تحریک طالبان پاکستان، تی تی پی، که در حال حاضر به یک درد سر به اسلام آباد مبدل شده در سال ۲۰۰۷ به عنوان یک چتر متشکل از گروه های اسلامگرای سنی تندروی که به صورت جداگانه در پاکستان فعالیت می کردند، ایجاد شد.
براساس خبرگزاری رویترز، تحریک طالبان پاکستان با طالبان افغان بیعت کرده و نام خود را هم از طالبان افغانستان گرفته است؛ اما به گفته این خبرگزاری، تی تی پی، مستقیماً بخشی از طالبان افغان که در حال حاضر در افغانستان حاکمیت می کنند، نیست.
هدف اعلام شده تحریک طالبان پاکستان، به گفته این گروه، انفاذ شریعت اسلامی در پاکستان است.
مقر اصلی تحریک طالبان پاکستان در مناطق قبایلی پاکستان بوده جایی که به نوشته رویترز مدت ها محل مناسب برای گروه های شبه نظامی از جمله شبکه القاعده هم بود که اعضای آن پس از تهاجم امریکا بر افغانستان در ۲۰۰۱ میلادی به آنجا پناه بردند.
سمیع یوسفزی خبرنگار و آگاه امور سیاسی به رادیو آزادی می گوید که پس از سرنگونی رژیم طالبان در۲۰۰۱ در افغانستان که باعث فرار اعضای این گروه به مناطق قبایلی پاکستان شد، زمینه برای ایجاد گروه تحریک طالبان پاکستان مساعد شد.
او به این باور است که تحریک طالبان پاکستان به هدف همکاری با طالبان افغان ایجاد شد و از همین رو روابط آنها بسیار نزدیک است:
" روابط شان بسیار حسنه، نیک و باورمند به همدیگر است، تحریک طالبان پاکستان بخاطری به وجود آمد تا به طالبان افغانستان قوت بدهد و همان بود که این قوت و حمایت مبدل شد به مهیا کردن افراد، پناه دادن در پاکستان و ایجاد کمپ های نظامی و برگشت هر دو گروه به افغانستان و جنگیدن در برابر قوای ناتو و امریکا و حکومت جمهوری بیست ساله. از همین رو روابط بسیار محکم بین شان به وجود آمده است."
رهبران طالبان پاکستانی؟
تی تی پی از زمان ایجاد تا حال چندین رهبر داشته است، بیت الله محسود موسس آن در ماه مارچ سال ۲۰۰۹ در یک حمله طیاره بدون سرنشین امریکا در وزیرستان جنوبی کشته شد.
سپس حکیم الله محسود رهبری تحریک طالبان پاکستان را به عهده گرفت. او هم در ۲۰۱۳ در یک حمله دیگر طیاره بدون سرنشین امریکایی در وزیرستان شمالی کشته شد.
پس از کشته شدن حکیم الله محسود، رهبری تحریک طالبان پاکستان به فضل حیات مشهور به ملا فضل الله رسید؛ در زمان رهبری فضل الله عملیات نظامی اردوی پاکستان در مناطق قبایلی وزیرستان شدت گرفت و باعث شد تا فضل الله و بیشتر اعضای این گروه به آن سوی مرز به افغانستان پناه ببرند، او در ۲۰۱۸ در یک حمله طیاره بدون سرنشین امریکایی در ولایت کنر کشته شد که کشته شدنش از سوی امریکا و جمهوری مخلوع افغانستان تایید شد.
از ۲۰۱۸ تا حال، نور ولی محسود رهبری گروه تحریک طالبان پاکستان را به عهده دارد.
روابط بین طالبان افغان و طالبان پاکستانی چگونه است؟
براساس گزارش نشریه دپیلومات، نور ولی محسود در گفتگوی خود در ۲۰۲۱ به شبکه تلویزیونی سی ان ان گفت که تی تی پی به جنگ علیه نیروهای امنیتی پاکستان ادامه خواهد داد و به گفته او هدف این گروه تسلط بر مناطق مرزی و مستقل کردن آنها است.
او در این مصاحبه گفته بود که گروهش رابطه خوبی با طالبان افغان دارد و ابراز امیدواری کرد که از پیروزی طالبان افغان در افغانستان، تی تی پی در پاکستان بهرمند شود.
سمیع یوسفزی می گوید که برگشت طالبان به قدرت در اگست ۲۰۲۱، به گروه های مسلح افراطی از جمله تحریک طالبان پاکستان الهام بخشید:
" پیروزی طالبان یک الهام، پیام و حوصله مندی تازه به تی تی پی داد و این کامیابی تنها به تی تی پی نه بلکه به تمام گروه های جهادی الهام داد که ممکن در مبارزه علیه کشورهای حتی قوی پیروز شوند و مانند طالبان به حکومت برسند."
دورنمای امنیتی در پاکستان
در بیش از دو سال حکومت طالبان در افغانستان، چند دور مذاکره میان تی تی پی و اسلام آباد به میانجیگری طالبان افغان انجام شد؛ اما به نتیجه نرسید و آتش بس موقتی که در جریان مذاکرات اعلام شده بود از سوی تحریک طالبان پاکستان با تشدید حملات بر نیروهای امنیتی پاکستان برهم ریخت.
اسلام آباد اتهام وارد کرده که جنگجویان طالبان پاکستانی در افغانستان تحت حاکمیت طالبان پناهگاه های امن دارند و همچنان حکومت طالبان در مبارزه اسلام آباد علیه تی تی پی همکاری نکرده است؛ اما حکومت طالبان در افغانستان این اتهامات را رد کرده و گفته که مسئول برقراری امنیت در پاکستان نیست.
با درنظر داشت تشدید حملات تی تی پی که حالا به یک دردسر جدی به اسلام آباد مبدل شده، آینده پاکستان از لحاظ امنیتی چگونه به نظر می رسد؟
طارق فرهادی آگاه امور سیاسی در گفتگو با رادیو آزادی می گوید:
" تی تی پی و گروه های دیگر تندروی که در پاکستان به ضد حکومت پاکستان فعال اند به زودی از بین نمی رود؛ زیرا اینها افراطی هستند و می خواهند که رژیم در پاکستان تغییر کند، تی تی پی می خواهد که تغییرات در قانون اساسی پاکستان به ویژه در مورد مناطق فاتا ( قبایلی) تغییر بیاید که آنرا پاکستان نمی خواهد و این مشکل ادامه خواهد داشت در حاشیه این روابط با افغانستان با سوء ظن خواهد بود؛ زیرا پاکستان فکر می کند که افغانها این را برنامه ریزی می کنند درحالی که مشکل اساسی خود پاکستان است که این همه را با ترویج گروه ها و مدرسه های افراطی ایجاد کرده است."
فرهادی به این باور است که پاکستان در حال حاضر در گردابی گیرمانده که زمانی با پناه دادن به رهبری طالبان افغان در خاکش برای افغانستان ایجاد کرده بود.
گزارشگر: فرشته نگاه
