امروز ۲۳ اپریل برابر به روز جهانی کتاب و حق نشر ( کاپی رایت) است که هدف از تجلیل آن تشویق و حمایت از نویسندگان خوانده شده است.
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) به مناسبت این روز گفته است که این روز جشنی برای ترویج لذت بردن از کتاب و مطالعه است.
کریم یک تن از جوانان در افغانستان که خودش را اهل مطالعه می‌خواند، به رادیو آزادی می‌گوید، با مطالعۀ کتاب‌های متعدد روزبه‌روز بیشتر شیفته‌ای کتاب‌خوانی شده است:
"مه بیشتر کتاب‌های سیاسی و رمان مطالعه کردم و علاقۀ من هم بیشتر به همین کتاب‌ها است، کتاب‌های خوبی است و البته شخصاً من دوست دارم، علاقۀ من نسبت به گذشته به کتاب بیشتر شده، چون انسان که مطالعه کرده برود کتاب‌ها را آهسته آهسته شوق‌اش هم به کتاب و مطالعه بیشتر می‌شود."
در افغانستان بیشتر هزینۀ چاپ کتاب‌ها از سوی نویسندگان، موسسات نشر کتاب یا برخی موسسات ادبی - فرهنگی پرداخت می‌شود.
مسئول یکی از انتشارات کابل که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش در گزارش گرفته شود، می‌گوید، حق چاپ کتاب بسیار مهم است، بخصوص اگر نویسنده و ناشر از حمایت حکومت‌‌ها برخوردار نباشند:
"اگر حکومت و دولت کنار ناشر یا موسسه نشراتی خصوصی ایستاده باشد و از جوانب مختلف همکاری کنند، در این صورت باز ناشر حمایت می‌شود، باز اگر دولت در کنار ناشر خصوصی و یا اینکه موسسۀ فرهنگی ایستاده نباشد و از جوانب مختلف حمایت نشود، باز حق چاپ خیلی به ناشر و یا اینکه انتشارات و یا یک موسسۀ فرهنگی مهم می باشد."
پیش از این برخی ناشران و کتابفروشی‌ها در گفتگو با رادیو آزادی از سرد شدن بازار فروشات‌شان شکایت کرده بودند.
این درحالیست که حکومت طالبان در کنار ممنوعیت فروش ده‌ها عنوان کتاب، به تازگی چاپ برخی کتاب‌های جدید را متوقف کرده است.
وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت طالبان روز دوشنبه در حساب ایکس خود نوشته است که در نشست کمیسیون ارزیابی کتاب این وزارت، ۲۰ عنوان کتاب ارزیابی شده و به گفتۀ این وزارت، کتاب‌هایی که خلاف ارزش‌های اسلامی و افغانی نوشته شده بوده، نشر و چاپ آنها به حالت تعلیق درآورده شده است.
فهرست این کتاب‌ها اعلام نشده و در این باره توضح بیشتر هم ارائه نشده است.
عبدالباسط، یکی از علاقمندان مطالعه می‌گوید، نگران است که این عملکرد حکومت طالبان بازار مطالعه را کمرنگتر کند:
"همین مسأله که این‌ها سانسور می‌کنند و یا کتاب‌ها را تغییرات می‌آورند در عناوین و محتویات‌اش این مردم را خصوصاً جوانان را از مطالعه کردن به دور می‌سازد و خسته می‌سازد و مایوس می‌شوند، بسیار زیاد متاسفانه تاثیرات بد در جامعۀ ما و شما در بخش مطالعۀ کتاب نویسی دارد."
سمیه رامش، شاعر و نویسندۀ افغان نیز در واکنش به این رویکرد حکومت طالبان مدعی است، حکومت طالبان در پی سرکوب است تا نقد کتاب‌ها:
"به باور من این کمیسیون برای ارزیابی کتاب نیست یک حرکت سرکوب گرایانه است در تعقیب اقدام‌های دیگری که طالبان حد اقل در دو و نیم سال گذشته در جهت سرکوب و سانسور و حذف تمام صداهای مخالف داشتند. مطمیناً کسی که در راس این کمیسیون هم است هیچ نوع نگاه ارزشی به کتاب ندارد و در آن مقامی هم نیست که یک کتاب را نقد کند ارزش‌گذاری و یا ارزش زدایی کند از کتاب."
پیش از این برخی ناشران کتاب هم به رادیو آزادی گفته بودند که افراد استخبارات حکومت طالبان حدود ۵۰ هزار جلد کتاب را از کتاب فروشی‌ها جمع‌آوری کردند و همچنان رادیو آزادی به فهرست ۷۵ عنوان کتاب پشتو و دری دست یافته بود که حکومت طالبان فروش آنها را ممنوع کرده است.
تاریخ اپریل در نشست عمومی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) که در پاریس، پایتخت فرانسه در سال ۱۹۹۵ برگزار شده بود، به عنوان روز جهانی کتاب و حق چاپ نامگذاری شد.
دلیل نامگذاری ۲۳ اپریل بنام روز جهانی کتاب و حق نشر ( کاپی رایت) همزمان بودن آن با سالروز درگذشت برخی نویسندگان نامدار جهان چون ویلیام شکسپیر، میگُل دِ سروانتس و اینکا گارسیلاسو دِ لا وِگا عنوان شده است.
در این روز همه ساله یونسکو و دیگر سازمان‌های بین‌المللی به هدف ارتباط برقرار کردن میان نسل‌های قدیم و امروزی از طریق مطالعۀ کتاب‌ها، پایتخت جهانی کتاب را برای یکسال انتخاب می‌کنند.
