
حبیب غفران سخنگوی وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت طالبان و ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی حکومت طالبان به پرسش‌های رادیو آزادی در پیوند به این ادعاها پاسخ ندادند، اما پیش از این مجاهد با رد این چنین ادعاها گفته که رسانه‌ها در حال حاضر در افغانستان آزاد هستند و افزوده که حکومت آنان متعهد به آزادی بیان و فعالیت خبرنگاران و رسانه‌ها در چهارچوب شریعت اسلام و منافع ملی هستند.
به‌گفته سخنگویان حکومت طالبان دلیل بازداشت برخی خبرنگاران مربوط به فعالیت رسانه‌ای آن‌ها نبوده است.
این درحالی‌ست که پس از حاکمیت دوبارۀ طالبان بر افغانستان، در کنار متوقف شدن فعالیت ده‌ها رسانه و ایجاد محدودیت بر فعالیت رسانه‌ها و خبرنگاران، از بازداشت شماری از خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ها گزارش شده که بسیاری از آن‌ها پس از مدتی رها شده‌اند.
اخیراً سه خبرنگار به اتهام نشر موسیقی و تماس تیلیفونی با شنوندگان زن از سوی ادارۀ امر به معروف و نهی از منکر حکومت طالبان در خوست بازداشت و پس از شش روز از بند حکومت طالبان رها شدند.
حکومت طالبان همچنان دو هفته پیش نشرات دو شبکۀ تلویزیونی به نام‌های نور و بریا را که بیشتر محتوای نشراتی‌شان را موضوعات دینی تشکیل می‌‌داد، به اتهام رعایت نکردن ارزش‌های ملی و اسلامی متوقف کرد.
در این حال سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان مستقر در جرمنی می‌گوید که تمام رسانه‌ها به شدت تحت نظارت طالبان قرار دارند، برنامه‌های انتقادی در کل در افغانستان ممنوع شده و اگر محدودیت‌ها چنین ادامه یابند وضعیت آزادی مطبوعات در افغانستان بدتر خواهد شد.
حامد عبیدی مسئول این سازمان به رادیو آزادی گفت که تهدیدات و ترس از بازداشت از سوی طالبان خبرنگاران را به خودسانسوری واداشته است: "تمام برنامه‌ها از سوی نظام حاکم سانسور می‌شود و خبرنگاران مجبور به خودسانسوری اند و بدون دلیل بازداشت می‌شوند و فضای عدم اعتماد میان نظام حاکم و خبرنگاران وجود دارد، اگر وضعیت چنین دوام کند شاهد بدتر شدن آزادی مطبوعات در افغانستان خواهیم بود."
پیش از این نیز نهادهای حامی خبرنگاران و رسانه‌ها بارها از وضعیت رسانه‌ها و خبرنگاران در افغانستان و محدودیت‌های وضع شده حکومت طالبان نگرانی کرده‌اند.
دفتر هیئت معاونت سازمان ملل متحد در ماه جنوری سال جاری در گزارشی حکومت طالبان را به نقض آزادی بیان و جلوگیری از دسترسی مردم به اطلاعات متهم کرد.
سازمان گزارشگران بدون مرز (آر اس اف) با نشر گزارش سالانه‌اش گفت که افغانستان را در سال ۲۰۲۳ در رده خطرناک‌‌ترین کشورهای جهان برای خبرنگاران قرار داده و این کشور در فهرست جهانی آزادی مطبوعات از میان ۱۸۰ کشور در جایگاه ۱۵۲ام قرار گرفته است.
گفتنی‌ست که سازمان ملل متحد در دسامبر ۱۹۹۳ سوم می را به هدف حمایت از آزادی رسانه‌ها، احترام و افزایش حق آزادی بیان به‌عنوان «روز جهانی آزادی مطبوعات» اعلام کرد.
